دوران جمهوری اسلامی در استان مرکزی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
محتویات |
دوران جمهوری اسلامی
سال 1357 اوج فرياد خشمگينانه ملت مظلوم ايران عليه حكومت خون آشام پهلوى بود. مردم شهرهاى استان مركزى نيز همانند مردم ديگر استانها سكوت ذلت بار در مقابل ستمگران را شكستند و با راهپيمايىهاى خيابانى خشم مقدس خود را ابراز داشتند.
در تاريخ 11/7/1357 كاركنان و كارمندان اداره برق اراك دست به اعتصاب زدند و اولين اعتراضات خود را نسبت به رژيم در قالب خواستههاى حقوقى مطرح ساختند.
به دنبال فاجعه جمعه سياه و در چهلم ياد بود شهداى «جمعه سياه» فرهنگيان اراك پس از اجتماع در يكى از دبيرستانهاى اين شهر از دبيرستان خارج شده و در خيابان شاه زند به راهپيمايى پرداختند. سپس در مسجد امام حسين عليهالسلامگرد آمدند و پس از اعلام درخواستهاى خود مجددا در صفوف منظم در حالى كه روحانيون پيشاپيش آنها در حركت بودند به راهپيمايى پرداختند.
در بين راه، مردم به آنها شاخههاى گل مىدادند و فرهنگيان نيز شاخههاى گل را به سوى سربازان ارتش كه با تانك در كنار آنها در حركت بودند، مىانداختند. تظاهرات فرهنگيان پس از 3 ساعت در مسجد آخوند در خيابان حصار پايان يافت.
به دنبال سركوب قيام مردمى در شهرستانها در تاريخ 26/7/1357 كاركنان شركت ماشين سازى اراك در ادامه اعتصاب خود فاصله بين كارخانه تا شهر را راهپيمايى كردند.
در پى فرار شاه از ايران در تاريخ 26 دى ماه صدها تن از مردم در ميدان پهلوى اراك جمع شدند و قصد پايين كشيدن مجسمه شاه را داشتند كه با يورش مأمورين روبرو شدند.
در اين يورش، تعداد زيادى دوچرخه و موتور سيكلت به وسيله مأمورين به آتش كشيده شد و كيوسك نمايندگى كيهان توسط نفر بر نظامى از جا كنده و وسايل موجود آن به آتش كشيده شد و در پى يك ساعت تيراندازى دژخيمان به سوى مردم دست كم دو تن نفر شهيد و 22 نفر مجروح شدند كه حال عدهاى از گلوله خوردگان وخيم بود. در پى اين قضيه عده كثيرى از مردم و روحانيون در تمام طول شب در بيمارستانهاى شهر اجتماع كرده و آماده اهداى خون بودند و تاكسىهاى شهر تا صبح به اقوام و بستگان مجروحان در شهر كمك مىكردند.
در تاريخ 28 دى ماه 1357 حجت الله رضايى دانشآموز 11 سالهاى كه در ميدان پهلوى مورد اصابت گلوله قرار گرفته بود به شهادت رسيد.
حملات دژخيمان رژيم به مردم بى پناه همچنان ادامه داشت. در تاريخ 2 بهمن ماه 1357 در شهر اراك شايع شد كه عدهاى چماق به دست به شهر حمله خواهند كرد. در پى اين خبر مردم شهر در معابر و مساجد با آمادگى كامل منتظر چماق بدستان ماندند كه با هوشيارى آنان اين توطئه خنثى شد.
در تاريخ 4 بهمن اعضاى انجمن شهر اراك بطور دستجمعى با عنوان پاسخ به نداى حضرت آيت الله العظمى خمينى استعفا كردند.
در 22 بهمن ماه 1357 در پى بروز خبر درگيرى مردم روستاى كميجان اراك با مأموران ژاندارمرى در روز پنج شنبه گذشته دهها هزار نفر از مردم اراك كه قصد راهپيمايى به پشتيبانى از بازرگانان را داشتند در ميدان اراك به تحصن نشستند.
