دانشمندان حوزه و دانشگاه استان سمنان

حاج سيد حسن حسنى

وى يكى از سادات جليل القدر و از دانشمندان معروف سمنان مى‏باشد كه در اثر ظلم و جور ذوالفقار خان، حاكم وقت سمنان در دوره فتحعلى شاه قاجار، جلاى وطن كرد و در تهران اقامت گزيد و در آنجا مورد توجه فتحعلى شاه قرار گرفت و به همت وى مسجد سلطانى سمنان را بنا نهاد. بناى اين مسجد در سال 1243 ه .ق به اتمام رسيد. حاجى سيد حسن جد سادات شريعت پناهى سمنان است و كتاب منهاج العارفين در ادعيه از تأليفات وى مى‏باشد.

شريعتمدار دامغانى

حاج ميرزا عليرضا شريعتمدار دامغانى فرزند ميرزا حسن مجتهد از علماى بزرگ معاصر درسال 1268 ه .ش ديده به جهان گشود.

او مقدمات علوم را در مشهد آموخت و پس از آن به نجف اشرف عزيمت نمود و در آنجا تحصيلات خود را ادامه داد. وى جزو علماى روشنفكر و آزاديخواه مى‏باشد كه در پيروزى نهضت مشروطه نقش به سزايى داشت و به همين خاطر از طرف مردم شاهرود به نمايندگى مجلس شوراى ملى انتخاب گرديد.

يكى از اقدامات مفيد ايشان در مجلس، ارائه طرحى بود مبنى بر اينكه به وزارت معارف اجازه داده شود جمعى از متخصصين فن را كه كمتر از ده نفر نباشند براى ترجمه كتابهاى علمى و فنى مفيد انتخاب و استخدام نمايد. اين پيشنهاد در پانزدهم اسفند ماه 1303 ه .ش تصويب و به مرحله اجرا گذاشته شد.

وى در زبان فارسى و عربى استاد بود و اشعارى نيز به زبان فارسى و عربى سروده و از نظر ذوق شاعرى عضويت انجمن ادبى ايران را پذيرفته بود. ايشان همچنين كتابخانه بزرگى داشت و بيشتر اوقات خود را در كتابخانه خود به مطالعه و تأليف كتب صرف مى‏نمود. وى در سال 1305 ه .ش وفات يافت.

تأليفات وى عبارتند از: اصول دين، چاپ، انتباه نامه اسلامى، ترجمه العقائد الوثنيه فى الديانة النصرانيه(اثر محمد طاهر تنير).

سيد حبيب يغمايى

سيد حبيب يغمايى فرزند ميرزا اسد الله منتخب السادات در سال 1280 ه .ش در دهكده خور بيابانك متولد شد. او در آغاز جوانى به شهر دامغان رفت و مقدمات علوم جديده را فراگرفت. سپس به تهران رفت و در دانش سراى عالى، تحصيلات خود را به پايان رسانيد. پس از آن وارد خدمت وزارت فرهنگ شد و به مدت دو سال، رياست فرهنگ سمنان و دامغان را به عهده داشت. بعد از اين مدت، در هنرستان دولتى و دارالفنون در تهران، به تدريس ادبيات فارسى مشغول شد. و همزمان، مديريت مجله آموزش و پرورش را به عهده گرفت. در همين ايام ماهنامه ادبى و علمى «يغما» را نيز تأسيس كرد. يغمايى به پاس خدمات شايان به ادب و فرهنگ اين كشور در سال 1355يه دريافت درجه دكتراى افتخارى در رشته ادبيات و علوم انسانى از دانشگاه تهران نايل آمد.

وى سرانجان در سال 1365 چهره در نقاب خاك كشيد ودر زادگاه خود مدفون شد.

