نژاد و تیره در استان زنجان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
نژاد مردم استان زنجان تركيبى از نژادهاى مختلف است. تيپ يا نژاد مخصوص زنجانى از اختلاط و امتزاج اقوام آريايى، اقوام ترك، اقوام گرجى و ايلات خمسه بوجود آمده است و نژاد اصيل آريايى در مناطق كوهستانى شمال زنجان باقى ماندهاند.
ايلات و قبائل ساكن در زنجان عمدتا شامل ايلات خمسه مىباشند. علاوه بر آنها چند قبيله كوچك چون ذالقعده، قره برگلو و رشوند در گذشته حدود 100 سال قبل در اين ناحيه سكونت داشتهاند. اين ايلات ترك زبان مىباشند.
ايلات خمسه شامل ايلهاى شاهسون، اوصانلو، مقدم، بيات و خدابندهلو مىباشند. ايل شاهسون از دوايل بزرگ افشارى و دويرانى تشكيل شده است.
ايل دويران به 15 شعبه تقسيم مىشده ودر دره قزل اوزن از گروس بالاى نيكى كند تا پل قافلان كوه زندگى مىكردهاند.
ايل افشار دويرانى بين ابهر رود و گروس زندگى مىكردهاند و شامل قبايل بديرلو، جهانشالو، جمعه لو و قراسانلو مىشدهاند.
ييلاق آنها بالاى سلطانيه و كوهستان طارم بوده و هم اكنون در آن منطقه ساكن شده و به كشاورزى مشغولند.
ايل اوصانلو از ديگر ايلات خمسه است كه در شهرستان زنجان به دامپرورى و كشاورزى مشغولند.
ايل مقدم در قسمتهاى شمالى ابهر تا قريه بويون در شمال سلطانيه پراكندهاند و هم اكنون به صورت يكجانشينى روزگار مىگذرانند.
ايل بيات و خدابندهلو نيز از ايلات بومى شهرستان زنجان مىباشند.
علاوه بر ايلات فوق، ايلهاى غياثوند، كاكاوند، جليلوند و بهتوئى نيز در اين استان پراكندهاند و قشلاق آنها در طارم و دره شاهرود و دره قزل اوزن بوده و ييلاق آنها در تپههاى جنوبى اين درهها و سلطانيه و قزوين بوده است.
ايل كاكاوند از طوايف مسيح خانى و نامدار خانى تشكيل شده است و در روستاهاى نزديك و شمال غروه و در مرز بين خمسه و قزوين و در جاده سياه دهن و زنجان سكنى داشته و قشلاق آنها دهكدههاى طارم بوده است.