با قطعى شدن خبر پيروزى انقلاب در اين روز مردم بسيار شادمان شده و به توزيع نقل و شيرينى بين يكديگر پرداختند.
سربازان و كليه پرسنل ارتش و ژاندارمرى با در دست داشتن عكسهايى از امام خمينى سوار بر خودروى ارتش و يا پياده وارد شهر شده و با شركت در راه پيمايى و جشن و شادمانى، پيروزى انقلاب را به مردم تبريك گفتند.
حوادث سياسى از پيروزى انقلاب اسلامى تاكنون
1ـ نقش احزاب و گروهكهاى سياسى (ناسيوناليزم، چپگرا و اسلامى)
استان مركزى به خاطر موقعيت جغرافيايى و همجوارى با استانهايى چون تهران و قم، قرار داشتن در مسير جاده و راهآهن شمال ـ جنوب و نيز قرار گرفتن صنايع بزرگ كشور در آن، هميشه بستر مناسبى براى ريشه و نشو و نماى گروهها بوده و مىباشد و در طول دهههاى گذشته افراد زيادى از گروهكهاى غير اسلامى و التقاطى در مراكز مختلف نفوذ كرده كه به علت ضعف مديريت امنيتى، جاى پاى افراد اين گروهها در تجمعات غير قانونى و تشويق افراد به اعتراضات مشخص مىباشد.
اسامى گروهكها و دامنه فعاليت آنها در استان به قرار ذيل است:
ـ سازمان منافقين
افراد اين سازمان از اين استان به عنوان «سرپل» و منطقه پشتيبانى «خصوصا در زمان جنگ» بهره مىبردند و به لحاظ صنعتى بودن استان، هميشه سعى داشتند تا به عنوان جاسوس صنعتى در خدمت بيگانه باشند.
ـ سازمان حقوق بشر و دفاع از آزادى
اين گروهك پس از سال 1360 مضمحل گرديد و فقط تعدادى از عناصر آن از طريق كد و رمز و شماره سريالهاى منتشره از راديو، با آنها مكاتبه دارند.
ـ سلطنت طلب
اين گروهك داراى سازمان خاصى در منطقه نيست و افراد آن در حد شايعه پراكنى و انتقاد از نظام و تضعيف آن عمل مىكنند. اغلب افراد آن كسانى هستند كه در رژيم گذشته داراى مسئوليت بودند.
ـ نهضت مقاومت ملى
اين گروهك پس از قتل بختيار، عملاً هيچگونه فعاليتى نداشته، تا كنون دو هسته از عناصر وابسته به اين گروهك در استان ضربه خوردهاند.
ـ ساواك منحله
بسيارى از اعضاء اين سازمان جذب گروههاى سلطنت طلب شدهاند ولى هيچگونه فعاليت تشكيلاتى نداشتهاند و بقيه عناصر نيز سرگرم زندگى عادى خود مىباشند.
ـ ملى، مذهبيون (نهضت آزادى، جبهه ملى، پان ايرانيسم، حزب ملت ايران و ...)
بعضى از عناصر اين گروهها داراى محافل و جلسات نوبهاى بوده و تعدادى از اهل قلم آنان به دنبال تأسيس بنيادهاى فرهنگى بوده و در صدد هستند تا از طريق فعاليتهاى فرهنگى در سطح استان، نظراتشان را به مردم القاء كنند.
ـ سازمان مجاهدين خلق و جنبش مسلمان مبارز
اين گروهكها در حال حاضر هيچگونه فعاليت سياسى و تشكيلاتى در سطح استان ندارند و نوعا از عناصر سرخورده و بريده تشكيل مىشوند. البته تعدادى از افراد اين گروهكها توانستهاند در بعضى از مراكز دولتى رسوخ نموده و داراى مسئوليت گردند.
