دانشمندان حوزه و دانشگاه استان یزد
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
ابوالفضل رشيد الدين ميبدى
ديار فرهنگ پرور ميبد در سده پنجم دانش مردى را در دامان خود پرورانيد كه بعدها به همت و كاردانى وى سترگترين و شيواترين تفسير عرفانى از قرآن مجيد به مشتاقان فرهنگ و ادب پارسى عرضه شد. وى در اواخر قرن پنجم (450 ه .ق) در ميبد به دنيا آمده است. آوازه و شهرت پير هرات با توجه و علاقه فرمانروايان خراسان به گسترش ادب فارسى او را بدان سامان كشانده است.
ميبدى ظاهرا سالهاى پايانى عمر را در ميبد گذراند. آرامگاه سلطان رشيد در ميبد كه اكنون از بين رفته و سنگ قبر دخترش فاطمه مىتواند شاهدى بر اين مدعا باشد. با وجود اين، دقايق زندگىاش در هالهاى از ابهام قرار دارد.
بر اساس شواهدى تاريخ وفات وى را مىتوان در حدود سال 550 ه .ق دانست.
برخى از آثار وى عبارتند از: كتاب الفصول، اربعين، طبقات الصوفيه، كشف الاسرار و عدة الابرار، نامورترين اثر وى مىباشد و بر پايه تفسير خواجه عبدالله انصارى نوشته شده است.
قاضى كمال الدين حسين ميبدى
وى اغلب علوم زمان خود را مىدانسته و از جمله در فلسفه، حقوق، رياضيات، فقه و ادبيات استاد بوده است. وى از مشاهير قرن نهم است. شرح بسيار عارفانهاى بر ديوان حضرت على عليهالسلامدارد. از ديگر آثار او مىتوان «جام گيتى نما» را نام برد كه در زمينه فلسفه است.
استاد سيد مهدى چيتى
سيد مهدى چيتى فرزند اصغر، در سال 1278 ه .ش در يزد ديده به جهان گشود. او تحصيلات مقدماتى را در يزد به پايان رسانيد. در آغاز جوان به هنر نقاشى و مجسمه سازى روى آورد و بدون استاد در اين زمينهها با كار و تلاش خود مهارتى كسب نمود.
او در سال 1318 ه .ش به تهران رفت و در مغازه تابلوسازى در سبزه ميدان شاگردى كرد. پس از آن براى فراگرفتن فنون نقاشى نزد استاد حسين بهزاد رفت و به توصيه استاد بهزاد، نزد استاد صنعتى زاده كرمانى رفت. استاد چيتى پس از يك سال و نيم اقامت و آموزش در تهران در اواسط سال 1319 به يزد بازگشت. او پس از بازگشت به يزد به خدمت آموزش و پرورش درآمد و به تعليم هنر مشغول شد.
علاوه بر آثار نقاشى استاد كه با روشهاى گوناگون تجربه شده، مىتوان به كارهاى موزائيك استاد نيز اشاره كرد. (شيوه موزائيك بسيار ظريف و دقيق است كه از كنار هم قرار دادن قطعات كوچك و هندسى سنگهاى مرمر ساخته مىشود)
او از سال 1362 در هنرستان هنرهاى تجسمى به تدريس مشغول گرديد. در حال حاضر دوران بازنشستگى را مىگذرانند و با وجود سن زياد از هنر دست نكشيده و همه اوقات خود را در كارگاهش به كار مىپردازد.
دكتر حسين محبوبى اردكانى
حسين محبوبى به سال 1294 ه .ش در اردكان به دنيا آمد، تحصيلات ابتدايى و مقدمات عربى را در همان شهر و در محضر حاج شيخ محمد مدير فرا گرفت. وى براى گذراندن دوره متوسطه راهى يزد شد. تحصيلات عاليه را در دانشسراى عالى و دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران به پايان رسانيد و چند سالى در دبيرستانهاى قم مشغول تدريس شد، آن گاه با كولهبارى از دانش به يزد آمده، مدتى در دبيرستان كيخسرو مشغول تدريس بود، سپس راهى تهران شد و در برگشت، در دبيرستان ايرانشهر مجددا به كار تدريس پرداخت.
