آداب ویژه ماه مبارک رمضان در استان مرکزی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
آداب ويژه ماه رمضان
از گذشته تا به امروز آداب و رسوم ويژهاى مربوط به ماه مبارك رمضان در بين مردم ايران وجود داشته است. در اكثر نقاط ايران آداب و رسوم مخصوص اين ماه كمابيش مشترك و يكسان است.
برخى از اين آداب و رسوم در استان مركزى به شرح زير مىباشد:
كلوخ اندازان
در اكثر نقاط ايران روز آخر ماه شعبان را روز «كلوخ اندازان» مىگويند. در اين روز ضمن اينكه مردم دور هم جمع مىشوند و به شادى و شادمانى مىپردازند خود را براى ماه رمضان آماده مىكنند.
روز كلوخ اندازان بعضىها در خانه بزرگ خانواده جمع مىشوند و بسيارى از مردم در صورت مناسب بودن هوا؛ اغلب در بهار و تابستان به باغها و گردشگاههاى اطراف شهر و آباديشان مىروند و به تفريح و برپايى مراسم مخصوص روز كلوخ اندازان مىپردازند.
خوراكىهاى اين روز بسيار متنوع است و سعى مىكنند آنچه ميلشان باشد بخورند و خود را براى ماه رمضان كه ماه امساك و پرهيز از زيادهخورى است آماده كنند.
بسيارى از خانوادههايى هم كه به پيشواز ماه رمضان مىروند و روز آخر ماه شعبان را روزه مىگيرند و از طرفى مقيد به برگزارى مراسم «كلوخ اندازان» هستند، دو يا چند روز به ماه رمضان مانده به «كلوخ اندازان» مىروند.
در اين استان كلوخ اندازى را «كلوخ خيسان» يا در اصطلاح محل «كلوخ خيسون» گويند.
در برخى نقاط استان رسم است كه اهل آبادى در خانه يكى از ريش سفيدان جمع مىشوند و آش رشته كه به آش «بلگ» معروف است مىپزند.
همچنين در برخى مناطق استان دو تا سه روز قبل از ماه رمضان روزه پيشوازى مىگيرند. اين روزه را روزه نذرى ناميده و شفاى دردها، و سلامت مسافران، اداء قرضها و آمرزش گناهنشان را از خداوند طلب مىكنند.
مردم استان مركزى وقتى هلال ماه رمضان را مىبينند به يكديگر تبريك مىگويند و آرزوى توفيق روزه و عبادت براى خود و ديگران مىكنند.
همچنين مرسوم است هنگام ديدن ماه چشمشان را روى قرآن يا آب روان بگشايند. بعضى آب روان را روشنايى و بعضى سرگردانى مىدانند.
عدهاى هم ماه را در آيينهاى كه رو به روى ماه نگه مىدارند مشاهده مىكنند و ديدن ماه را در آيينه مبارك مىدانند.
در برخى نقاط استان مركزى هنگام رؤيت ماه رسم است چند پيرمرد به پشت بام يا گلدسته مساجد بروند و اذان بگويند.
از قديم الايام براى بيدار شدن در سحرهاى ماه مبارك رمضان و انجام اعمال مخصوص سحر از وسايل و روشهاى گوناگونى استفاده مىكردند. بعضى از اين روشها امروزه نيز متداول و برخى منسوخ شده است.
مراسم مخصوص ماه رمضان
با فرا رسيدن ماه مبارك رمضان مردم استان مركزى بيش از گذشته به سوى قرآن روى آورده و با برگزارى مراسم ختم قرآن شكوه خاصى به اين ماه مبارك مىبخشند.
ختم قرآن در اغلب مساجد و تكايا و يا در بسيارى از خانهها صورت مىپذيرد. محل برگزارى ختم قرآن مردها اغلب در مساجد است و اكثرا بعد از افطار و يا قبل از نماز مغرب و عشاء انجام مىپذيرد.
مجلس زنانه ختم قرآن نيز معمولاً در خانهها برپا مىشود. اغلب اين مجالس صبحها كه زنان فراغت بيشترى دارند برگزار مىشود.
در اين استان در طول ماه مبارك رمضان، مساجد پر رونق بوده و از صفاى خاصى برخوردار است. نمازهاى جماعت در سه نوبت با شكوه تمام و با شركت نمازگزاران بر پا مىشود.
در تمام شبها پس از افطار و اقامه نماز مغرب و عشاء، مراسم ويژه شبهاى ماه رمضان كه شامل قرائت دعاى افتتاح، منبر و مداحى است برقرار است.
در بسيارى از مساجد بعد از اقامه نماز صبح، مراسم ختم قرآن، زيارت عاشورا و دعاى ندبه (در روز جمعه) مرسوم مىباشد. در برخى از مساجد نيز مراسم منبر و مداحى بعد از نماز ظهر برقرار مىباشد.
در روزهاى تيغ يا ايام شهادت حضرت على عليهالسلام كه مصادف با روزهاى نوزدهم، بيستم و بيست و يكم ماه مبارك رمضان است مردم استان مركزى مانند مردم ساير نقاط ايران در حزن و اندوه فرو مىروند و همه جا يكپارچه سياه پوش مىگردد.
كسب و كار و بازار يكسره تعطيل و تعزيه و عزادارى و سينه زنى و نوحه خوانى بر پا مىشود.
اين ايام كه با شبهاى قدر مصادف است مردم سرتاسر استان شب هنگام تا سحر به دعا و نيايش پروردگار مشغول مىشوند.
مردم با جمع شدن در مساجد و تكايا و به خصوص مصلاى شهر به نوحه خوانى و سينه زنى پرداخته و در سوگ امام خود اشك مىريزند.
در مساجد و تكايا علماى روحانى و در مصلاى منطقه، امام جمعه و يا عالمان برجسته شهر به وعظ مردم مىپردازند. در طول ايام شهادت على عليهالسلام هر روزه دستهجات نوحهخوانى و سينهزنى در شهرها و روستاهاى استان برقرار است.
لازم به ذكر است كه دعاى جوشن كبير و بر سر گرفتن قرآن در شبهاى قدر از مهمترين و رايجترين اعمال است. مردم معتقدند كه تقدير و سرنوشت انسان در شب قدر معلوم مىشود، بنابراين تا سحر به عبادت، خواندن قرآن، نمازهاى قضا، مستحبى و غيره مىپردازند.
