منابع آب استان گلستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
آبهاى سطحى محدوده استان گلستان شامل چهل شاخه رودخانه بزرگ و كوچك است كه در چهار حوزه آبريز گرگانرود، اترك، قره سو و خليج گرگان جريان دارند. مجموع پتانسيل آبهاى سطحى استان 1235 ميليون مترمكعب و حجم بهرهبردارى شده 7/644 ميليون مترمكعب مىباشد.
مجموع پتانسيل آبهاى زيرزمينى استان حدود 1250 ميليون مترمكعب و حجم بهرهبردارى شده 44/877 ميليون مترمكعب، با اين توصيف كل پتانسيل منابع آب استان 485/2 ميليارد مترمكعب و حجم آب بهرهبردارى 1/1522 ميليون مترمكعب معادل 62 درصد مىگردد.
تعدادى از رودخانههاى اين استان عبارتند از:
1ـ قره سو
اين رود از ارتفاعات كوه قلعه ماران (موران) سرچشمه مىگيرد و بعد از گذشتن از چندين دهستان بين بندر تركمن و بندر گز به خليج گرگان مىريزد.
2ـ گرگان رود
گرگان رود يكى از مهمترين رودخانههاى استان گلستان به شمار مىرود و در تمامى دشت گرگان جريان داشته و آن را به دو قسمت تقسيم مىكند. سطح حوضه آبگير آن به مساحت 10250 كيلومتر مىباشد و جهت بستر اصلى آن از شمال شرقى به جنوب غربى است.
سرچشمه رودخانه از ارتفاعات گليداغ و كور داغ و قلعه ماران (موران) بوده و طول آن سيصد كيلومتر است.
زمين اطراف رودخانه رسى بوده و يكى از حاصلخيزترين خاكهاى كشور است و مزارع بزرگ توتون در اطراف گرگان رود قرار گرفته است.
3ـ رودخانه اترك
اين رود از كوههاى استان خراسان (ارتفاعات شرق شهرستان قوچان سرچشمه مىگيرد. طول آن 545 كيلومتر در قسمت شمالى استان با جهت شرقى ـ غربى جريان دارد. مهمترين شاخههاى آن شامل سومبار، آجى سو، آق سو، خرتوت و... مىباشد. متوسط حجم سالانه آب آن در محل ايستگاه چات 534 ميليون مترمكعب ثبت شده است.
ديگر رودخانههاى استان گلستان عبارتند از:
رودخانههاى نكا كه از شاهكوه واقع در گرگان و تنگه شمشيربرى سرچشمه مىگيرند و به درياى خزر مىريزند.
رودخانههاى زرين گل كه از درههاى شمال كوه ابر و رودخانه كفشگيرى سرچشمه مىگيرد و به رودخانه قره سو مىريزد.
رودخانههاى بالاجاده، مايان، چقر، شيرداربن، زيلان، خاصه رود، نوچمن، شوريان زواردشت و جردلى به رودخانه قره سو مىريزند.
رودخانه حاجى لر كه از اتصال دو رودخانه چهل چاى و نرم آب تشكيل مىيابد و به رودخانه گرگان ملحق مىشود.
رودخانه نوده از ارتفاعات خوش ييلاق و رودخانه اوغان از ارتفاعات شمالى نردين و دانيال و رودخانه ساريسو از كوههاى گليداغ سرچشمه گرفته و به رودخانه گرگان مىريزد.
سدها
سدهاى مخزنى بزرگى براى مهار آبهاى سطحى در استان گلستان شامل:
سد مخزنى وشمگير بر روى رودخانه گرگانرود،
سد مخزنى كوثر بر روى رودخانه گرمابدشت،
مجموعه تاسيسات آلاگل (رودخانه اترك)، حجمى معادل 2/162 ميليون كيلومترمكعب آب را مهار و تنظيم نموده است.
همچنين از طريق احداث بندهاى انحرافى و احداث ايستگاههاى پمپاژ و آبگيرها و آببندها به ميزان 27/148 ميليون مترمكعب به آب تنظيمى استان افزوده شده است.
ديگر منابع آبى استان عبارتست از:
ـ چشمه
اين استان داراى چشمه سارهاى متعددى مىباشد. يكى از آنها به نام چشمه لال حدود 23 كيلومتر از گاليكش و 1 كيلومتر از جاده اصلى فاصله دارد و داراى مناظر بسيار زيبايى است.
ـ تالابهاى بين المللى گلستان
اين تالابها شامل تالاب آلاگل، آجى گل، آلماگل در دشت وسيع تركمن صحرا و نزديكى مرز ايران و تركمنستان در بخش داشلى برون (اينچه برون) واقع گرديده و فاصله اين تالابها از يكديگر بسيار نزديك است.
فاصله تالابهاى ياد شده تا گرگان 62 كيلومتر و تا گنبد كاووس 76 كيلومتر است. اين تالابها داراى آب و هواى مديترانهاى و پرندگان مهاجر مىباشند.
تالاب گميشان نيز يكى از تالابهاى بين المللى مىباشد كه در حاشيه شرقى درياى خزر واقع شده كه به علت بالا آمدن آب دريا سطح آن وسيعتر و يكى از تالابهاى مهم و منحصر به فرد در شمال كشور است.
اين تالاب كه تعداد بسيار زيادى از پرندگان آبزى را به خود جلب مىكند از يك طرف به مرز تركمنستان و از طرف ديگر به درياى خزر متصل است.
ـ درياى خزر
درياى خزر با وسعتى حدود 438000 كيلومتر مربع به عنوان بزرگترين درياچه جهان به شمار مىرود. خليج گرگان در جنوب شرقى يكى از دو بريدگى مهم آن است.
وجود درياى خزر نقش تعيين كنندهاى در آب و هواى ساحل شمال ايران دارد و زيبايىهاى بىنظير اين منطقه به موجوديت و حفظ شرايط زيستى اين دريا بستگى دارد.
