عزاداری‌های استان همدان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
عزادارى ماه محرم
مردم همدان مراسم عزادارى سالار شهيدان را با شكوه و جلال خاصى برگزار مىكنند. در گذشته مدرسه بزرگ محل اصلى برگزارى مراسم عزادارى امام حسين عليهالسلام بوده است. قبل از فرا رسيدن ماه محرم كليه مساجد و تكايا و بعضى منازل مربوط به متمكنين و متدينين همدان را براى مراسم عزادارى سياه پوش مىكنند. تمامى مردم در آماده كردن مساجد و نصب پارچهها و پرچمها كمك مىنمايند.
در كليه مساجد و تكايا مراسم عزادارى و روضه خوانى برپا مىشود. دستههاى سينه زن و زنجير زن به عزادارى مىپردازند. بيشترين شور و هيجان برنامهها در روز و شبهاى عاشورا و تاسوعا است كه تا نيمههاى شب ادامه دارد.
عزادارى در شب شام غريبان خيلى پرشور و حزن انگيز است. مراسم تعزيه و شبيه خوانى از ديگر مراسم مخصوص ماه محرم است كه عدهاى ماجراى كربلا را به نمايش مىگذارند و نحوه شهادت امام حسين عليهالسلام و يارانش را به شكل زنده به مردم نشان مىدهند و شور عجيبى را در بين تماشاچيان به وجود مىآورند.
مراسم عزادارى ماه محرم از شب اول ماه محرم آغاز مىشود و تا شب شام غريبان، يعنى يازدهم محرم، ادامه مىيابد.
در روز اربعين حضرت سيد الشهداء نيز دستههاى سينه زن و مرثيه خوان در معابر و مساجد و خيابانها به سوگوارى و عزادارى مىپردازند.
در ايام عاشورا، اربعين و بيست و هشتم صفر مجالس روضه و مصيبت برگزار مىشود و از شركت كنندگان با شام پذيرايى مىنمايند.
مجالس ترحيم
هنگامى كه فردى از دنيا مىرود، ميت را داخل تابوت مىگذارند و روى تابوت را شال ابريشمى كشيده و به غسالخانه مىبرند. در آنجا پس از غسل ميت او را دفن كرده و به منزل برمىگردند. روز بعد، صبح زود قبل از طلوع آفتاب اعضاء فاميل و دوستان و همسايهها بر مزار تازه گذشته گرد مىآيند و پس از قرائت فاتحه دسته جمعى به منزل صاحب عزا مىروند و صبحانه مىخورند.
در ملاير اگر كسى را طرف صبح دفن نمايند، بعدازظهر همان روز دوستان و آشنايان بر مزارش گرد مىآيند و تا سه روز اين عمل را تكرار مىكنند.
در تويسركان روز سوم نيز مراسمى برگزار مىشود و همگى بر سر مزار تازه گذشته مىروند. مراسم شب هفت نيز با دعوت اقوام و دوستان و همسايهها برگزار مىشود و پس از اتمام مراسم شام صرف كرده و مدعوين به خانههايشان برمىگردند. عصر شب جمعه نيز بر مزار آن مرحوم يا مرحومه جمع مىشوند و فاتحهاى قرائت مىكنند.
عصر شب هفتم سنگ قبر گذاشته مىشود. بعد از مراسم شب هفت اعضاء فاميل درجه اول به خانه صاحب عزا آمده و او را به حمام برده و سر و صورتش را اصلاح مىنمايند. اين مراسم در بين زنان نيز اجرا مىشود. اما در ملاير اين مراسم پس از برگزارى مراسم شب جمعه سوم انجام مىشود.
مراسم شب چله (چهلم) نيز با دعوت از اقوام و خويشان انجام مىگرفت و بعد از چله صاحب عزا به اقوام و دوستان اجازه مىداد كه از عزا بيرون بيايند. اعضاء فاميل درجه اول براى مردان و زنان صاحب عزا، پيراهن سفيد، چادر يا چارقد مىبردند و بدين طريق آنها را از عزا بيرون مىآوردند و خانواده صاحب عزا را به شام دعوت مىكردند. به اين مراسم «از خونِ دُرودَن» مىگفتند.
در اسد آباد همدان در گذشته وقتى فردى از دنيا مىرفته است، در بخشها و روستاها تا سه روز مجلس ترحيم برپا مىشده است. مردم محل به منزل صاحب عزا مىآمدند و با صاحب عزا ابراز همدردى مىكردند و او را تسلى خاطر مىدادند. صاحب عزا يك شب تمام كسانى كه به مجلس فاتحه، رفته بودند را دعوت مىنمايد و اين مجلس با صرف شام و ذكر مصيبت خاتمه مىيابد.
چند هفته بعد يكى از ريش سفيدان و محترمين محل از صاحب عزا و بستگانش دعوت نموده آنها را به حمام مىبرد و سر و صورت آنها را اصلاح مىنمايد و آنها را از عزا درمىآورد. در شهرها مجلس فاتحه از صبح تا ظهر در ظرف يك روز خاتمه مىيابد.
