دانشمندان حوزه و دانشگاه استان گلستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
ابوسهل عيسى بن يحيى مسيحى گرگانى (جرجانى)
ابوسهل مسيحى، طبيب مشهور و استاد ابن سينا در طب، در سال 361 ه .ق در گرگان به دنيا آمد و سپس براى تحصيل علم به بغداد مسافرت كرد. ابو سهل سپس به خراسان رفت و به طبابت و تدريس پرداخت و سرانجام در سال 401 ه .ق دار فانى را وداع گفت.
از آثارش در طب مىتوان از: الطب الكلى، المسايل، الصناعة الطبيه نام برد.
حسن (اسماعيل) بن محمد بن احمد حسينى گرگانى
حسن استرآبادى، طبيب معروف در سال 435 ه .ق در گرگان متولد شد و طب را نزد ابن ابى صادق فرا گرفت. وى را از طبيبان نامدار قرن پنجم هجرى و مقام او را در علم پزشكى پس از ابن سينا دانستهاند. او سالها در خوارزم پزشك دربار ابوالفتح قطب الدين محمد و پسرش اتسز بود و مسئوليت بيمارستان خوارزم را نيز برعهده داشت. او نظريات جديدى در علم پزشكى بيان كرد كه از نظرات او در علم پزشكى مىتوان از نظريه ارتباط غدد ورقى با ضربان شديد قلب و درمان برخى از امراض به وسيله امراض ديگر كه امروزه در معالجه فلج از جمله مالاريا حاد استفاده مىشود مىتوان نام برد.
وى به سال 531 ه .ق در مرو وفات يافته است.
اثر مهم او ذخيره خوارزمشاهى در 12 جلد است كه در سال 504 ه .ق آن را به پايان رسانده است. اين كتاب جامعترين و مفصلترين كتاب طب به فارسى است.
جمال الدين حسينى استرآبادى
وى از خوشنويسان صاحب نام خط نسخ قرن نهم هجرى بوده است. نمونه كار وى مجموعهاى است متعلق به سال 894 ه .ق كه در كتابخانه ملى موجود است.
عبدالوهاب يحيى گرگانى
عبدالوهاب گرگانى از نسخ نويسان مشهور كه احتمالاً در اواخر قرن نهم هجرى مىزيست. اثر خطى او به نسخ بسيار زيبا كتاب «طب جالينوس» است كه در كتابخانه شهر مشهد نگه دارى مىشود.
عبدالحى منشى استرآبادى
از خطاطان «تعليق» در دوره تيموريان (قرن نهم هجرى) بود. وى در دربار سلطان ابوسعيد مورد عنايت خاص قرار داشت. او را از اساتيد صاحب سبك تعليق نويسى قرن نهم دانستهاند كه نسل بعدى تعليق نويسان از وى تبعيت كردهاند. از شاگردان معروف او مولانا حسين اسفزارى را مىتوان نام برد.
ابراهيم استرآبادى
استرآبادى از نستعليق نويسان نامدار قرن نهم و اوايل قرن دهم هجرى و يكى از چهل خطاط و خوشنويس كتابخانه بايسنقر (سلطان تيمورى) بود. مدتها عهدهدار ديوان انشاء و اسناد آستان قدس رضوى در مشهد بود و بعد در قم به خطاطى و كتابت ادامه داد. او شعر نيز مىسرود.
كتيبهاى به خط او در درگاه كاشيكارى آستانه حضرت معصومه قم باقى مانده كه متن آن چنين است:
الهى به حق بنى فاطمه كه بر قول ايمان كنم خاتمه اگر دعوتم رد كنى يا قبول منِ دوست داران آل رسول
محمود استرآبادى
او از خوشنويسان اواخر قرن يازدهم و اوايل قرن دوازدهم هجرى كه در دو خط نسخ و نستعليق تبحرى وافر داشت و با همين دو خط كتاب «انوار العقول من اشعار وصى الرسول» اثر قطب الدين ابوالحسن كيورى نيشابورى را نوشت.
قابوس بن وشمگير
يكى از پادشاهان فاضل و دانشمند سلسله آل زيار قابوس بن وشمگير است كه از دانش و كمال و خط زيبايى برخوردار بود. صاحب بن عباد خط او را مىستود و خليفه عباسى او را به لقب شمس المعالى مفتخر نمود. قابوس، اديبى خوش ذوق بود و علاوه بر نوشتن كتابهاى كمال البلاغه و سر السلوك، اشعار شيوا و دلنشينى مىسرود.
او مقبرهاى بزرگ كه از آثار مهم معمارى است براى خود ساخت كه بعد از مرگ او را در آن دفن كردند و امروزه به ميل گنبد در شهر گنبد كاووس معروف است. شعرى از او:
كار جهان سراسر آز است يا نياز من پيش دل نيارم آز و نياز را من هشت چيز را ز جهان برگزيدهام تا هم بدان گذارم عمر دراز را ميدان و گوى و يار و گه رزم و بزم را اسب و سلاح و جود و دعا و نماز را
عبدالمؤمن گرگانى
وى پسر صفى الدين گرگانى و از موسيقى شناسان قرن دهم هجرى و مؤلف كتاب بهجة الروح و قوسه الارواح است. اين اثر در زمينه موسيقى و داراى يك مقدمه و 10 باب مىباشد كه بنياد فرهنگ ايران آن را به سال 1346 چاپ و منتشر نمود.
