نژاد و تیره در استان خراسان رضوی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
مورخين عقيده دارند مردم خراسان از نژاد پارتها هستند و پارتها از قوم داهه بودند كه در آغاز در كنار درياى آزُف كنونى نشيمن داشتند. داههها در روزگار اسكندر مقدونى در صحراهاى ميان آمودريا و سير دريا (رود سيحون) به ييلاق و قشلاق مىپرداختند.
از پايان سده چهارم پيش از ميلاد، پارتها از ديگر قبيلههاى داهه جدا شده به سوى مغرب و درياى خزر به راه افتادند و به خراسان رسيدند.
در مورد نژاد پارتها مدتها بين مورخين اختلاف نظر وجود داشت به طورى كه عدهاى از مورخين مردم خراسان را از نژاد آريايى و عدهاى از نژاد مغولى و چينى (گرائيت ايلى) و بعضى هم از اختلاط هر دو نژاد مىدانستند.
اما پس از مطالعات دقيق معلوم گرديد نژاد مردم خراسان فعلى آريايى است.
در رابطه با قومها و قبيلههاى موجود در خراسان مىتوان به اين نتيجه رسيد كه تقريباً تمام گروههاى قومى موجود در ايران در اين خطه نيز زندگى مىكنند.
از جمله تركمانهاى قبايل گوكلان و يموت كه در نواحى سرحدى شمال شرقى ساكن هستند و همچنين در قوچان، بجنورد و درگز، بيشتر قبايل كرد هستند.
مرز شمالى به ويژه ناحيه كلات نادرى محل سكونت تركان است كه در قسمت شمال خراسان پراكندهاند كه مركز آنان در دره جام است و در آنجا عدهاى تيمورى و بلوچ نيز وجود دارند كه حتى از آن نقطه فراتر رفته و تا سرخس و داخل تركمنستان پراكنده هستند. در كاشمر، قاين، فردوس و طبس درگذشته افرادى از قبايل عرب وجود داشتهاند.
يكى از دلايلى كه باعث ازدياد فوقالعاد قبايل و طوايف در اين استان گرديده موقعيت خراسان مىباشد كه در مسير عبور مهاجران و مهاجمان بوده است.
در اين قسمت به نام ايلها و طايفههايى كه در استان خراسان وجود دارد اشاره مىكنيم:
ـ ايلها و طايفههاى ترك خراسان عبارتند از:
ابرلو، ابيوردلو، اتاميش، اجرلو،
احمدلو، ارشلو، ارغيانلو، ارلات جغتاى،
استاجلو، اشك آبادلو، انائولو، اوتان لو،
اوزبك، اوز دميرلو، ايدهلو، ايگدرلو،
ايل اوغلى، ايمانلو، ايمرلو، باباخانلو،
بغايرى، بقمنجى، بلوى، بوباشى،
بهاذرلو، بيات، بيگ، پاپالو،
تاتار، تركهاى مهاجر آذربايجانى، يكهلو،
تيمورتاش، تيمورى، جانى قربانى، جغتايى،
جلاير، جمشيدى، جوان شير، چاووشلو،
چولايى، چوله، خضرلى، خلج،
خواجهلر، روتى، زنگانلو، ساروانلو،
سروبرلو، سونجلى، شاملو، شيرقلو،
شيخلر، علىايلى، قاجار، قارشى قوزى لو،
قراباشلو، قراچوخالو، قراخانلو، قراقويولى،
قراگوزلو، قرايى، قرقلوء، قزلباش،
قلزايى، قليچى، قورغلو، كوسه احمدلو،
كنگرلو، كهرلو، گرايلى، گندوزلو،
گوارسلو، گوگلان، ماداونلو، مورچلو،
ميهنهلو، نخورلى، هزاره.
ـ ايلها و طايفههاى كرد خراسان عبارتند از:
آرلكانلو، اردلان، آلانكو، اميرانلو،
اولاشلوء، ايزانلو، باچوانلو، باچپانلو،
بادلانلو، بگىآرلو، بالكانلو، بدرانلو،
بريوافلو، بغانلو، بوانلو، بوربور،
بورزانلو، بوزانلو، بيچرانلو، پازوكى،
پايى، پهلوانلو، پيره ودانلو، ترسانلو،
توپاكانلو، تورانلو، توزانلو، تيتكانلو،
جابانلو، جلالان، جوزانلو، چاپانلو،
چخمانلو، چكنهلو، حمزه كانلو،
خاضيانلو، خدر، خسروانلو، خلانلو،
خورتاش، دوانلو، دودانلو، دولهشانلو،
ديرانلو، دير قانلو، رشوانلو،
روتكانلو، رودكانلو، زعفرانلو، زنگلانلو،
زنگنه، زورتانلو، زيدانلو، زيندانلو،
زينكانلو، سالانقوچ، سويدانلو، سيفكانلو،
سيل پسرانلو، سينانلو، سيوكانلو،
سيوه دانلو، شادكانلو، شاديلو،
شامالى، شاهركى، شرانلو، شهركانلو،
شهكانلو، شيخوانلو، شير زنلو،
صفاكانلو، صوفيانلو، عزلو، عمارلو،
غم هرانلو، قاچكانلو، قاسمانلو، قراباشلو،
قراچورلو، قراقاشو، قرامانلو، قليچانلو،
قويرانلو، قورچانلو، قورخانلو، كالتمانلو،
كاغاغلو، كالاجلو، كانى مشكان،
كاوانلو، كاهانلو، كپنيكلو، كردكانلو،
كرگهلو، كورانلو، كوركانلو، كوسه،
كومكيلانلو، كيلانلو، كيوانلو، گريوانلو،
گنجلوكلاوند، گدوگانلو، گنجبيگلو، گوران،
گورانلو، گوگان، گوليانلو، گوهشانلو،
گيلانلو، ماميانلو، مايوانلو، مترانلو،
مردكانلو، مدلوانلو، ميابلو، ميلانلو،
ميانلو، مينالو، مژدگانلو، نامانلو،
ناوخلو، ورانلو، هيزولانلو، هيودانلو.
طايفههاى عشايرى عرب خراسان عبارتند از:
عرب اسكندرى، عربهاى عربخانه بيرجند،
عرب جذرى، عرب خزاعى، عرب خزيمه يا خزيمه علم،
عرب زنگويى، سادات حسينى، عرب مادرگز، سادات رضوى،
عرب دشتى، عرب سابرمان، عرب عضدى، سيدكلال،
عرب شيبانى، عرب شيخ تيمورى، عرب عادى، عرب ميش مست،
عرب نخورى، نقشبندى، نوربخشيه.
ـ طايفههاى مختلف خراسان عبارتند از:
ارمنيان، اسماعيليان، آسوريان، بختيارى،
بَربَر، بلوچ، به آفريدى، بهلولى،
تاجيك، حيدرى، زردتشتى، زندولك،
سربداران، ملاسلطانى، سيستانى، لالويى،
علىاللهى، فيوچ، قارنى، كليمى،
لك، ماروچاقى، هروى و يزدى.
