ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

ناهمواری‌های استان سمنان

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

ناهموارى‏ها

استان سمنان در دامنه‏هاى جنوبى سلسله جبال البرز واقع شده كه ارتفاع آن از شمال به جنوب كاسته شده و سرانجام به دشت كوير ختم مى‏گردد. رشته كوههاى البرز از كوههاى طالش در مغرب شروع و تا ارتفاعات خراسان در مشرق كشيده شده است و اين رشته ممتد از نظر جهت‏گيرى در مشرق و مغرب تفاوت‏هايى پيدا مى‏كند. تا حبله رود در قسمت مغرب، جهت كوه‏ها از شمال غربى به سوى جنوب شرقى است. در حالى كه در مشرق اين رودخانه امتداد اين كوه‏ها جهت معكوس دارد، يعنى از جنوب غربى به طرف شمال شرقى متوجه مى‏شود. اين ديوار به صورت قوس بزرگى است كه به سمت شمال باز مى‏شود و مناطق پست و مسطح اطراف درياى خزر را از فلات مرتفع مركزى ايران (استان سمنان) جدا مى‏كند.

ارتفاعات شمال اين استان در جنوب اين ديوار كوهستانى قرار گرفته است كه مشخصات آن در ذيل مى‏آيد:

بخش شرقى البرز

كوه‏هاى البرز شرقى نسبت به البرز غربى، كه ارتفاعات آن رو به نقصان مى‏گذارد، كم عرض‏تر و باريك‏تر هستند؛ تا آنجا كه در 200 كيلومترى شرق درياى خزر ارتفاعات آن به دشت «آرموت لى» منتهى مى‏شود.

عرض رشته كوه البرز در اين منطقه از 120 كيلومتر در فيروزكوه در فاصله بين دامغان و گرگان به 60 كيلومتر تقليل يافته و در شمال شرقى شاهرود فقط به 30 كيلومتر مى‏رسد.

در قسمت شرقى از ارتفاعات البرز هم به همين نسبت كاسته مى‏شود، به طورى كه در حوالى جاجرم در قلعه خوركوه ارتفاع آن به 2819 متر رسيده و از آن پس به صورت فلاتى با ارتفاعات ناچيز در مى‏آيد.

مهم‏ترين ارتفاعات البرز شرقى در ناحيه استان سمنان عبارتند از:

سلسله جبال البرز در سمنان

كوه‏هاى البرز با ارتفاع متوسط 3200 متر، شهرستان سمنان را از استان مازندران جدا مى‏سازد و قله معروف آن «نى‏زوا» در شمال غربى شهميرزاد واقع شده است.

سلسله جبال البرز در شاهرود

اين قسمت از البرز منبع اصلى رودها و قنوات اين منطقه مى‏باشد. در قسمت جنوبى اين سلسله اصلى، كوههاى كم ارتفاع موازى با رشته اصلى كشيده شده كه آنها نيز با نزديك شدن به دشت كوير كم ارتفاع‏تر مى‏شوند.

قلل مهم اين ارتفاعات، قله «خوش ييلاق» با 2802 متر، قله «خياشك» با 2670 متر و قله «ابر» با ارتفاع 2630 متر مى‏باشند.

سلسله جبال شمال دامغان

رشته كوه‏هايى به نام «سفيد كوه» در شمال دامغان قرار گرفته كه تا شاهكوه امتداد دارند. در حد فاصل بين دامغان و سمنان شاخه‏اى از سفيد كوه جدا گشته، به طرف كوير نمك فرو مى‏افتد كه كوههاى آن «سلطان شاهرخ» و «پنجكوه» مى‏باشند.

كوه‏هاى شمال گرمسار

كوه‏هاى شمال گرمسار، رودخانه حبله رود را بريده و به دو قسمت تقسيم كرده است. اين كوه‏ها مانند حصارى در شمال شهر گرمسار قرار گرفته است. مهمترين قلل آن «سولك» و «سرهُر» و «كلرز» مى‏باشند.

دشت‏ها

اگر چه در اين استان، دشت كوير و ارتفاعات البرز، نقش محدود كنندگى وسعت آن را به عهده دارند، اما رشته كوه‏ها يى كه از شمال جدا گرديده ارتباط بين شهرها را گاهى قطع مى‏كند. رشته كوه‏هاى پراكنده جنوبى اين استان، دشتهايى را به وجود آورده كه از آن جمله مى‏توان دشت گرمسار، ايوانكى، چاله دامغان، ميامى و مخروط افكنه شاهرود را نام برد.



منابع