برخى از آثار وى عبارتند از: داستان تاريخى دخمه ارغون. رساله‏اى در قافيه و قصيده معروف خاقانى. شرح حال يغما و جغرافياى جندق و بيابانك. تصحيح و چاپ گرشاسب نامه اسدى طوسى. تصحيح و چاپ تفسير طبرى (در 7 جلد) و ... . وى علاوه بر نويسندگى، داراى ذوق شعرى است و از اين رو مى‏توان او را شاعر باذوقى نيز داشت.

على‏اصغر كشاورز

على‏اصغر كشاورز فرزند حاج رضا قلى در سال 1282 ه .ش در روستاى مايان شهرستان دامغان ديده به جهان گشود. تحصيلاتش را در دامغان سپرى نمود و در شهرهاى بيرجند، سبزوار، شاهرود و گرگان در مسند قضا به خدمت اشتغال داشت. وى به واسطه درك محضر علما و اساتيد فن، ادبيات عربى و فارسى را به خوبى فرا گرفته است و در شعر، صاحب طبع مى‏باشد.

از آثار ايشان، مى‏توان به كتاب «تاريخ و جغرافياى دامغان» اشاره كرد.

دكتر ذبيح الله صفا

دكتر ذبيح الله صفا فرزند سيد على‏اصغر در تاريخ شانزده ارديبهشت 1290 ه .ش در روستاى شهميرزاد سمنان متولد شد. دوران كودكى را در بابل سپرى نمود و براى تحصيلات متوسطه به تهران آمد و در سال 1312 از رشته ادبى، فارغ التحصيل شد. تحصيلات عاليه را نيز در رشته فلسفه و ادبيات فارسى در دانش سراى عالى گذراند و در سال 1315 به اخذ درجه ليسانس نايل شد. در سال 1321 به درجه دكتراى ادبيات فارسى نايل آمد و از آن زمان تاكنون در سمت دانش يارى و استادى رشته ادبيات فارسى در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران، مشغول خدمت مى‏باشند و هم اكنون يكى از دو كرسى تاريخ ادبيات را در دانشكده ادبيات اداره مى‏كنند و علاوه بر اين، رياست دپارتمان زبان و ادبيات فارسى را نيز بر عهده دارد.

برخى از تأليفات او عبارت است از: حماسه سرايى در ايران. تاريخ مختصر تحول نظم و نثر فارسى. تاريخ علوم عقلى در تمدن اسلامى. تاريخ ادبيات در ايران (3 جلد). دانشهاى يونانى در شاهنشاهى ساسانى. گنج سخن (3 جلد). جشن نامه ابن سينا (3 جلد). يادنامه خواجه نصير طوسى. كيانيان (ترجمه آثار كريستن سن دانماركى). مزدا پرستى در ايران قديم.

اقبال يغمايى

اقبال يغمايى فرزند حاج اسدالله منتخب السادات در سال 1295 ه .ش در روستاى خور بيابانك ديده به جهان گشود. در سن هفت سالگى به همراه برادرش، حبيب يغمايى، راهى تهران شد و تحصيلات مقدماتى و تكميلى را در اين شهر سپرى نمود تا اينكه در سال 1315 ه .ش به خدمت وزارت آموزش و پرورش در آمد و با سمت دبيرى در شاهرود، مشغول به كار شد.

در سال 1325 ه .ش به تهران منتقل شد و پس از دو سال تدريس در مدرس تهران، به اداره كل نگارش وزارت فرهنگ مشغول به كار شد. پس از آن، مسئوليت مجله آموزش و پرورش به ايشان واگذار شد و مدت چهار سال به نشر اين مجله مبادرت ورزيد. مدت هفت سال نيز مديريت مجله دانش‏آموز را به عهده داشت و در اسفند ماه 1347 بازنشسته شد و تا پايان عمر به تأليف و ترجمه و ساير خدمات فرهنگى اشتغال داشتند.

وى در پانزدهم شهريور 1376 در تهران چشم از جهان فروبست و به ديار باقى شتافت.

