دانشمندان حوزه و دانشگاه استان آذربایجان غربی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
ميرزا محمد صادق فخر الاسلام
ميرزا محمد صادق، از نسطوريهاى اروميه بود كه در كليساهاى شهر به تبليغ مسيحيت مىپرداخت.
او در اثر مطالعات فراوان به حقانيت دين اسلام پى برد و آن را پذيرفت. وى سپس جهت كسب علوم اسلامى عازم نجف شد و پس از 16 سال تحصيل و اخذ درجه اجتهاد به اروميه مراجعه كرد و به ارشاد مردم پرداخت.
او در سال 1264 ه .ش به تهران رفت و از طرف ناصرالدين شاه ملقب به فخر الاسلام گرديد.
ميرزا محمد صادق فخر الاسلام در حدود سال 1330 ه .ق در تهران وفات يافت.
تأليفات وى عبارتند از:
1ـ به بيان الحق و الصدق المطلق،
2ـ انيس الاسلام فى نصره الاسلام،
3ـ الرد على النصارى،
4ـ خلاصه الكلام فى افتخار الاسلام.
علامه استاد احمد ترجانى زاده
استاد ترجانى از ستارگان علم و ادب كردستان در سال 1280 ه .ش در مهاباد به دنيا آمد. خاندان وى از خاندانهاى بزرگ علمى كردستان محسوب مىشدند.
استاد ترجانى نخست در نزد پدر و پس از مرگ او نزد برادرش و ساير اساتيد به تحصيل فقه، اصول، فلسفه و ادبيات عرب پرداخت و در 22 سالگى به تدريس در حوزهها پرداخت.
از سويى با هدايت برادرش به مطالعه آثار روشنفكران مذهبى چون عبده و كواكبى پرداخت. او با آثار عرفاى بزرگ چون ابن فارض، حافظ، مولوى و نظامى انسى تمام داشت.
استاد در سال 1315 ه .ش به استخدام وزارت معارف درآمد و سالها در دانشگاههاى مختلف به تدريس پرداخت.
او از سال 1327 تا سال 1351 ه .ش در دانشگاه تبريز به تدريس پرداخت و در سال 1359 ه .ش دار فانى را وداع گفت.
برخى از آثار اوست:
1ـ تاريخ ادبيات عرب،
2ـ شرح بر معلقات سبعه،
3ـ ديوان اشعار.
از اشعار اوست:
مهر وطن ولاى ايران در جان تنم بگو كجا نيست تا زنده به جان عشق باشم غافل دل من از اين ولا نيست
محدث ارموى
دكتر جلال الدين ارموى، مشهور به «محدث ارموى» از احياء گران ميراث شيعه، در سال 1283 ه .ش در اروميه به دنيا آمد.
وى تحصيلات مقدماتى، ادبيات عرب، فقه و اصول را در زادگاه خود گذراند و سپس به حوزه خراسان كه در آن دوران از حوزههاى غنى جهان تشيع محسوب مىشد عزيمت نمود.
وى سپس در تهران به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و به تبريز رفت و در دبيرستان نظام به تدريس پرداخت. با ورود روسها به آذربايجان به تهران بازگشت و به عنوان رييس بخش مخطوطات كتابخانه ملى به كار پرداخت.
ارموى سپس به دعوت دانشكده علوم معقول و منقول به تدريس در آن دانشكده پرداخت و خود نيز در سال 1342 ه .ش موفق به اخذ دكترا گرديد.
محدث سرانجام پس از عمرى تحقيق و تتبع در سال 1358 ه .ش دار فانى را وداع و در شهر رى در كنار آرامگاه شيخ ابوالفتوح رازى به خاك سپرده شد.
آثار او اعم از تصحيح و تاليف به 135 اثر مىرسد.
برخى از آثار او عبارتند از:
1ـ تاليف مقدمه نقض و تعليقات آن،
2ـ تصحيح اسرار الصلوة،
3ـ تصحيح تفسير گازر،
4ـ تصحيح كتاب المحاسن.
محمد قاضى
محمد قاضى از مترجمان پركار و مشهور كشور، در سال 1292 ه .ش در مهاباد به دنيا آمد. وى در آغاز زندگى پدر خود را از دست داد و نزد عمويش پرورش يافت.
قاضى با بازگشت ديگر عمويش (دكتر جواد قاضى) از آلمان به تهران آمد و تحت سرپرستى او قرار گرفت و موفق به تحصيل در دبيرستان دارالفنون گرديد.
