ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

ناهمواری‌های استان قم

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

به طور كلى ناهموارى‏هاى استان قم را بر سه نوع مى‏توان تقسيم كرد: كوهستانى، پايكوهى و دشت‏ها.

نواحى كوهستانى

نواحى بالاتر از ارتفاع 1500 متر استان را شامل مى‏شود كه عمدتا در جنوب و جنوب غربى آن قرار دارند.

كوههاى استان جزيى از رشته كوه مركزى ايران مى‏باشند.

مهمترين ارتفاعات استان عبارتند از:

ـ كوه وليجا به ارتفاع 3330 متر در جنوب استان قم.

ـ كوه تخت سرحوض به ارتفاع 3193 متر در جنوب قم در بخش كهك.

ـ كوه گلستانى به ارتفاع 1875 متر در غرب و در نزديكى طغرود.

ـ كوه خر كشته به ارتفاع 2769 متر در جنوب غربى شهر.

ـ كوه آقانظر به ارتفاع 2676 متر در جنوب غربى قم.

ـ كوه يزدان به ارتفاع 1533 متر در يازده كيلومترى غرب قم.

ـ كوه كلاه قاضى در شش كيلومترى جنوب غربى قم كه كوه خضر و كوه دوبرادران نيز از اين سرى كوهها هستند.

كوه‏هاى ديگرى كه در اطراف قم قرار گرفته‏اند و داراى ارتفاع چندانى نمى‏باشند عبارتند از:

ـ كوه‏هاى تيره، فردو، كرمجگان و وشنوه، كه در بخش كهك قرار دارند.

ـ همچنين سفيدكوه، سياه كوه، گل تپه و كوههاى محمودآباد، نمك و شاهجرد نيز در اطراف رودخانه قم قرار دارند.

نواحى پايكوهى

اين نواحى نيز بيشتر در جنوب و جنوب غرب استان قم و در پاى ارتفاعات ذكر شده قرار دارند و از رسوبات ريز و درشت تشكيل و به شكل مخروط افكنه‏هاى كوچك و بزرگ مى‏باشند.

به دليل نفوذپذيرى زياد اين رسوبات، سفره‏هاى زيرزمينى آب در اين نقاط غنى بوده و به صورت چاه و قنات مورد بهره‏بردارى قرار مى‏گيرند و لذا اين نواحى محلّ پيدايش و توسعه روستاهاى متعدد شده است.

دشت‏ها

سرزمين‏هاى هموار وسيعى در مركز، شمال و شرق استان قم به صورت دشت ديده مى‏شوند كه با شيب ملايم از اطراف به سمت درياچه‏هاى حوض سلطان و درياچه نمك قم كشيده شده‏اند و عمدتا از رسوبات آبرفتى با دانه‏بندى مختلف تشكيل شده‏اند و به دليل نفوذپذيرى زياد داراى سفره‏هاى زيرزمينى غنى مى‏باشند، اما از آنجا كه سازندهاى زير رسوبات آبرفتى عمدتا از گچ و نمك مى‏باشند، ميزان املاح و شورى اين آبها زياد است.

درياچه حوض سلطان

حوض سلطان يا درياچه شاهى به صورت يك حوضه كويرى است با جهت غربى ـ شرقى كه در گوشه درياچه نمك واقع شده است، در تابستان سفيد مايل به قهوه‏اى و كوير كامل مى‏باشد و در زمستان و بهار به صورت درياچه‏اى ظاهر مى‏شود.

در تابستان از همه جاى آن مى‏توان عبور كرد. شيب آن از مشرق به مغرب مى‏باشد. در گذشته وسيع‏تر از امروز بوده و در واقع بخشى از درياچه نمك (مسيله) بوده ولى امروزه از آن جدا افتاده است.

درياچه نمك (مسيله)

به صورت يك سه ضلعى در بين ارتفاعات محدود است. ميزان نمك آن بسيار زياد است، به طورى كه از آن نمك استخراج مى‏شود.

درياچه‏اى است فصلى در تابستان قسمت اعظم آن خشك شده و قشر ضخيمى از نمك در روى آن ايجاد مى‏شود. ولى در زمستان و بهار كاملاً از آب پر مى‏شود و هرگز در طول سال خشك نمى‏شود. بيشتر عمق آن در شمال غربى درياچه است.


منابع