برخى از تأليفات ايشان عبارتند از: با يزيد بسطامى، تشبيهات شاعرانه، جغرافياى تاريخى دامغان، نشر شش مجله رايزن براى كودكان، تاريخچه مدرسه دارالفنون، خليج فارس، شرح احوال و آثار خواجه نصيرالدين طوسى، شهيد راه آزادى در شرح احوال سيد جمال واعظ اصفهانى.

ابوالفضل قاضى

سيدابوالفضل قاضى شريعت پناهى فرزند آقا سيد هادى از سادات حسنى سمنان است كه اجداد ايشان از قرن ششم هجرى در ايالت قومس ساكن بوده‏اند. تحصيلات ابتدايى را در دبستان هدايت سمنان و پهلوى ساوه و تحصيلات دبيرستان تا ديپلم علمى را در سمنان سپرى نمود. آن گاه براى دريافت ديپلم ادبى، به تهران عزيمت نمود و ديپلم كامل ادبى را در دبيرستان علميه تهران كسب كرد و در سال 1332 نيز موفق به اخذ مدرك ليسانس حقوق از دانشگاه تهران گرديد.

قاضى از سال 1333 تا سال 1339 به مدت شش سال براى ادامه تحصيل راهى اروپا شد و طى اين مدت موفق به اخذ درجه عالى دكترى از دانشگاه ژنو گرديد.

پس از مراجعت به ايران در سال 1340، به ترتيب در سازمان برنامه، وزارت كشور، دانشگاه تهران و وزارت علوم و آموزش عالى در كابينه شريف امامى (از 29 مهرماه تا 13 آبان ماه 1357)، مشغول به كار شد و پس از سقوط كابينه شريف امامى، در عضويت هيأت علمى دانشكده حقوق و علوم سياسى ايفاى نقش پرداختند.

به طور كلى از 37 سال خدمت ايشان، حدود 28 سال آن صرف آموزش و پرورش در دانشگاه شده است. وى در سال 1377 ه .ش ديده از جهان فرو بست و به سراى باقى شتافت.

وى داراى آثار و تأليفات فراوانى است كه برخى از آنها عبارتند از: ترجمه اصول علم سياست، نوشته موريس دوورژه. جامعه‏شناسى سياسى. جامعه‏شناسى حقوق. شهروند و دولت. حقوق اساسى و نهادهاى سياسى. بايسته‏هاى حقوق اساسى. حقوق عمومى. در پيشگاه حقيقت.

از ميان آثار ايشان، كتاب اصول علم سياست در سال 1349 برنده جايزه ترجمه ممتاز سال از سوى كميسيون ملى يونسكو گرديد. همچنين كتاب حقوق اساسى و نهادهاى سياسى در سال 1368 به عنوان كتاب ممتاز سال از سوى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى شناخته شد.

عبدالرفيع حقيقت

عبدالرفيع حقيقت متخلص به «رفيع» فرزند كريم رفيع زاده حقيقت فرزند ميرزا عبدالرفيع واعظ مشهور و خوش آهنگ سمنانى، در هشتم مرداد سال 1313 ه .ش در سمنان متولد شد.

تحصيلات ابتدايى و دوره اول متوسطه را در سمنان و دوره دوم متوسطه را در تهران به پايان رسانيد. وى در خلال سال‏هاى 1326 تا 1340 ه .ش بيشتر روزها در محضر دانشمند كم نظير حضرت آيت الله شيخ محمد صالح حايرى مازندرانى به تحصيل دانش و كسب فيض مشغول بود.

در سال 1341 شمسى به تهران مهاجرت نمود و تحصيلات عالى در رشته تاريخ را در دانشگاه تهران و دوره مديريت ادارى را در مدرسه عالى بازرگانى تهران به پايان رساند.