او سپس در سال 1318 نيز از دانشكده حقوق، موفق به اخذ ليسانس حقوق قضايى گرديد. قاضى سپس به خدمت وزارت دارايى درآمد و در كنار كار به ترجمه كتابهاى مختلف پرداخت. وى تاكنون بيش از 150 اثر را ترجمه نموده است.
برخى از ترجمههاى وى عبارت است از:
1ـ جزيره پنگوئنها، از آناتول فرانس.
2ـ سپيد دندان، از جك لندن.
3ـ ساده دل، از ولتر.
4ـ شاهزاده و گدا، از مارك تواين.
دكتر عباس زرياب خويى
دكتر عباس زرياب خويى از نويسندگان مبرز و فاضل ايران مىباشد كه تحصيلات خود را در حوزههاى علميه و دانشگاههاى داخل و خارج گذرانده بود و از خرمن دانش هر دو حوزه بهره برده بود.
دكتر عباس زرياب خويى در سال 1298 ه .ش در خوى متولد شد. پس از اتمام تحصيلات ابتدايى و متوسطه به قم رفت. سپس وارد دانشكده الهيات شد و پس از دريافت ليسانس به آلمان رفت و در رشته تاريخ دكترا گرفت. آنگاه به ايران آمد و چندى بعد به دعوت پرفسور هنينگ به آمريكا رفت و در دانشگاه بركلى به تدريس پرداخت. او در معارف ايران و اسلام، فلسفه، تاريخ و ادبيات عرب صاحب نظر بود و به سبب آشنايى با زبانهاى عربى، آلمانى، انگليسى و فرانسه به منابع دست اول دسترسى داشت.
دكتر زرياب علاوه بر تاليف و ترجمه به تصحيح چند كتاب كه معروفترين و معتبرترين آنها «الصيدنه» بيرونى است، پرداخت. او افزون بر تدريس، سالهاى آخر عمر خود را با همكارى با دايرة المعارفها گذراند و تعداد قابل توجهى مقاله محققانه براى آنها فراهم آورد. دكتر زرياب در بهمن 1373 ه .ش در سن 75 سالگى چشم از جهان فرو بست.
استاد عبدالرحمان شرفكندى
استاد شرفكندى در سال 1300 ه .ش در مهاباد متولد شد. ايام كودكى را در مدارس دينى درس خواند. تازه پا به دوران جوانى گذاشته بود كه به همراه خانوادهاش به روستاى تراغه از توابع بوكان رفت.
به سبب كشيده شدن به سوى مسايل سياسى در سن 24 سالگى به عراق متوارى شد و از عراق به لبنان و پس از دو سال عازم سوريه شد و پس از مدتى مجددا به عراق بازگشت. استاد شرفكندى سپس در بغداد عضو آكادمى علمى بود و به كار ترجمه اشتغال داشت تا اينكه به دستور صدام از عراق اخراج و اموال او مصادره شد. شرفكندى به ايران بازگشت و در موسسات فرهنگى به كار ترجمه ادامه داد.
استاد شرفكندى در سال 1369 ه .ش دار فانى را وداع و در زادگاهش، مهاباد، در قبرستان بوداق سلطان مدفون گرديد.
برخى آثار شرفكندى عبارتند از:
1ـ ترجمه رباعيات خيام به كردى.
2ـ تاريخ سليمانيه.
3ـ تاريخ اردلان.
4ـ فرهنگ فارسى به كُردى.
5ـ ترجمه عرفان، برابرى، آزادى دكتر شريعتى به كردى.
دكتر ثروتيان
دكتر بهروز ثروتيان، از شخصيتهاى علمى ـ فرهنگى شهرستان مياندوآب، در سال 1316 ه .ش در آن شهر ديده به جهان گشود.
وى تحصيلات خود را در زادگاهاش گذراند و در سال 1342 به دانشگاه راه يافت.
او در سال 1354 موفق به دريافت دكتراى ادبيات فارسى از دانشگاه تهران گرديد.
از آثار اوست:
1ـ تصحيح كتب جاويدان خرد،
2ـ فرهنگ اصطلاحات نفايس الفنون،
3ـ تصحيح مخزن الاسرار نظامى،
4ـ تصحيح ليلى مجنون،
5ـ تصحيح خسرو و شيرين،
6ـ تصحيح شرف نامه.