پنج سال نيز رياست اين دبيرستان مهم و بزرگ يزد را بر عهده گرفت و به واسطه پشتكار و همت وى نخستين و دومين شماره سالنامه فرهنگ يزد به چاپ رسيد.
در سال 1343 از وزارت آموزش و پرورش به اداره كل انتشارات و روابط دانشگاه تهران انتقال يافت و در سمت معاون آن اداره كل به كار مشغول شد. در سجاياى اخلاقى او آوردهاند: كه در تمام مدتى كه معاون انتشارات و چاپ دانشگاه بود هرگز از اتومبيل دولتى استفاده نكرد و هيچ گاه به دنبال مزاياى ادارى نبود. وى اواخر عمرش بود كه دكتراى تاريخ از دانشگاه تهران گرفت و پس از بازنشستگى از دانشگاه تهران به تهيه فهرست عكسهاى تاريخى، تدوين تاريخ فرهنگ ايران در پنجاه سال اخير و تصحيح احوال و آثار خوشنويسان پرداخت.
دكتر محبوبى در آبان 1365 به علت سرطان مرى در بيمارستان مهر تهران بسترى شد و در روز 23 آبان ديده از جهان فرو بست.
استاد محمود مشروطه
محمود مشروطه در سال 1298 ه .ش به دنيا آمد. پس از رفتن به مكتب خانه و خواندن قرآن به دبستان وارد شد و پس از آن در دبيرستان ايرانشهر و سپس كيخسروى به تحصيل پرداخت.
پس از گرفتن ديپلم، در تجارتخانه و مغازه پدر مشغول كار گرديد. پس از آن در كارخانه آقا مشغول به كار گرديد و در نصب موتورها و دستگاهها با دو مهندس انگليسى همكارى مىكرد. در سال 1321 دوران نظام وظيفه را سپرى كرد.
او از دوران جوانى به تئاتر علاقهمند بود. در دوره دبيرستان به كار تئاتر پرداخت. پس از پيروزى انقلاب اسلامى در ايران، در چند تئاتر و بالغ بر شصت فيلم بازى كرده است.
او در فيلمهايى چون چون «سفير»، «روز واقعه» و «ذبيح» ايفاء نقش نموده است.
استاد محمد كريم پيرنيا
وى در سال 1299 ه .ش در يزد متولد گرديد. قرآن را نزد مادر آموخت. سپس راهى دبستان شد. پس از گذاندن دوره ابتدايى به دبيرستان دولتى يزد بنام ايرانشهر رفت و در سال 1319 پس از دريافت مدرك ديپلم و مرگ پدرش، روانه تهران شد و در دانشكده هنرهاى زيبا دانشگاه تهران در رشته معمارى ثبت نام نمود و پس از سه سال تحصيل در آنجا، در سال 1324 دانشكده را رها نمود و به اساتيد معمارى سنتى ايران روى آورد و نزد اساتيدى چون استاد ابوالقاسم صابرى، استاد معارفى و استاد حسينعلى معروفى شاگردى نمود.
نخستين كار رسمى استاد پيرنيا در وزارت فرهنگ با ساخت مدارس ارزان قيمت شروع شد. او از سال 1332 تا 1350 به كار مدرسه سازى اشتغال داشت و بيش از 300 مدرسه در تهران و شهرستانها به سرپرستى او ساخته شد.
در سال 1344 معاونت اداره كل بناهاى تاريخى را عهده دار شد و پس از تشكيل سازمان على حفاظت آثار باستانى به عنوان معاون فنى مشغول كار شد.
در اين دوره كارهايى چون مرمت كتيبه سردر حضرت عبدالعظيم عليهالسلام، مرمت بارگاه حضرت ابوالفضل عليهالسلام، مرمت صندوق كاشى آرامگاه حضرت معصومه عليهاالسلام و بازسازى مسجد جامع فهرج را انجام داد.
