امام‌زاده‌ها و بقاع متبرکه استان زنجان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
منابع
مساجد، حسينيه و تكايا
در استان زنجان تعداد:
1194 باب مسجد، 96 باب حسينيه، 16 باب تكيه ثابت، 6 حسينيه، فاطميه و مهديه وجود دارد.
اكنون به اسامى تعدادى از اين مساجد در شهرستانهاى مختلف اشاره مىكنيم:
مسجد جامع زنجان
مسجد جامع زنجان معروف به مسجد سيد، در قلب بافت تاريخى و قديمى شهر زنجان قرار گرفته است. اين مسجد از ضلع غربى به بازار قيصريه، از ضلع شرق از راه كوچه مسجد سيد و از جبهه شمالى با خيابان امام و سبزه ميدان در ارتباط است.
مجموعه سيد توسط عبدالله ميرزا دارا پسر يازدهم فتحعلى شاه قاجار، در هنگام حكمرانى در زنجان و به سال 1242 ه .ق احداث گرديده است.
از ديگر مساجد شهرستان زنجان مىتوان به مساجد زير اشاره كرد:
مسجد ميرزايى مسجد شيخ فياض
مسجد اسحاق ميرزا مسجد ميربها
مسجد سيد سبحان مسجد زينبيه
مسجد حاج حنفيه مسجد سيد لر بالا
مسجد حاج احمد مسجد آهنگران
مسجد سنگرها مسجد ميرزامهدى
مسجد خانم (نجميه) مسجد آقاكاظم
مسجد حاج على نقى مسجد آخوند ملاقربان على (چهل ستون)
مسجد سيد فتح الله مسجد ميرزا احمد
مسجد شيخ عزيزالله مسجد سادات
مسجد ملامحمد على مسجد دروازه ارگ
مسجد يرى پائين مسجد مالك
حسيينه ابهر
يكى از بناهاى شريف مذهبى شهر ابهر بناى بازسازى شده حسينيه فعلى ابهر است كه بانى و احداث كننده اوليه آن شادروان حاج ميرزا هدايت الله جوادى شيخ الاسلام ابهر مىباشد.
ايشان در سال 1294 ه .ق اين بنا را با هزينه شخصى خود احداث كرده و صرفا جهت عزادارى ابىعبدالله الحسين سيد الشهدا عليهالسلام و شهداى واقعه حلف و اوليا وقف نموده است.
ديگر مساجد اين استان عبارت است از:
مسجد جان قارداش مسجد دهك
مسجد مالك اشتر مسجد آقاصدرا
مسجد سادات مسجد نعلبندان
مسجد شيخآباد مسجد ملك قصاب
مسجد محله اكبرآباد مسجد قانلوميدان
مسجد اميرالمؤمنين عليهالسلام مسجد جامع قروه ابهر
امام‌زاده‌ها و بقاع متبركه
در استان زنجان تعداد يكصد زيارتگاه امامزاده و نوزده زيارت گاه ساير بزرگان دين قرار دارد كه به تعدادى از آنها اشاره مىشود.
بقعه امامزاده سيد ابراهيم
بقعه امامزاده سيد ابراهيم يكى از بقعههاى معتبر شهر زنجان است. علماى دين در شجره نامه آن اختلاف نظر دارند. جمعى، ايشان را ابراهيم بن موسى بن جعفر عليهالسلام دانستهاند و جمعى ديگر، همانند ابوالفرج اصفهانى و ابونصر بخارى، ايشان را ابراهيم بن محمد بن عبدالله بن الحسن بن العباس بن على عليهالسلام دانستهاند.
اگر اين شجره نامه درست باشد، سيد ابراهيم به اتفاق كوكبى حسين بن اسماعيل بن محمد الارقط بن عبدالله الباهر بن زينالعابدين عليهالسلام، در اوايل قرن سوم هجرى در زمان خلافت المعتضد با خليفه عباسى قيام كرد و در مكانى در سه كيلومترى جنوب شهر زنجان در جريان جنگى شهيد شد و پيكر مطهرش در گورستان منتهى اليه شرق، مشرف به ديوار حصار شهر، مدفون شد.
بقعه پير احمد زهرنوش
بقعه پير احمد زهرنوش معروف به پير كه در قسمت جنوبى شهرستان ابهر و در انتهاى خيابان 17 شهريور قرار دارد، يكى از آثار ارزشمند تاريخى و زيارتى اين شهر مىباشد و از آثار دوره ايلخانى (قرن هشتم) است.
