ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

عزاداری‌های استان مازندران

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

محتویات

عزادارى ماه محرم

عزادارى سالار شهيدان اباعبدالله الحسين عليه‏السلام در مازندران مانند ساير نقاط كشور از شكوه و عظمت زيادى برخوردار است. چند روز قبل از آغاز ماه محرم مردم به فكر آذين كردن و تميز كردن مساجد، تكيه‏ها و حسينيه‏ها مى‏افتند و اين اماكن را سياه‏پوش مى‏كنند.

در اين استان عزادارى‏ها كمتر در مساجد انجام مى‏شود و بيشترين توجه به تكيه‏ها و حسينيه‏هاست. كمتر مسجدى در اين استان يافت مى‏شود كه در كنار آن براى اجراى مراسم عزادارى محرم، تكيه و حسينيه ساخته نشده باشد.

با آغاز ماه محرم، افرادى به نمايندگى از مردم به سازمان تبليغات اسلامى مراجعه مى‏كنند و تقاضاى روحانى مى‏نمايند. سازمان تبليغات اسلامى استان نيز روحانيون اعزامى از قم را با توجه به مناطق مختلف و خصوصيات هر محل، افرادى را به آن مناطق اعزام مى‏كند. روحانيون در مناطق تبليغى در منزل بانى پذيرايى مى‏شوند و در برخى جاها در خانه عالم سكونت مى‏گزينند و براى شام و نهار از سوى اهالى محل دعوت مى‏شوند. در بسيارى از مناطق سعى بر آن است كه از روحانى بومى و محلى استفاده كنند كه نياز به اسكان و پذيرايى نداشته باشد.

در دهه اول ماه محرم عزادارى همه شب بعد از نماز مغرب و عشا آغاز مى‏شود. شب‏هاى محرم قبل از منبر حداقل يك نوحه خوانده مى‏شود و بعد با سر دادن صلوات روحانى منبر مى‏رود. پس از سخنرانى و سينه زنى با اطعام عزاداران پايان مى‏يابد. در سال‏هاى اخير ساخت ابوالفضليه نيز متداول شده است.

اين رسم‏ها باعث شده تا محوطه مساجد شلوغ شود و هزينه‏هاى بيهوده‏اى صرف گردد. حركت دسته‏هايى محدود يك روز قبل از محرم براى اعلام عزاى حسينى در بعضى نقاط استان متداول است.

در اكثر نقاط استان تمام ده شب محرم شام داده مى‏شود. غذاى شب‏هاى محرم گاه توسط يك نفر كه نذر دارد فراهم مى‏شود و اگر كسى نذر خاص نداشته باشد، عموم مردم به طور مشاركتى شام را فراهم مى‏كنند.

عزادارى و سينه‏زنى يا زنجيرزنى شب‏ها انجام مى‏شود. حركت دسته‏ها در شهرها از پنجم محرم به بعد صورت مى‏گيرد و معمولاً در تاسوعا و عاشورا دسته‏هاى عزادار با شكوهى دو چندان به عزادارى مى‏پردازند دارد.

تاسوعا و به ويژه عاشورا روز جمع شدن دسته‏هاى عزادار در امامزاده‏هاست. همه روستاهاى اطراف در مساجد يك شهر يا در محل امامزاده جمع مى‏شوند و به عزادارى مى‏پردازند. در مناطق روستايى مرسوم است كه در ظهر عاشورا يك سخنرانى مشترك انجام مى‏شود و تمام روحانيون مساجد روستاها در مراسم شركت مى‏كنند.

دسته‏هاى عزادار پس از عبور از محلات قديمى شهر و عزادارى در مقابل تكايا محله‏ها وارد صحن امامزاده‏ها مى‏شوند و آيين‏هاى سوگوارى را با شكوه خاصى برگزار مى‏كنند. در كنار مرثيه خوانى و سينه زنى از كوبيدن دو قطعه چوبى به اندازه كف دست به يكديگر رايج است كه حكايت از اندوه و حزن دارد.

تعزيه‏خوانى در طول سال به ويژه در دو ماه محرم و صفر مرسوم است. استان مازندران تعزيه‏خوان‏هاى معروفى دارد كه اين نمايش سنتى را خيلى زيبا و پرجاذبه برگزار مى‏كنند.

از يازدهم محرم تعزيه و مجالس وعظ در تكايا، حسينيه‏ها و منازل مردم و مشتاقان اهل بيت تا پايان ماه صفر ادامه مى‏يابد. برخى اين آيين‏ها را در صبح زود بعد از نماز و برخى نيز آن را بعد از ظهرها برگزار مى‏كنند.