او به مدت 30 سال در دانشكدههاى معمارى دانشگاههاى شهيد بهشتى (ملى)، تهران، فارابى، علم و صنعت و پرديس اصفهان تدريس نمود.
استاد پيرنيا پس از شصت سال تلاش در راه بازشناسى جلوههاى اصيل هنر معمارى ايران و آشنايى نسل جديد با توانائىهاى هنرمندان ايرانى، در سال 1373 موفق به دريافت دكتراى افتخارى از دانشگاه تهران شد. او علاوه بر معمارى در زمينه خوشنويسى و نقاشى نير هنرمند بود و طبع شاعرانهاى نيز داشت و به پروين تخلص مىنمود.
وى سرانجام در سال 1376 در سن 77 سالگى ديده از جهان فرو بست و پيكرش در دانشكده معمارى يزد به خاك سپرده شد.
استاد مهدى آذر يزدى
وى در سال 1301 ه .ش در يزد متولد شد. در سن پنج سالگى به مكتب رفت و قرآن را فرا گرفت. پدرش او را از رفتن به مدرسه باز داشت و خودش خواندن و نوشتن را به او آموخت. پدرش رعيت بود و او نيز به همراه پدر به صحرا و مزرعه مىرفت. بعد از مدتى شاگرد بنا شد. پس از اندى به بافندگى روى آورد و در كارگاه بافندگى مشغول كار شد. پس از مدتى در كتابفروشى مشغول كار شد و در آنجا كتابهاى كتابفروشى را مطالعه مىكرد.
پس از چندى كار كردن در كتابفروشى و مطالعه كتب مختلف روانه تهران شد و در چاپخانه حاجى محمد على علمى مشغول كار گرديد. در آنجا با عدهاى از مؤلفان و نويسندگان و مترجمان آشنا شد. در چاپخانه روزى با قصههاى كليله و دمنه آشنا شد و داستانهاى آن جرقهاى بود براى روى آوردن او به داستان نويسى.
او جلد اول كتاب قصههاى خوب براى بچههاى خوب را نوشت و در سال 1335 آن را منتشر نمود. پس از آن به نوشتن داستان ادامه داد و هم اكنون جلد هشتم كتاب قصههاى خوب براى بچههاى خوب نيز به چاپ رسيده است. از ديگر آثار او مىتوان از قصههاى تازه از كتابهاى كهن، حكايت منظوم قند و عسل، قصه گربه ناقلا، گربه تنبل، گربه بازيگوش، مثنوى بچه خوب و قصههاى ساده را نام برد.
دكتر سيد ضياء الدين دهشيرى
وى به سال 1302 ه .ش در يزد به دنيا آمد. پدرش از مردم دهشير و در يزد سرپرست مدرسهاى بود كه خود بنياد نهاده بود. در سال 1320 دوره تحصيلات پنج ساله دبيرستان را به پايان برد ولى بر اثر حوادث و مشكلاتى سالى چند از ادامه تحصيل بازماند و همراه پدر راهى كاشان شد. از همان جوانى به شعر و ادب علاقه وافرى پيدا كرد و در محافل ادبى كه با عضويت مرحوم آزاد همدانى، بيضايى كاشانى، شيواى قمى و صمصام يزدى در منزل پدرش سيد يحيى دهشيرى در كاشان گرد مىآمد، حضور مىيافت.
پس از سال 1320 در جلسات انجمن ادبى يزد كه به سرپرستى مرحوم فرساد اداره مىشد شركت كرده، اشعارش را مىخواند. نخستين كارش آموزگارى دبستان طاهرى يزد بود.
فعاليت مطبوعاتى خود را از سال 1323 با هفته نامه نقش جهان اصفهان آغاز كرد.