ـ تفكرات چپى
گسترش محيطهاى كارگرى در سطح استان باعث پيدايش و رشد تفكرات چپى شده است. شعارهاى فريبنده اين تشكيلات منجر به گرايش به سوى آنان و اعتراضات صنفى و كارگرى مىگردد. آمارها نشان مىدهد كه وابستگان به اين تشكيلات بعد از برخوردهاى مقطعى در سال 1360 به بعد با آنها، اغلب به سمت تحصيلات و گرفتن مدارج علمى روى آوردهاند.
نماز جمعه
به موازات استقرار نهادهاى انقلابى در استان مركزى مردم شهرهاى اين استان به منظور اقامه نماز جمعه طى درخواستهاى كتبى از امام امت درخواست امام جمعه نمودند كه از طرف ايشان افراد ذيل به امامت جمعه شهرهاى استان منصوب شدند:
آستانه: حجت الاسلام سيد سعيد طبايى،
آشتيان: حجت الاسلام محمد حسين دهقانى اشكذرى،
اراك: حجت الاسلام احمد محسنى گركانى،
تفرش: حجت الاسلام على محمد گلوردى،
خمين: حجت الاسلام حيدر على جلالى خمينى،
خنداب: حجت الاسلام محمد تقى دليرى پور،
دليجان: حجت الاسلام حسين رجبى نويسى،
ساوه: حجت الاسلام حافظ نجفى،
شازند: حجت الاسلام قاسم امير مجاهدى،
غرق آباد: حجت الاسلام على حسين احمدلو،
كميجان: حجت الاسلام محمد منتظرى،
مامونيه: حجت الاسلام عبدالحسين رحمتى نيا،
محلات: حجت الاسلام سيد عبدالعلى مقدسى،
نراق: حجت الاسلام على اكبر حيدرى نراقى،
نيمهور: حجت الاسلام جليل شريفى نيا.
دفاع مقدس
همزمان با شروع جنگ تحميلى مردم استان مركزى نيز همچون ديگر هموطنان خود به منظور پاسدارى از دستاوردهاى انقلاب اسلامى عازم جبهههاى نور عليه ظلمت شدند تا مانع پيشروى دشمن شوند. نوجوانان، جوانان و ميانسالان اين خطه از خاك ميهن اسلامى با حضور در لشكر هميشه پيروز 17 على ابن ابيطالب عليهالسلام، هشت سال پا به پاى ديگر رزمندگان، در اكثر عملياتها شركت كردند و سرافرازانه در مقابل دشمن زبون افتخار آفريدند و با تقديم بالغ بر 5700 شهيد و 14000 جانباز برگ زرينى بركارنامه درخشان خود ورق زدند. گذشته از اين، 48 تن از جوانان اين استان در جريان حوادث دوران انقلاب اسلامى به فيض شهادت نايل آمدند.
همچنين 47 تن از شهداى اين استان را طلاب علوم دينى تشكيل مىدادهاند كه نشانگر حضور گسترده اين قشر از جامعه در كنار ساير رزمندگان اسلام مىباشد.
در اين قسمت به نام و عنوان برخى از فرماندهان شهيد اين استان اشاره مىكنيم:
رديفنام فرماندهسمتمحل تولد
1ناصر بختيارىفرمانده تيپسربند اراك
2على سبحانىفرمانده گردانسربند اراك
3جواد گودرزىفرمانده گردانسربند اراك
4سيد داوود احمدىفرمانده گردانسربند اراك
5هاشم هاشمىفرمانده گردانسربند اراك
6سياووش اميرىفرمانده گردانسربند اراك
7سيد عباس ميرهادىفرمانده گردانخمين
8محمد حسين ساعدىفرمانده گردانخمين
9حسن ابوذرىمعاون گردانخمين
10محمد مجتبىمعاون گردانخمين
11حسن آندىفرمانده گردانخمين
12احمد قاسميانفرمانده گردانخمين
13محمد نبى مصطفايىمعاون گردانخمين
14بهرام شيخىفرمانده تيپخمين
15نظامعلى فتحىفرمانده گرداناراك
16محمد تقى اسماعيلىفرمانده گردانخمين
17حسين انصارىفرمانده گردانمحلات
18حسين يار محمدىفرمانده گردانمحلات
19احمد حسينى فرفرمانده گردانخمين
20محمد طاهر لطفىفرمانده گردانخمين
21كاوه نبيرىفرمانده تيپاراك
22حاج صادق بابايىفرمانده گرداناراك
رديفنام فرماندهسمتمحل تولد
23يعقوبعلى صيدىفرمانده گرداناراك
24عليرضا رضايىمعاون گردانخمين
25على اصغر فتاحىفرمانده گرداناراك
26ابراهيم يعقوبىفرمانده گردانساوه
27مهدى ناصرىفرمانده گردانساوه
مأخذ: بنياد شهيد انقلاب اسلامى استان مركزى.