خدمات مطبوعاتى را از سال 1336 ه .ش آغاز نمود و اشعار و مقالات تحقيقى او در مجله‏هاى ارمغان، مهر، وحيد و گوهر انتشار يافت. وى داراى تاليفات متعددى مى‏باشد كه برخى از آنها عبارتند از: تاريخ سمنان، تاريخ قومس، هفت گنج كومش (شرح احوال و آثار و افكار هفت عارف و شاعر نامى ايران)، تاريخ نهضت‏هاى فكرى ايرانيان در سه جلد، تاريخ نهضت‏هاى ملى ايران در سه جلد، تاريخ جنبش‏هاى مذهبى ايران در چهار جلد.

سيد حسين حسينى شاهرودى

سيد حسين حسينى در سال 1329 ه .ش در شهرستان شاهرود، پا به عرصه گيتى نهاد. وى تحصيلات ابتدايى و دبيرستان را در زادگاهش، با موفقيت به پايان برد و با عشق وافر به كسب علوم اسلامى، وارد حوزه علميه شاهرود گرديد.

دروس مقدماتى را در آنجا فرا گرفت و سپس به قم عزيمت كرد و دروس سطح را در اين شهر به اتمام رسانيد و پس از يازده سال، همراه با تحصيل دروس خارج فقه و اصول، به يادگيرى علوم دانشگاهى در رشته اقتصاد پرداخت.

پس از گذراندن دروس علمى دانشگاهى، به تدريس و تحقيق در رشته اقتصاد پرداخت و با همكارى جمعى از متخصصان حوزه و دانشگاه، به تهيه 32 جزوه، در مورد مسايل اقتصادى، جهت استفاده در دانشگاهها پرداخت.

وى در صحنه‏هاى مختلف انقلاب، حضورى فعال داشت و در مدت هشت سال دفاع مقدس، با حضور مستمر و مكرر خود در جبهه‏هاى نبرد، موجب تقويت روحيه رزمندگان بود. و در مدت ده سال نمايندگى مجلس خدمات فراوانى به كشور اسلامى نمود.

وى در پاييز 1373 ه .ش در سن 44 سالگى پس از مسافرتى كه به كشور آمريكا داشت، بر اثر ابتلا به بيمارى زندگى را وداع گفت.

شهيد سيد ابوالقاسم موسوى دامغانى

وى در سال 1323 ه .ش در روستاى حسن آباد دامغان در خانواده مذهبى متولد شد. پس از گذراندن دوره ابتدايى در حسن آباد، در سال 1337 ه .ش به دامغان آمد و در يكى از مدارس علميه آن شهر، مشغول به تحصيل شد.

در سال 1341 ه .ش، براى ادامه تحصيل عازم قم شد و از محضر اساتيد و علماى بزرگوار، آيت الله سلطانى، آيت الله شيخ مرتضى حايرى، وحيد خراسانى، صالحى مازندرانى، مشكينى و انصارى شيرازى بهره‏مند شد.

ورود موسوى به قم، مصادف بود با شروع نهضت روحانيت شيعه به رهبرى امام خمينى(ره) و واقعه پانزده خرداد 1342، بعد از پيروزى انقلاب نيز با پذيرش مسؤوليت‏هاى سنگين، دين خويش را به اسلام و انقلاب ادا كرد كه اهم آنها عبارتند از: فعاليت و راه‏اندازى كميته انقلاب اسلامى دامغان در سال 1358. تأسيس سپاه پاسداران دامغان همراه با ديگر مبارزان. حاكم شرع دادسراى انقلاب اسلامى. نماينده امام و امام جمعه رامهرمز از سال 1360 تا 1363. نماينده مردم رامهرمز در مجلس شوراى اسلامى در دوره دوم.

سيد ابوالقاسم، روز اول اسفند 1364، به همراه پنجاه تن از شخصيت‏هاى سياسى ـ امنيتى، در حالى كه توسط هواپيماى مسافربرى عازم جبهه‏هاى جنگ بودند، در نزديكى اهواز مورد حمله جنگنده‏هاى عراقى قرار گرفتند و در منطقه ويسى (25 كيلومترى شمال اهواز)، در اثر اصابت موشك و سقوط هواپيماى حامل وى، به شهادت رسيدند.