در سال 1334 موفق به دريافت ديپلم ادبى از اصفهان (با رتبه اول) شد و در همان سال به دانشگاه راه يافت و در رشته زبان و ادبيات فرانسه در دانشگاه تهران به تحصيل پرداخت و در ميان فارغ التحصيلان رتبه اول رشتههاى دانشكده ادبيات، رتبه نخست را اهراز كرد و مدال درجه يك فرهنگ را دريافت كرد.
دهشيرى از حدود سال 1340 به بعد به تدريس زبان فرانسه و ادبيات فارسى در دانشگاه تهران پرداخت. در سال 1342 با همت دكتر ذبيح الله صفا و همكارى ايشان مدرسه عالى ادبيات و زبانهاى خارجى بنياد نهاده شد. وى در سال 1368 موفق به اخذ درجه دكترى زبان فرانسه از دانشگاه تهران شد و از آن سال تاكنون به كار تدريس زبان فرانسه در دانشگاه مشغول است.
دكتر دهشيرى در زمينه شعرى كتابهايى به نام نعت حضرت رسول اكرم صلىاللهعليهوآله، نعت امير المؤمنين عليهالسلام، توحيد حضرت بارى و طبيعت جمع آورى كرده است و خود داراى ديوانى است كه تاكنون منتشر نكرده است. وى همچنين 27 كتاب از زبان فرانسه به فارسى ترجمه كرده كه 19 جلد آن تاكنون چاپ شده همچنين كتاب قرآن در اسلام از علامه طباطبايى را به فرانسه ترجمه كرده است.
اى كه گويى به جهان بر دل ما جا تنگ است تنگى از جا نبود، ديده اعمى تنگ است پيش ما در دل هر ذره جهانى است نهان گرچه بر تنگ نظر عرصه دنيا تنگ است
دكتر اسلامى ندوشن
دكتر محمد على اسلامى ندوشن به سال 1304 ه .ش در ندوشن يزد به دنيا آمد. تحصيلات ابتدايى را نخست در مدرسه ناصر خسرو ندوشن، سپس مدرسه خان يزد، پس از آن به دبستان دينيارى رفت و دوره دبيرستان را تا سوم متوسطه در دبيرستان ايرانشهر يزد گذراند.
بر خلاف ديگر همسالان، بيشترين سرگرمى او در يزد سر زدن به كتابفروشى بود. آنگاه براى ادامه تحصيلات در سال 1323 راهى تهران شد، پس از گرفتن كارشناسى از دانشكده حقوق دانشگاه تهران راهى اروپا شد و پس از پنج سال زندگى در فرانسه و انگلستان با گذراندن پايان نامه دكتراى خود به دريافت دكتراى حقوق بينالملل از دانشكده حقوق دانشگاه پاريس نايل شد. به سال 1334 به ايران بازگشت و چند سال در شغل قاضى دادگسترى خدمت كرد و سپس به تدريس حقوق و ادبيات در برخى دانشگاهها پرداخت.
در سال 1348 به دعوت پروفسور فضل الله رضا (رييس وقت دانشگاه تهران) به همكارى با دانشگاه تهران دعوت گرديد و تا سال 59 كه به انتخاب خود از دانشگاه تهران بازنشسته شد، ادامه داشت، از آن پس بيشتر به تأليف پرداخت.
وى داراى حدود 50 جلد كتاب و صدها مقاله در زمينههاى گوناگون ادبى، اجتماعى، هنرى، تاريخى و ترجمه است. مشهورترين آثار او عبارتند از: زندگى و مرگ پهلوانان در شاهنامه، داستان داستانها، روزها (3 جلد)، شور زندگى، سخنها را بشنويم، نامه نامور، جام جهان بين، ايران را از ياد نبريم و نوشتههاى بى سرنوشت.