رسم بر اين است كه بعد از مراسم عمومى جوانان در تكيه جمع مى‏شوند و با نوحه‏خوانى به سينه‏زنى و عزادارى مى‏پردازند.

يكى از رسوم استان رفتن سر مزار اهل قبور و شهداء در شب عاشورا است. علاوه بر مردم، دسته‏هاى سينه‏زنى و زنجيرزنى نيز شب عاشورا به ديدار اهل قبور مى‏روند و در آنجا عزادارى مى‏كنند.

از ديگر رسوم در شب عاشورا (در بابل) اين است كه برخى جوراب زنانه بر سر خود مى‏گذارند و به نام جنيان به كمك امام حسين مى‏آيند.

در بعضى نقاط استان مراسم عَلَم بستن روز پنجم و يا هفتم محرم انجام مى‏شود و مرسوم است كه روضه حضرت ابوالفضل عليه‏السلام را مى‏خوانند.

بعد از دهه اوّل محرم روضه‏خوانى به صورت خانگى و معمولاً زنانه تا پايان ماه صفر ادامه مى‏يابد.

دهه آخر ماه صفر

در اين ايام كمتر مراسم رسمى برگزار مى‏شود و بعضى از روستاها و يا مساجد شهرها برنامه دارند.

البته تعزيه‏خوانى به صورت گردشى در محله‏ها و روستاها انجام مى‏شود. روضه‏هاى خانگى در اين ايام فراوان است. ن

كته قابل توجه، رفتن اعضاى هيئت‏ها در ايام دهه آخر صفر به مشهد است. اكثر هيئت‏هايى كه توان داشته باشند، عازم مشهد شده و در آنجا به عزادارى مى‏پردازند.

دهه فاطميه

برگزارى مراسم دهه فاطميه در بعضى از نقاط استان متداول است و به صورت روضه‏خوانى برگزار مى‏شود. زمان برگزارى مراسم‏ها هم معمولاً سه روز است.

مجالس ترحيم

وقتى فردى از دنيا مى‏رود، با پخش قرآن از مسجد يا گورستان، مردم را مطلع مى‏نمايند و گروهى قبر متوفى را آماده مى‏كنند و عده‏اى نيز به غسل و كفن او مشغول مى‏گردند. پس از آماده شدن قبر و انجام غسل و كفن نماز ميت را خوانده و سپس او را به خاك مى‏سپارند. بعد از مراسم خاكسپارى، اقوام نزديك و دوستان صاحب عزا به منزل صاحب عزا مى‏روند و به بازماندگان تسليت مى‏گويند.

در برخى جاها چون كلاردشت پس از دفن ميت، مردم در مسجد محل جمع مى‏شوند و به بازماندگان متوفى تسليت مى‏گويند. در اين مجلس از حاضران با ناهار گرم مثل آب گوشت پذيرايى مى‏شود. هزينه اين ناهار را اهالى محل متقبل مى‏شوند.

در روز سوم نيز مردم در مسجد جمع شده و مجلس ترحيم را بر پاى مى‏دارند. در اين مجلس ابتدا قارى به قرائت قرآن مجيد مشغول مى‏شود و شركت كنندگان نيز هر كدام چند آيه از قرآن را تلاوت مى‏كنند. سپس مداح مرثيه سرايى مى‏كند. سپس با تلاوت چند آيه از سوره مباركه «الرحمن» به استقبال سخنرانى واعظ مى‏روند. پس از سخنرانى، از حاضرين با ناهار پذيرايى مى‏شود و برخى خانواده‏ها، مخارج و هزينه ناهار را به مستمندان يا بنگاه‏هاى خيريه كمك مى‏نمايند.

در بعضى نقاط مرسوم است كه افرادى كه براى عرض تسليت مى‏آيند، بعد از ورود در مجلس عزا مى‏نشينند و فاتحه‏اى مى‏خوانند و سپس بلند شده و با صداى بلند به صاحب عزا تسليت مى‏گويند. اخيرا نوشتن و نصب پارچه‏هاى تسليت بر در و ديوار منزل صاحب عزا مرسوم گرديده است و به تناسب موقعيت اجتماعى متوفى و يا فرزندان او پارچه‏ها سياه كم و زياد مى‏گردد.

مراسم هفتم و چهلم نيز به همين نحو برگزار مى‏شود. لازم به ذكر است كه در يكى از روستاهاى متل قو (ساقى كلايه) ساكنين روستا، در طول سال وجوهى بابت مراسم عزادارى و ديگر مصائب عمومى نزد هيأت امناى محل پرداخت مى‏كنند و در هنگام وقوع حادثه، از آن بودجه پس انداز شده استفاده مى‏شود و تمام اهل محل مراسم سوم، هفتم و چهلم را به وسيله هيأت امنا انجام مى‏دهند.



منابع