ناهمواری‌های استان هرمزگان

ناهموارى‏هاى منطقه

بخش عمده‏اى از مساحت اين استان را مناطق كوهستانى در بر گرفته و كوههاى اين منطقه ادامه رشته كوههاى زاگرس است كه به تدريج از شمال غربى به جنوب شرقى كشيده شده است و به مرور از ارتفاعات كاسته مى‏شود تا سرانجام به تپه ماهورهاى آهكى، گچى و شنى تبديل مى‏شود و سپس به زمينهاى پست ساحلى كه در امتداد خليج‏فارس و درياى عمان قرار دارد، مى‏پيوندد. اين ناحيه پست ساحلى در اطراف تنگه هرمز وسعت بيشترى پيدا مى‏كند.

مهم‏ترين كوههايى كه در اين استان قرار دارند عبارتند از:

كوه فارغان (هماك)

كوه فارغان در 78 كيلومترى شمال بندرعباس با ارتفاعى برابر با 3267 متر قرار دارد و رودهاى ماشارى، وايكان، نسا و مزرعه از اين كوه سرچشمه مى‏گيرد. اين كوه مساحتى بالغ بر 1100 كيلومتر مربع را در بر دارد.

كوه شب (شو)

اين كوه در 101 كيلومترى شمال شرقى بندر لنگه واقع گرديده و ارتفاع آن 2681 متر است. اين كوه از بلندترين كوههاى جنوب ايران محسوب مى‏شود. رودخانه شور قسمتى از دامنه شمالى اين رشته را رو به شرق مى‏پيمايد.

كوه گنو

كوه گنو در 29 كيلومترى شمال غربى بندرعباس واقع است و ارتفاع آن 2347 متر مى‏باشد. اين كوه دهستان‏هاى فين، سياهو و ايسين را از هم جدا مى‏كند و در مقايسه با آب و هواى گرم بندرعباس، داراى آب و هواى نسبتا معتدل است و به همين مناسبت از اهميت خاصى برخوردار است. اين كوه با ابعادى معادل 34 كيلومتر طول و 5 تا 15 كيلومتر عرض دارد و مساحتى بالغ بر 350 كيلومتر مربع را دربر گرفته است.

كوه بشاگرد

رشته كوه بشاگرد غربى در شهرستان جاسك به شكل عدد هشتى است كه يك ضلع آن در امتداد شمال ـ جنوب و ضلع ديگر آن تقريبا به صورت افقى قرار گرفته است و در واقع دو رشته نسبتا متمايزى را به نام رشته بشاگرد شرقى و رشته بشاگرد غربى پديد آورده است. بلندترين قله آن كوه «مهره» (دهستان بشاگرد غربى شهرستان جاسك) نام دارد كه ارتفاع آن حدود 2046 متر مى‏باشد.

از جمله دشتهايى كه در اين استان وجود دارند كه مى‏توان دشت فارياب، كردى، مسافر آباد، رودان، احمدى، شميل، تخت، گنو، فارغان، فين و رضوان، كهورستان و دشت‏ايسين‏رانام‏برد.

از جمله كوه‏هاى ديگرى كه مى‏توان در اين استان نام برد عبارتند از: كوه بناب، ناخ، مهرگان، بند هوشدان، سرملا، سيبا، پشت كوه، سياه و ... .

خليج‏فارس داراى جزاير متعددى است كه هر كدام عناصر منحصر به فردى از طبيعت اين خطه از سرزمين ايران را به نمايش مى‏گذارند. اهم اين جزاير عبارتند از:

جزيره قشم

جزيره قشم بزرگترين جزيره ايران است كه در تنگه هرمز قرار دارد. طول آن 115 كيلومتر و عرض آن از 10 تا 35 كيلومتر متغير است. شهر قشم، مركز اين جزيره، در شمال شرقى جزيره واقع شده است و وسعت آن 3 كيلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دريا 10 متر است.

مساحت جزيره 1430 كيلومتر مى‏باشد و فاصله‏اش تا بندرعباس 20 كيلومتر است. كوتاهترين فاصله آن از لافت كهنه تا بندر پل در حدود 2 كيلومتر است. مرتفع‏ترين نقطه اين جزيره در 35 كيلومترى خاور باسيدو و به نام «كيش كوه» داراى ارتفاع 350 متر است و از نمك تشكيل شده است.