تأثيرات جنگ بر شهر و ساكنان آن
در طول سالهاى جنگ شهرهاى استان مركزى به صورت مداوم در زير حملات هوايى و موشكى رژيم بعثى عراق قرار داشت. سال 1365 و 1367 ه .ش اوج بمباران دشمن بعثى بود.
در آن سالهاى غمانگيز اغلب شهرهاى استان مورد هجوم هواپيماها و موشك دشمن قرار گرفت و بر اثر اين قساوتها افراد بيشمارى از زن و مرد ـ پير و جوان به شهادت رسيدند و ديگران را در غم خود نشاندند. در همين راستا شهرهاى اراك و شازند به دليل وجود واحدهاى صنعتى، بيشترين خسارات را متحمل شدهاند.
مشاركت سياسى
الف) مشاركت مردم در صحنههاى سياسى ـ اجتماعى
مردم اين استان به خصوص شهر اراك در مراسمها و تجمعات مختلف همچون مراسم 13 آبان، 22 بهمن، روز جهانى قدس همگام با ساير شهرهاى ميهن اسلامى مشاركت فعال و گستردهاى داشتهاند و هر چه از عمر انقلاب اسلامى مىگذرد، حضور مردم نسبت به سالهاى گذشته با شكوهتر و منسجمتر مىشود و اقشار مختلف مردم اعم از خانوادههاى محترم شهدا، بسيجيان، مردم كوچه و بازار و مسئولين در اين صفوف حضور دارند. از مشكلات استان در بعد سياسى ـ اجتماعى نبود يك تشكيلات و ارگان هماهنگ كننده كه بتواند تشكيلات و نهادهاى سياسى ـ اجتماعى را پوشش داده و هدايت نمايد، مىباشد و اين موضوعى است كه مردم استان و به خصوص دلسوزان به اسلام و انقلاب را رنج مىدهد و موجب تشتت افكار و تك روى افراد و تشكيلات و عدم اتخاذ موضع و اقدام صحيح و اصولى و به موقع در برابر حوادث و پديدههاى سياسى شده است. در خصوص حضور مردم در مراسم عبادى ـ سياسى نماز جمعه بايد گفت كه به استثناء ماه مبارك رمضان كه اين مراسم از رونق و شكوه خاصى برخوردار است، و همچنين ماههاى محرم و صفر كه مردم مشاركت فعالترى دارند، در بقيه ايام سال حضور اقشار مختلف مردم چشمگير نبوده و رقم شركت كنندگان به طور متوسط بين 6ـ5 هزار نفر تخمين زده مىشود.
