ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

موسیقی در استان ایلام

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

موسيقى از دير باز در اين مردم استان ايلام رايج بوده است. موسيقى اصيل محلى بوسيله گروهى نواخته مى‏شود كه به آنان لوطى و مطرب مى‏گويند.

آلاتى كه در اجراى موسيقى از آنها استفاده مى‏شوند عبارتند از:

كمانچه، تنبك، ساز و دهل و سورنا و نى لبك يا دوزه‏له

رايج‏ترين مقامهاى موسيقى در ايلام كه ميان نوازندگان محلى در نقاط مختلف استان كاربرد دارند عبارتند از: چپى ساده، چپى وسط، هه‏ل په رگه فتاى نرم، فتاى خانه ميرى، فتاى په پو و سليمانى، سه جاى نرم، سه جاى گرم و شاد.

مقامهاى مخصوص عزادارى عبارتند از:

«چه مه رى وه جنازه» «چه مه رى سه رخانى» «چه مه دى ده س‏گيرى»

مقام‏هايى كه از عربى وارد كردى ايلامى شده‏اند و با لهجه كردى اجرا مى‏شوند عبارتند از: «داخل جن» و «قديم»

از ديگر مقامهاى موسيقى رايج در موسيقى كردى و محلى ايلام عبارتند از:

سه‏ى سه ما يا سماع سنگين و ريتم سنگين، واران وارانه، عيدانه، عروسى نه ى توانم بر، له رزم له رزانه، سه وزه نو مرم، سه وزه گيانم، به و به و، له يلى باوانم، هه ى يو و ميه، ئه نار ده باخان (شعر طويل عاشقانه يا عارفانه)

ترانه‏هاى رايج در ميان مردم ايلام به شرح زير مى‏باشد:

1ـ ترانه كار:

اين ترانه شامل سرودهايى است كه كشاورزان به هنگام كار در مزرعه و برداشت محصول آنها را معمولا با هم مى‏خوانند.

نمونه آن ترانه ئه نارده باخان به معنى انار در باغ است كه به هنگام در دو و به صورت هم صدا ميان درو كنندگان خوانده مى‏شود.

2ـ ترانه زنانه:

اين ترانه شامل بيتهايى است كه صرفا در مراسم زنانه يا براى زنان خوانده مى‏شود. همچنين لالايى‏ها را مى‏توان در اين نوع ترانه‏ها جا داد.

3ـ ترانه آهنگ:

اين نوع ترانه كه معمولا با آهنگ همراه است و ضرب و يا ساز و دهل خوانده مى‏شود و مخصوص عروسيها و ساير مناسبتهاى شاد است. خواننده اين ترانه فقط مردان هستند كه همزمان با خواندن در مركز حلقه رقص قرار گرفته و با كف زدن، ترانه‏اش را با حركت رقص كنندگان تنظيم مى‏كند. اشعار اين ترانه دوبيتى هستند.

از مشهورترين اين ترانه‏ها «وادان وارانه» «له رزم، له رزانه» مى‏باشند. در ميان مردم ايلام ترانه خواندن و رقص كردن امرى ناپسند است و كسى كه به اين دو عمل اقدام مى‏كند به حيثيت اجتماعى خود لطمه زده است.

در مراسم زنانه اغلب اوقات از نوار ترانه‏هاى كردى كردستانى استفاده مى‏شود كه آهنگ آن شاد و امكان رقص بر طبق آنها براى زنان و دختران وجود داشته باشد.


منابع