آداب ویژه ماه مبارک رمضان در استان کردستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
در روزهاى آخر ماه شعبان مردم استان كردستان خود را براى ماه رمضان آماده مىكنند. در گذشته در روز آخر شعبان و شب اول رمضان دسته دسته مردم جمع شده و بدنبال رؤيت هلال ماه رمضان مىگشتند.
با رؤيت هلال به نزد قاضى يا مجتهد شهر رفته و شهادت به رؤيت هلال رمضان مىدادند و سپس به دستور او و نقاره چىها با زدن دهل و سرنا و نواى مخصوص ورود ماه مبارك رمضان را به اطلاع مردم مىرسانند.
در اين هنگام با شليك يك گلوله توپ آغاز ماه رمضان اعلام مىشد. زنان براى تهيه غذاى سحرى به تكاپو مىافتادند و مردان نيز براى به جا آوردن نماز تراويح به مسجد مىرفتند.
15 روز اول ماه رمضان قبل از اذان عشاء مؤذن بر پشت بام مسجد رفته و با صداى بلند و به صورت آواز حلول ماه رمضان را چنين خوش مىگفته است: «مرحبا مرحبا يا شهر رمضان، مرحبا مرحبا يا شهر تسبيح و التهليل و تلاوت القران مرحبا، مرحبا مرحبا يا شهر الخير و البركت و الاحسان مرحبا.»
در نيمه دوم ماه رمضان مؤذن بجاى مرحبا الوداع مىگفته است. در هنگام سحر براى بيدار كردن مردم در گذشته طبل و دهل مىزدند و در بعضى مناطق مناجات مىخواندند و در سنندج يك ساعت قبل از اذان صبح نقاره مىزدند.
شليك توپ همراه با صداى مؤذن نيز از علائم پايان يافتن سحر و آغاز روز و همچنين اتمام روزه و موقع افطار بوده است. اما هم اكنون تلويزيون و راديو جاى صداى توپ را گرفته است.
از 19 تا 29 رمضان كه شبهاى 19، 21، 23، 25، 27 و 29 رمضان احياء مىباشد، بسيارى از مردم تا هنگام اذان صبح به عبادت خداى يگانه يا قضاى نماز فوت شده و ذكر و تهليل مىپرداختند.
در اين شبها در مساجد سقز دعاى جوشن كبير قرائت مىشود. برخى از مناطق استان، زنانى كه در مراسم احيا شركت مىكنند، نخ پنبهاى سفيدى را كه دختر با گرهاى تابيده است با خود به مسجد مىبردند و هنگام خواندن دعاى جوشن كبير به نخ گره مىزنند و عقيده دارند كه حكم طلسم دارد و براى رفع چشم زخم و در امان ماندن از گزند حشرات به گردن اطفال خود مىبستند.
در اين ماه در گذشته رسم بود كه ثروتمندان ذكات مال خود را استخراج كرده و از پانزدهم رمضان به بعد به فقرا، مساكين، يتيمان، بيوه زنان، قاريان قرآن و نابينايان مىدادند. در حال حاضر اين احسان و خيرات كمتر ديده مىشود.
همچنين در ماه رمضان رسم بود كه هر كس توانايى تلاوت قرآن را داشت، حتما مىبايست يك بار قرآن را ختم كنند بعضى نيز دو يا سه بار قرآن را مىخواندند و ختم مىكردند.
در غروب روز آخر ماه رمضان نيز مثل اول ماه رمضان مردم به دنبال هلال ماه شوال مىگردند و با پيدا كردن ماه و صداى مؤذن خود را براى عيد رمضان آماده مىكنند. در روز عيد فطر در گذشته موقع اذان صبح سه گلوله توپ شليك مىشده است.
در صبح عيد فطر مردم در مساجد گرد مىآيند و با خواندن قرآن و گفتن الله اكبر عيد را گرامى مىدارند و نماز عيد را در مساجد برگزار مىكنند.
پس از نماز و خطبه به دست بوسى و حلال كردن هم مىپردازند. و فطريه را به فقرا مىدهند. ديد و بازديدهاى اين عيد حدود 3 روز و گاهى بيشتر طول مىكشد.
لازم به ذكر است كه روز بيست و هفتم ماه رمضان نان مخصوصى به نام بيست و هفتمى مىپزند. اين نان براى رفع بلا و ايجاد خير و بركت پخته مىشود. در سقز به اين نان، كوليره گفته مىشود.