ب) مشاركت مردم در انتخابات مجلس و رياست جمهورى
مردم استان مركزى در تمامى صحنههاى انقلاب و پس از آن حضورى چشمگير داشتهاند. يكى از موارد بارز اين حضور و مشاركت، شركت مردم در انتخابات مىباشد. در اولين دوره انتخابات مجلس شوراى اسلامى در حدود 8/71 درصد مردم به پاى صندوقهاى راى حاضر شدند و با راى خود، وظيفه و نقش خود را در اداره كشور ايفا نمودند. در دومين دوره انتخابات مجلس شوراى اسلامى ميزان حضور مردم به 4/86 درصد افزايش يافته است. در سومين دوره ميزان حضور مردم به نحو چشمگيرى افزايش يافت و به 5/93 درصد رسيد. اما در چهارمين دوره انتخابات مجلس شوراى اسلامى ميزان حضور مردم به 3/55 درصد كاهش يافت و اين روند نزولى در دوره بعد نيز وجود داشت و در دوره پنجم به 5/54 درصد رسيد. در انتخابات رياست جمهورى نيز مردم اين استان حضور چشمگيرى داشتهاند. با توجه به آمار موجود در هفتمين دوره انتخابات رياست جمهورى در حدود 6/79 درصد واجدين شرايط به پاى صندوقهاى راى حاضر شدهاند. در هشتمين دوره انتخابات رياست جمهورى ميزان حضور مردم به 92/63 درصد كاهش يافت. در پايان به اسامى نمايندگان استان در مجلس شوراى اسلامى در دورههاى مختلف اشاره مىشود:
ـ دوره اول
اولين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد 1359 آغاز شد و افراد ذيل به مجلس راه يافتند:
محمد حسين احمدى دانش آشتيانى آشتيان (مياندورهاى)
على موحدى ساوجى ساوه
فضل الله مهدىزاده محلاتى محلات
سيد مجتبى مير جعفرى اراك (مياندورهاى)
على هاشمى سنجابى اراك
احمد عطارى اراك
اين دوره از مجلس در تاريخ 6 خرداد 1363 پايان يافت.
ـ دوره دوم
دومين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد 1363 گشايش يافت و افراد زير به مجلس راه يافتند:
اسماعيل فدايى سربند
غلامرضا فدايى عراقى اراك
سيد محمد على قريشى خمين
على موحدى ساوجى ساوه
سيد مجتبى مير جعفرى اراك
غلامرضا حيدرى تفرش
اين دوره از مجلس در تاريخ 5 خرداد 1367 پايان يافت.
ـ دوره سوم
دوره سوم مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد 1367 آغاز به كار كرد و نمايندگان استان به قرار ذيل تعيين گرديدند:
محمود آستانه سربند
سيد حسن الحسينى اراك
غلامرضا حيدرى تفرش و آشتيان
سيد محمد على شهيدى محلات و دليجان
غلامرضا فدايى عراقى اراك
سيد محمد على قريشى خمين
على موحدى ساوجى ساوه
سومين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 6 خرداد 1371 پايان يافت.
ـ دوره چهارم
چهارمين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد 1371 آغاز شد و افراد زير به مجلس راه يافتند:
على دانش منفرد تفرش و آشتيان
سيد مصطفى روحانى محلات و دليجان
سيد حسين شريفى اراك
محمد رضا مقدم فيروز اراك
محمد نبوتى ساوه
محمود آستانه سربند و شازند
محمد باقر توكلى خمين
اين دوره از مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 6 خرداد 1375 پايان يافت.
ـ دوره پنجم
دوره پنجم مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 12 خرداد 1375 گشايش يافت و نمايندگان استان بدين قرار به مجلس راه يافتند:
محمود آستانه سربند و شازند
سيد حسين شريفى اراك
غضنفر عيدى گل تپهاى اراك
سيد محمد على قريشى خمين
محمد نبوتى ساوه
على اصغر هادىزاده محلات و دليجان
بهمن اخوان تفرش و آشتيان
اين دوره از مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 6 خرداد 1379 پايان يافت.
ـ دوره ششم
ششمين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد 1379 افتتاح شد و افراد زير به عنوان نمايندگان استان به مجلس راه يافتند:
على نظرى اراك
بهمن اخوان تفرش و آشتيان
سيد امرالله موسوى خمين
على اكبر جعفرى ساوه
قاسم عزيزى سربند و شازند
على اصغر هادىزاده محلات و دليجان
ـ دوره هفتم
نمايندگان فعلى استان (دوره هفتم مجلس شوراى اسلامى):
عباس رجايى اراك و كميجان
حسن مرادى اراك و كميجان
على دانش منفرد تفرش و آشتيان
بهرام حبيبى خمين
حسين اسلامى ساوه و زرند
قاسم عزيزى شازند
سيد حسن عباسى محلات و دليجان