بقعه پير متعلق به مولانا قطب الدين احمد ابهرى (500ـ577 ه .ق) ملقب به پير احمد و معروف به زهرنوش است كه از صوفيان مشهور بوده است و مريدان خود را در اين محل ارشاد مىكرده است. بنا به روايتى، پير احمد زهرنوش، زهر را چون شربت مىنوشيد و پيش از نوشيدن سماع به راه مىانداخت.
برخى نيز انتساب بقعه را به قطب الدين احمد زهرنوش از اشتباهات تاريخى دانسته و آن را صومعه ابوبكر ابهرى (33 ه .ق) دانستهاند.
بقعه امامزاده زيد الكبير
بقعه امامزاده زيد الكبير ابهر، معروف به شاهزاده زيدالكبير، در انتهاى خيابان استاد مطهرى ابهر واقع شده است. برج و گنبد آن به شكل مخروط است.
شجر طيبه امامزاده زيدالكبير به امام دوم شيعيان مىرسد كه در سال 577 ه .ق در ابهر وفات نموده است.
در سال 1365 حسينيهاى به نام حسينيه حضرت رقيه عليهاالسلام، توسط اهالى در قسمت شمالى بناى امامزاده كه قبلاً شبستان بود، ساخته شد و به امامزاده ملحق شد.
امامزاده محمد
بقعه امامزاده محمد از نوادگان امام حسن عليهالسلام در مركز شهر ابهر در خيابان امام خمينى(ره) و بالاتر از مسجد نور قرار دارد.
نسب امامزاده محمد را اين گونه آوردهاند:
«محمدبن احمد بن عبدالله بن على بن السديد بن حسن امير شهيد زيد بن حسن مجتبى بن على ابن ابيطالب عليهالسلام».
امامزاده ابراهيم
بقعه امامزاده ابراهيم در قسمت جنوب ابهر واقع شده است. هم اكنون اطراف اين بقعه تبديل به پارك شده و به نام پارك مصلا معروف است.
امامزاده اسماعيل
بناى امامزاده اسماعيل، بناى تاريخى و زيارتى بسيار زيبايى است كه در جاده ابهر، تاكستان قرار گرفته است. بنابر نوشتههاى تذكره نويسان، نسب وى به على بن ابيطالب عليهالسلام مىرسد.
در بعضى از تذكرهها، از دفن امامزاده اسماعيل در اوايل قرن ششم هجرى در اين بنا سخن گفتهاند؛ اما سبك معمارى بنانشان دهنده احداث آن در قرن نهم هجرى، و تزئينات اسحاق آن در اواخر دوره صفويه است.
امامزاده محمد حسنى
امامزاده محمد از نوادگان امام حسن مجتبى مىباشد، برخى محمد بن احمد را محدث و نقيب سادات ابهر دانستهاند كه در سال 500 ه .ق از مدينه به ابهر انتقال پيدا كرده است. وى را همچنين برادر زاده حضرت شاهزاده عبدالعظيم حسنى مدفون در رى دانستهاند.
سنگ قبر داخل صندوق امامزاده چنين است:
«هذا مرقد المطهر والمضجع المنور السيد الزكى والولى الحفى المرضى والكوكب الدرى علم الدين و الصادق الامين امامزاده محمد بن احمد بن عبدالله بن على السديد بن حسن الامير بن حسن المجتبى بن على بن ابيطالب عليهالسلام المدفون به ارض ابهر».
امامزاده اسماعيل حسنى
بناى بقعه تاريخى امامزاده اسماعيل از نوادگان امام حسن عليهالسلام در اشناط ابهر در جاده ابهر تاكستان واقع شده است.
نسب شناسان نسب اسماعيل را اين گونه ذكر كردهاند:
«اسماعيل بن ابومحمد جعفر بن اسماعيل بن حسن بن محمد بن احمد بن عبدالله القافه بن على بن حسن الاميربن زيد بن حسن بن على بن ابيطالب عليهالسلام».
تاريخ دفن اسماعيل را در اوايل قرن ششم هجرى دانستهاند.
بقعه قيدارنبى
بناى بقعه به قيدار بن اسماعيل بن ابراهيم كه از پيامبران بنى اسرائيل است، تعلق دارد.