جزيره كيش

اين جزيره بيضى شكل با مساحت 7/89 كيلومتر مربع و با طول 6/15 و عرض 7 كيلومتر، در جنوب غربى بندرعباس و در ميان آبهاى نيلگون خليج‏فارس واقع شده است. فاصله دريايى اين جزيره تا بندر لنگه 50 مايل دريايى است. جزيره كيش از نظر محيط زيست طبيعى، يكى از بكرترين مناطق خليج‏فارس است.

جزيره لاوان

اين جزيره از شمال شرقى به بندر مقام، از شرق به جزيره شتور و از جنوب به حوزه‏هاى نفتى رسالت، رشادت و سلمان محدود مى‏شود. وسعت اين جزيره 76 كيلومتر مربع است و پس از قشم و كيش بزرگترين جزيره ايران در آبهاى خليج‏فارس‏است. فاصله اين جزيره تا بندر لنگه 91 و تا بندرعباس حدود 198 مايل دريايى است. جزيره لاوان دورترين جزيره نسبت به مركز استان هرمزگان است. آب و هواى آن گرم و مرطوب و دماى آن در تابستان به حدود 50 درجه مى‏رسد.

جزيره هندورابى

جزيره هندورابى با 8/22 كيلومتر مربع مساحت در 8 كيلومترى كرانه‏هاى جنوبى ايران، در فاصله 325 كيلومترى بندرعباس و 1333 كيلومترى بندر لنگه ميان دو جزيره كيش و لاوان قرار گرفته است. اين جزيره سرزمين هموار و تقريبا بدون عارضه طبيعى است. بلندترين نقطه آن 90/33 متر و بزرگترين قطر آن 5/7 كيلومتر است. اين جزيره از يك رشته ارتفاعات كوتاه پوشيده شده است و كرانه‏هاى آن با شيب ملايمى به دريا منتهى مى‏شود.

جزيره شتور

جزيره شتور در فاصله حدود 5/1 كيلومترى جنوب شرقى جزيره لاوان قرار دارد. طول جزيره 7/1 كيلومتر و عرض آن 800 متر است. جزيره شتور غير مسكونى است و هيچ گونه فعاليتى در آن ديده نمى‏شود. اين جزيره از با ارزش‏ترين و مهم‏ترين پناهگاههاى حيات وحش (پرندگان، لاك‏پشت‏هاى دريايى) در خليج‏فارس و درياى عمان است.

جزيره لارك

جزيره لارك با 7/48 كيلومتر مربع مساحت، در فاصله 18 مايل دريايى از بندرعباس و 6 مايل دريايى از شهر قشم و در جنوب شرقى اين شهر، در تنگه هرمز قرار دارد. اين جزيره از كوه‏هاى آتشفشانى مخروطى شكل تشكيل شده است. بلندترين نقطه آن 138 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و بزرگترين قطر آن 6/10 كيلومتر مى‏باشد.

جزيره هرمز

جزيره هرمز مانند صدفى با 9/41 كيلومتر مربع وسعت در فاصله 10 مايلى جنوب شرقى بندرعباس و در ميان آب‏هاى خليج‏فارس قرار گرفته است. سطح جزيره هرمز را طبقات سازندهاى رسوبى و آتشفشانى تشكيل داده است و طبقات نمكى نيز به صورت تپه‏هايى، قسمت اعظم جزيره را پوشانده است و اكثرا از جنس نمك طعام مى‏باشند. بلندترين نقطه آن 186 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و بزرگترين قطر آن 8 كيلومتر است. به دليل بارش‏هاى اندك جوى و نمكى بودن خاك و شور بودن آب، هيچ نوع مرتع و گياه در جزيره وجود ندارد.

