زبان و گویش مردم استان هرمزگان

بيشتر مردم اين منطقه به زبان فارسى با لهجه‏هاى محلى سخن مى‏گويند. لهجه‏ها در روستاها و جزيره‏ها بيشتر از شهرها، گوناگون و متنوعند اما بين آنها دگرگونى‏هايى اندك وجود دارد.

به دليل پيوندى كه مردم درياى پارس، از جمله استان هرمزگان، با نقاط عرب نشين كرانه‏هاى جنوبى درياى پارس و شبه جزيره عربستان، هندوستان و كرانه‏هاى آفريقا و خاور داشته‏اند، واژگان عربى، هندى، زنگبارى، حبشى و آفريقايى نيز در لهجه ساكنان كرانه‏ها و جزيره‏هاى درياى پارس، وجود دارد.

لهجه‏هاى فارسى مينابى، بندرى، لارى، بستكى، قشمى، لنگه‏اى،... با لهجه‏هاى شمال كرانه‏هاى درياى پارس، مانند لرى و سيوندى پيوند دارد و از رخنه لهجه‏هاى بلوچى و شبانكاره‏اى پيشين به زبان سغدى، ايجى، كه از شاخه‏هاى گويش شبانكاره دوره اتابكان فارس بوده، بر كنار نمانده است و با هر يك از لهجه‏هاى گيلكى، كردى، خراسانى و ديگر لهجه‏هاى ايرانى هم ريشه و وابسته است.

بنابراين مى‏توان گفت كه زبان مردم كرانه‏ها و جزيره‏هاى درياى پارس، از جمله استان هرمزگان، بازمانده لهجه‏ها و گويش‏هاى شبانكاره‏اى، بلوچى، كردى و تركمنى است و واژگان انگليسى، هلندى، پرتغالى، هندى، عربى و تركى در آنها ديده مى‏شود، ولى استخوان بندى و ريشه آنها فارسى است.

گويش مردم نواحى خاور استان هرمزگان، بلوچى است كه مهمترين گويش جنوب خاورى ايران است.

بلوچى با زبان پهلوى اشكانى و پهلوى اوايل ساسانى نزديك است.

اين زبان از نظر دانشمندان زبان شناس و شناختن ريشه بسيارى از واژگان و پيشينه برخى اصطلاحات رايج در زبان فارسى، از منابع مهم است و به دو شاخه بلوچى شمالى يا سرحدى و بلوچى جنوبى يا مكرانى تقسيم شده است.

برخى از واژه‏هاى بندرعباس چنين است:

اتدول: گهواره

چوك: بچه

ريز: موريانه

گرمن: پنبه

مَنجَل: ديگ

كاغر: قالب ماهيگيرى