من نگويم كه چه سان عمر گذار اى دوست يا چه ره سپر زين راه و چه ره مسير هر كه باشى و به هرگونه گذارى عمر مرد باش اى دوست، اى دشمن دانا مرد
دكتر سيد عباس پاك نژاد
سيد عباس فرزند سيد ابوالقاسم در سال 1309 ه .ش در يزد متولد شد. او پس از طى دوران كودكى قدم به مدرسه گذاشت. دوره ابتدايى و دبيرستان را در يزد گذراند. سپس تحصيلات متوسطه را در مدرسه دينيارى در سال 1331 در رشته پزشكى دانشگاه تهران پذيرفته شد و در سال 1337 با درجه دكتراى عمومى فارغ التحصيل شد. سال بعد در رشته تخصصى جراحى عمومى پذيرفته شد و كارش را در بيمارستان فيروز آبادى تهران آغاز نمود. در تاريخ 4/4/1341 در اين رشته متخصص گرديد.
او كار طبابت خود را از سال 1341 در هلال احمر (شير خورشيد) آغاز نمود و در آبان 1341 به فومن رفت و 4 سال نيز در آنجا به طبابت پرداخت. در سال 1344 ازدواج نمود كه حاصل ازدواج او سه فرزند پسر مىباشد.
در سال 1346 به سرپرستى درمانگاه تراب قلهك تهران منصوب گرديد. با پيروزى انقلاب اسلامى او وارد خدمت سپاه پاسداران انقلاب اسلامى شد و مأمور تشكيل واحد بهدارى سپاه گرديد. در زمان درگيرى سپاه در كردستان و تركمن صحرا، او امور درمانى سپاه را به عهده داشت و به آن مناطق سفر مىكرد.
در تاريخ 10/7/1359 يعنى 10 روز پس از آغاز جنگ تحميلى، عازم مناطق جنگى شد و به آبادان رفت.
پس از يك هفته مداواى مجروحين جنگى در تاريخ 19/7/59 به اسارت نيروهاى بعثى عراق درآمد و پس از 9 سال و 10 ماه تحمل زندانهاى بصره و بغداد در تاريخ 26/5/1369 به ميهن اسلامى بازگشت. پس از آزادى مشاور وزير بهداشت و درمان و مسئول اداره كل روابط عمومى وزارتخانه بهداشت و درمان گرديد. در چهارمين و پنجمين دوره مجلس شوراى اسلامى به عنوان نماينده مردم يزد با اكثريت آراء به مجلس شوراى اسلامى راه يافت.
او در مدت 8 سال نمايندگى علاوه بر رسيدگى به امور استان، عضو فعال كميسيون بهداشت و درمان بود و مدتى نيز رياست اين كميسيون را به عهده داشت. او همچنين مسئوليت اداره بهدارى ستاد آزادگان كشور را به عهده دارد.
وى در انتخابات دوره ششم مجلس رأى نياورد و از آن زمان به سمت مشاور رئيس جمهور در امور ايثارگران منصوب گرديد و هم اكنون در نهاد رياست جمهورى مشغول خدمت است.
دكتر رضا داورى
دكتر رضا داورى اردكانى در سال 1311 ه .ش در اردكان ديده به جهان گشود. پس از گذراندن تحصيلات ابتدايى و متوسطه در دبستان و دبيرستان فردوسى اردكان وارد دانشسراى مقدماتى اصفهان شد.
سپس در سال 1330 به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و بين سالهاى 1334 تا 1337 موفق به اخذ ليسانس فلسفه از دانشكده ادبيات دانشگاه تهران شدند و به دنبال آن تا سال 1344 موفق به گذراندن دوره دكتراى فلسفه گرديد و به عنوان استاديار فلسفه در دانشگاه تهران مشغول به كار گرديد. براى تكميل مطالعات دو سال در كشورهاى فرانسه و انگسلتان اقامت گزيد.
در سال 59 به عنوان رييس دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران و سرپرست كميسيون ملى يونسكو در ايران منصوب شد و در سال 1363 از طرف امام خمينى به عضويت شوراى انقلاب فرهنگى در آمد.
در حال حاضر علاوه بر عضويت در اين شورا، در شوراى عالى كميسيون ملى يونسكو، شوراى عالى برنامهريزى وزارت فرهنگ و آموزش عالى، شوراى عالى كتاب و مدير گروه فلسفه در دانشگاه تهران مشغول خدمت مىباشد.
