عزاداری‌های استان فارس
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
عزادارى ماه محرم
همزمان با حلول ماه محرم، مردم مناطق مختلف استان علمهاى سياه و منقوش را بر پشت بام ساختمانها مىافرازند و مساجد را نيز با پارچههاى سياه مىپوشانند.
كم و بيش نماهاى مساجد را از داخل با پارچههاى مشكى كه اشعار محزون مذهبى بر آنها نوشته شده مىپوشانند. در پشت بام بعضى از مساجد هم عَلَم ميكوبند. پارچههاى مربع شكلى هم كه بر آنها اسماء الله، محمد، على، فاطمه، حسن و حسين و ... منقوش است به ستونها و طاق نماها مىكوبند.
سپس از مداحان و روحانيون براى اجراى مراسم عزادارى و سخنرانى و روضه دعوت به عمل مىآورند.
معمولاً مجالس سخنرانى، روضه و نوحه خوانى در شبهاى محرم به ويژه در دهه اول برگزار مىشود.
از شبهاى پنجم به بعد و ظهر تاسوعا و عاشورا از سوى افراد خير و متصديان امور مسجد با شام و ناهار در اكثر مساجد استان فارس از عزاداران پذيرايى مىكنند.
سينهزنى از شب اول محرم شروع مىشود. در شبهاى اول فقط در داخل مسجد عزادارى انجام مىشود، ولى هر چه به روز دهم (عاشورا) نزديكتر مىشود، مراسم پرشكوهتر و جمعيت زيادتر مىشود و در شب دهم عزادارى به نقطه اوج خود مىرسد و با دستجات باشكوه زنجير زنى و نوحه خوانى به صورت منظم به خارج از مسجد كشيده مىشود، سپس در قالب هيئتهاى عزادارى به مناطق همجوار و امامزادهها هيئت مىفرستند.
در جلو هيئتهاى زنجير و سينهزنى، عَلَمهاى مشكى منقوش كه گاه با قبههاى فلزى همراه است در جلو دستجات به حركت درمىآورند. در بعضى هيئتها علامت يك پنجه به ياد شهادت حضرت عباس بالاى علم مىگذارند.
در شب يازدهم محرم مراسم شام غريبان به ياد مصائبى كه در آن شب بر اهل بيت حضرت حسين عليهالسلام وارد شده اجرا مىگردد. در اين مراسم از چهلچراغ، حجله، اسب، كتل، سنج و بيرق خبرى نيست، تمام سكوت است. ناله و تاريكى و احيانا سوسوى شعله شمع دستجات عزادارى را همراهى مىكند.
در اين شب عزاداران ضمن اداى احترام به شهداى كربلا، با حلقه زدن دور امامزادهها با دستجات عزادارى به نوحه خوانى و بر سر زدن مىپردازند.
همچنين در اين شب براى شاد نمودن ارواح گذشتگان خويش به قبرستانها نيز سر مىزنند.
مجالس ترحيم
به محض از دنيا رفتن فردى صداى شيون و ناله از خانه او بلند مىشود، مردم در خانه او جمع مىشوند. از طرف ديگر مردان محل با بيل و كلنگ و كلدر به قبرستان مىروند و نقطهاى كه مورد نظر بازماندگان و يا طبق وصيت متوفى، قبرى حفر مىكنند. بعد از كنده شدن قبر آنرا از دو طرف سنگ چين كرده و تا يك سنگ مانده به آخر لحد بندى مىگردد. پس از اين جسد متوفى را بوسيله تابوت يا چوب بست از خانه بيرون مىآورند و با شيون و زارى و ناله به طرف غسالخانه مىبرند و پس از غسل و كفن، دفن مىكنند و سپس با قرائت فاتحه به منزل بازمىگردند.
عزاداران تا سه روز در منزل مىمانند و زنان و مردان به ديدن آنها آمده و به آنها تسليت مىگويند.
روز سوم مجلس ختمى در مسجد محل برگزار مىشود. در اولين شب جمعه، مراسمى برگزار مىشود و از طرف خانواده متوفى شو جمگى (شام شب جمعه) داده مىشود. در شب جمعههاى اول و دوم و سوم بر مزار متوفى حلوا و ميوه و ... مىبرند و براى شادى روح متوفى قرآن تلاوت كرده و كمى عزادارى كرده و با قرائت فاتحه مزار را ترك مىكنند.
صاحبان عزا تا مدتها در مراسم جشن و شادى شركت نمىكنند. در نوروز اول نيز مردم به ديدار صاحبان عزا مىروند و با چاى و شربت پذيرايى مىشوند.