جزيره هنگام

اين جزيره 6/33 كيلومتر مربع مساحت دارد و به شكل مخروطى ناقصى است كه در كرانه‏هاى جنوبى جزيره قشم واقع شده است. فاصله آن تا بندرعباس حدود 43 مايل دريايى مى‏باشد. اين جزيره ارتفاعات پست آهكى دارد و بلندترين نقطه آن كوه فاكس با 106 متر و كوه نشونه با 103 متر ارتفاع است. بزرگترين قطر آن از روستاى هنگام كهنه تا روستاى هنگام جديد 9 كيلومتر است.

جزيره ابو موسى

جنوبى‏ترين جزيره ايرانى آبهاى خليج‏فارس، جزيره ابو موسى است. اين جزيره در 222 كيلومترى بندرعباس و همچنين در 75 كيلومترى بندر لنگه واقع شده است. جزيره ابو موسى يكى از 14 جزيره استان هرمزگان است كه بيشترين فاصله را از سواحل ايرانى خليج‏فارس را دارد و طول و عرض آن در حدود 5/4 كيلومتر است. شهر ابو موسى مركز شهرستان ابو موسى مى‏باشد. ارتفاع آن از سطح دريا 46 متر و مساحت آن 2/2 كيلومتر مربع است. جزيره ابو موسى نزديكترين پهنه خشكى از خاك ايران به خط استوا است كه آب و هواى مرطوب و گرمترى دارد.

جزيره تنب بزرگ

اين جزيره در فاصله 97 مايل دريايى از بندرعباس و در فاصله 27 مايل دريايى از شمال شرقى ابو موسى واقع شده است. طول آن 9/3 كيلومتر و عرض آن 75/3 كيلومتر و مساحت آن 3/10 كيلومتر مربع مى‏باشد. مرتفع‏ترين نقطه جزيره تنب 53 متر از سطح دريا ارتفاع دارد.

جزيره تنب كوچك

اين جزيره مثلث شكل در 6 مايلى غرب جزيره تنب بزرگ قرار دارد. فاصله آن تا مركز استان، از طريق دريا، حدود 105 مايل دريايى مى‏باشد. بزرگترين قطر جزيره 9/1 كيلومتر و مساحت آن حدود 2 كيلومتر مربع است. اين جزيره غير مسكونى است و مرتفع‏ترين نقطه آن از سطح دريا، 32 متر ارتفاع دارد.

جزيره سيرى

اين جزيره در قلب آبهاى خليج‏فارس قرار دارد و فاصله آن تا مركز شهرستان ابوموسى كه در قسمت شرقى جزيره سيرى واقع شده، در حدود 50 كيلومتر است. همچنين فاصله دريايى آن تا مركز استان، در حدود 152 مايل دريايى است. وسعت جزيره سيرى 3/17 كيلومتر مربع مى‏باشد. اين جزيره فاقد پستى و بلندى بوده و نسبتا مسطح است. مرتفع‏ترين نقطه آن 24 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و بزرگترين ابعاد طولى آن جزيره، 1/6 و عرض آن 6/4 كيلومتر است.

جزيره فرور بزرگ

يكى ديگر از جزاير استان هرمزگان، جزيره فرور بزرگ است كه در فاصله 36 مايلى شهر ابو موسى و در فاصله حدود 141 مايلى بندرعباس قرار دارد. فاصله آن تا نزديكترين نقطه سواحل ايران، در حدود 20 كيلومتر و مساحت آن 2/26 كيلومتر مربع و ارتفاع بلندترين نقطه آن از سطح دريا 145 متر است. سطح جزيره از تپه ماهورهاى كوچك تشكيل شده است. اين جزيره بر روى يكى از كمربندهاى زلزله خيز جهان قرار دارد. رنگ آب در نزديكى جزيره سياه است. جزيره شيب‏هاى تند و پرتگاه‏هايى دارد كه گاهى ارتفاع آنها از 10 متر بيشتر است.

جزيره فرور كوچك اين جزيره در قسمت شمال غربى جزيره ابو موسى واقع شده است و حدود 36 مايل دريايى تا شهر ابو موسى و 149 مايل دريايى تا بندرعباس فاصله دارد. مساحت اين جزيره 5/1 كيلومتر مربع و مرتفع‏ترين نقطه آن از سطح دريا 36 متر است. بزرگترين ابعاد طول و عرض جزيره، 4/1 در 1/1 كيلومتر مى‏باشد.