امامزاده سلطان شهيد
بقعه امامزاده يحيى معروف به سلطان شهيد، از فرزندان امام موسى كاظم عليهالسلام در روستاى ازناب ابهر، بين راه خليفه حصار و آقچه كند قرار گرفته است.
در مقابل اين انتساب كه در زيارتنامه و كاشى سردر بنا نيز موجود است، عده ديگرى نيز يحيى را از نوادگان امام زين العابدين دانستهاند و نسب امامزاده يحيى را اينگونه بيان نمودهاند:
«يحيى بن على اصغر بن امام زينالعابدين بن حسين بن على ابن ابى طالب عليهالسلام».
امامزاده سلطان شهيد از مكانهاى مورد توجه و اعتقاد مردم در اين منطقه مىباشد.
مقبره ميرزا
مقبره ميرزا ابوالقاسم مجتهد از علماء بزرگ عصر ناصرى شهر زنجان در فرو نشاندن فتنه بابيه در اين شهر نقش اساسى داشته است در قسمت غربى شهر زنجان قرار دارد در اين بقعه پدر وى، آيت الله محمد كاظم نيز مدفون است.
ديگر امامزادگان اين استان عبارتند از:
امامزاده هاشم و حمزه زنجان، روستاى گلهرود
امامزاده حسن المثنى (امام كند) زنجان، روستاى امام
امامزاده عبدالله (صومعه برطار) طارم، روستاى صومعه برطار
امامزاده امالبنين مسلمان كندى زنجان، روستاى سلمان كندى
امامزاده جواد اوغلبيك زنجان، روستاى اوغلبيك سفلى
امامزاده جعفر و حمزه تكمه داش زنجان، روستاى تكميه داش
امامزاده موسى بن جعفر جزلاطارم زنجان، روستاى جزلاطارم
امامزاده قاسم (كلوئيم) زنجان، بخش طارم عليا
امامزاده احمد وزنه سرطام زنجان، بخش طارم عليا
امامزاده محمد بن ابراهيم زنجان، روستاى حاجى سيران
امامزاده محمد بن باقرگله سيرا زنجان، روستاى كله سيران
امامزاده حيدر زنجان، روستاى ريحان
امامزاده حيدر گيلوان طارم طارم، بخش طارم عليا
امامزاده سيد ابوالقاضى طارم، روستاى جيش آباد طارم
امامزاده جعفر آببر طارم، آب بر
امامزاده هاشم و عوف آب بر طارم، روستاى آببر
امامزاده سيد ابراهيم بندرگاه طارم، بندرگاه طارم
امامزاده خديجه خاتون طارم طارم، بندرگاه طارم
امامزاده اسحق ابهر، شريف آباد
امامزاده اسحق ابهر، ميدان مقلى
امامزاده يحيى ابهر، صائين قلعه
امامزاده وسارا ابهر، صائين قلعه
امامزاده يحيى ابهر، روستاى، ازناب
امامزاده امامزاده عباس ابهر، روستاى چپ دره
امامزاده ابراهيم ابهر، روستاى ارهان
امامزاده ابراهيم و اسماعيل ابهر، روستاى كنگه
امامزاده عبدالله ابهر، روستاى بيله ورين
امامزاده سليمان ابهر، روستاى امير وستاق
امامزاده يعقوب ابهر
امامزاده على سلطانيه
امامزاده قاسم سلطانيه
امامزاده قاسم خدابنده، روستاى سهرورد
امامزاده هاشم خدابنده، قلعه جوق
امامزاده سليمان خدابنده، گمش تپه
امامزاده يحيى خدابنده، گمش تپه
امامزاده حيدر خدابنده، گمش تپه
امامزاده اسدالله خدابنده، حسامآباد
امامزاده حيدر خدابنده، بگم آقا
امامزاده اسلام كسيك خدابنده، كسيك
امامزاده محمود خدابنده، روستاى مسگر
امامزاده ابراهيم خدابنده، روستاى مسگر
امامزاده محمد خدابنده، روستاى مسگر
امامزاده عبدالله خدابنده، روستاى مسگر
امامزاده يحيى خدابنده، روستاى چوريف
امامزاده حمزه خدابنده، روستاى زاغج
امامزاده قاسم خدابنده، روستاى خالق آباد
امامزاده عبدالله خدابنده، روستاى كبوترك
امامزاده اسماعيل خدابنده، روستاى توبقره
امامزاده اسماعيل خدابنده، روستاى چپگو
