ناهمواری‌های استان کهگیلویه و بویراحمد
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
ناهموارىهاى منطقه
استان كهگيلويه و بويراحمد به سبب واقع شدن در امتداد سلسله جبال زاگرس، داراى گردنههاى متعدد و صعب العبور بوده، به طورى كه 54 مساحت آن را ناهموارىها تشكيل داده است. مجموع كوههاى اين استان از سلسله جبال زاگرس مىباشد. اين رشته كوهها در حدود استان قديم ارّجان و كهگيلويه به دو بخش زير كوه و پشتكوه تقسيم مىشود.
هر بخش از اين سلسله جبال در ناحيهاى كه هست اسم سرزمين يا ولايتى را به خود اختصاص مىدهد.
اين استان از پنج رشته بزرگ تشكيل مىشوند، كه علاوه بر اين رشتهها، بريدگيها و مقطعهايى كوچك يا بزرگ به اسم «كوه» ناميده مىشوند. ارتفاعات مهم استان كهگيلويه و بويراحمد به شرح زير مىباشد:
كوه دينار (دنا)
بزرگترين كوه از سلسله جبال زاگرس در استان كهگيلويه و بويراحمد است. دينار يا دنا كوهستانى است واقع در بين شهرستانهاى بروجن، بويراحمد سردسير و سميرم، به وسعت 2200 كيلومتر مربع مركب از كوههاى چالدبر، لوكوره، چشمه چادسينه، ميمند، كره، زنگويى، مل، كمر قبله، تل بيل كنى، وهاى، كاندانه، هچال، آب نهر، دومازه، چال كلاغ، چشمه نوول، بورگلى، طاسك و هشار كه بلندترين قله آن به نام دينار يا دنا به ارتفاع 4409 متر در 35 كيلومترى شمال غربى ياسوج واقع شده است.
دامنههاى جنوبى و جنوب غربى اين كوهستان تا دره رودخانه بشار گسترده شده و دامنههاى شمالى به دره رودخانه مار بر متصل مىگردد و دامنه غربى به رودخانه خرسان يا تنگ اندوهى محدود مىشود و دامنههاى غربى به دره رود مهريان و سرچشمههاى رود ماربرو راه اتومبيل رو اردكان به ياسوج و مناطق مورسيب، جدول نو و دز كرد منتهى مىگردد.
اين كوهستان از قلل مهم تشكيل يافته كه معروفترين آنها عبارتند از: حوض دال، سى چرنى، بن روبا 4000 متر، ماش، كبيرى، برج آسمانى، بورگل كردلها، قاش مستان با 4460 متر، كل خرمن، زنگويى، قلم پل سفيد و خرسان.
ارتفاعات نير يا كوه نور
اين كوه محل ييلاق طوايف زيلائى قديم (نوئى) و تامرادى و سادات شيخ هابيلى است. وسعت طولى آن حدود ده كيلومتر است. با توجه به اينكه در ناحيه سردسير واقع شده است اوضاع طبيعى آن مشابه وضع طبيعى كوه دناست.
كوه هامى
كوه هامى در 18 كيلومترى شمال شرقى روستاى دو گنبدان و در شرق روستاى كهريز شهرستان گچساران واقع شده است. اين كوه حدود 3172 متر ارتفاع دارد و آب ريگون، آب ديل و رودخانههاى شاه بهرام، روبا شستى و جنگلى از اين كوه سرچشمه مىگيرد. اين كوه از دره خير آباد واقع در شمال روستاى ناز مكان شروع شده و به سوى جنوب شرقى جاده نور آباد ـ دو گنبدان ادامه مىيابد. طول اين كوه از شمال غربى تا جنوب شرقى به طول 54 كيلومتر كشيده شده و جزء كوهستان زاگرس به شمار مىرود.
كوه نيل
كوه نيل در 30 كيلومترى شمال شرقى دهدشت و شرق روستاى آب ماهى شهرستان كهگيلويه قرار گرفته است. اين كوه در حدود 3145 متر ارتفاع دارد.
رودخانههاى تفار، آب اسبكى، مارون و لوداب از آن سرچشمه مىگيرند. اين كوه از دره رودخانه ماران واقع در شرق روستاى اندرون شروع شده و تا راه روستايى دهدشت به لوداب از شمال غربى به سوى جنوب غربى به طول 43 كيلومتر و با عرض بين 10 تا 15 كيلومتر كشيده شده و دامنههاى آن را جنگلهاى بلوط پوشانيده است.
