نژاد و تیره در استان خراسان رضوی

نسخهٔ ‏۵ مهر ۱۳۹۱، ساعت ۱۶:۵۶

مورخين عقيده دارند مردم خراسان از نژاد پارتها هستند و پارتها از قوم داهه بودند كه در آغاز در كنار درياى آزُف كنونى نشيمن داشتند. داهه‏ها در روزگار اسكندر مقدونى در صحراهاى ميان آمودريا و سير دريا (رود سيحون) به ييلاق و قشلاق مى‏پرداختند.

از پايان سده چهارم پيش از ميلاد، پارتها از ديگر قبيله‏هاى داهه جدا شده به سوى مغرب و درياى خزر به راه افتادند و به خراسان رسيدند.

در مورد نژاد پارتها مدتها بين مورخين اختلاف نظر وجود داشت به طورى كه عده‏اى از مورخين مردم خراسان را از نژاد آريايى و عده‏اى از نژاد مغولى و چينى (گرائيت ايلى) و بعضى هم از اختلاط هر دو نژاد مى‏دانستند.

اما پس از مطالعات دقيق معلوم گرديد نژاد مردم خراسان فعلى آريايى است.

در رابطه با قوم‏ها و قبيله‏هاى موجود در خراسان مى‏توان به اين نتيجه رسيد كه تقريباً تمام گروه‏هاى قومى موجود در ايران در اين خطه نيز زندگى مى‏كنند.

از جمله تركمانهاى قبايل گوكلان و يموت كه در نواحى سرحدى شمال شرقى ساكن هستند و همچنين در قوچان، بجنورد و درگز، بيشتر قبايل كرد هستند.

مرز شمالى به ويژه ناحيه كلات نادرى محل سكونت تركان است كه در قسمت شمال خراسان پراكنده‏اند كه مركز آنان در دره جام است و در آنجا عده‏اى تيمورى و بلوچ نيز وجود دارند كه حتى از آن نقطه فراتر رفته و تا سرخس و داخل تركمنستان پراكنده هستند. در كاشمر، قاين، فردوس و طبس درگذشته افرادى از قبايل عرب وجود داشته‏اند.

يكى از دلايلى كه باعث ازدياد فوق‏العاد قبايل و طوايف در اين استان گرديده موقعيت خراسان مى‏باشد كه در مسير عبور مهاجران و مهاجمان بوده است.

در اين قسمت به نام ايلها و طايفه‏هايى كه در استان خراسان وجود دارد اشاره مى‏كنيم:

ـ ايلها و طايفه‏هاى ترك خراسان عبارتند از:

ابرلو، ابيوردلو، اتاميش، اجرلو،

احمدلو، ارشلو، ارغيانلو، ارلات جغتاى،

استاجلو، اشك آبادلو، انائولو، اوتان لو،

اوزبك، اوز دميرلو، ايده‏لو، ايگدرلو،

ايل اوغلى، ايمانلو، ايمرلو، باباخانلو،

بغايرى، بقمنجى، بلوى، بوباشى،

بهاذرلو، بيات، بيگ، پاپالو،

تاتار، تركهاى مهاجر آذربايجانى، يكه‏لو،

تيمورتاش، تيمورى، جانى قربانى، جغتايى،

جلاير، جمشيدى، جوان شير، چاووشلو،

چولايى، چوله، خضرلى، خلج،

خواجه‏لر، روتى، زنگانلو، ساروانلو،

سروبرلو، سونجلى، شاملو، شيرقلو،

شيخلر، على‏ايلى، قاجار، قارشى قوزى لو،

قراباشلو، قراچوخالو، قراخانلو، قراقويولى،

قراگوزلو، قرايى، قرقلوء، قزل‏باش،

قلزايى، قليچى، قورغلو، كوسه احمدلو،

كنگرلو، كهرلو، گرايلى، گندوزلو،

گوارسلو، گوگلان، ماداونلو، مورچلو،

ميهنه‏لو، نخورلى، هزاره.

ـ ايلها و طايفه‏هاى كرد خراسان عبارتند از:

آرلكانلو، اردلان، آلانكو، اميرانلو،

اولاشلوء، ايزانلو، باچوانلو، باچپانلو،

بادلانلو، بگى‏آرلو، بالكانلو، بدرانلو،

بريوافلو، بغانلو، بوانلو، بوربور،

بورزانلو، بوزانلو، بيچرانلو، پازوكى،

پايى، پهلوانلو، پيره ودانلو، ترسانلو،

توپاكانلو، تورانلو، توزانلو، تيتكانلو،

جابانلو، جلالان، جوزانلو، چاپانلو،

چخمانلو، چكنه‏لو، حمزه كانلو،

خاضيانلو، خدر، خسروانلو، خلانلو،

خورتاش، دوانلو، دودانلو، دوله‏شانلو،

ديرانلو، دير قانلو، رشوانلو،

روتكانلو، رودكانلو، زعفرانلو، زنگلانلو،

زنگنه، زورتانلو، زيدانلو، زيندانلو،

زينكانلو، سالان‏قوچ، سويدانلو، سيفكانلو،

سيل پسرانلو، سينانلو، سيوكانلو،

سيوه دانلو، شادكانلو، شاديلو،

شامالى، شاهركى، شرانلو، شهركانلو،

شه‏كانلو، شيخوانلو، شير زنلو،

صفاكانلو، صوفيانلو، عزلو، عمارلو،

غم هرانلو، قاچكانلو، قاسمانلو، قراباشلو،

قراچورلو، قراقاشو، قرامانلو، قليچانلو،

قويرانلو، قورچانلو، قورخانلو، كالتمانلو،

كاغاغلو، كالاجلو، كانى مشكان،

كاوانلو، كاهانلو، كپنيك‏لو، كردكانلو،

كرگه‏لو، كورانلو، كوركانلو، كوسه،

كوم‏كيلانلو، كيلانلو، كيوانلو، گريوانلو،

گنجلوكلاوند، گدوگانلو، گنج‏بيگلو، گوران،

گورانلو، گوگان، گوليانلو، گوه‏شانلو،

گيلانلو، ماميانلو، مايوانلو، مترانلو،

مردكانلو، مدلوانلو، ميابلو، ميلانلو،

ميانلو، مينالو، مژدگانلو، نامانلو،

ناوخلو، ورانلو، هيزولانلو، هيودانلو.

طايفه‏هاى عشايرى عرب خراسان عبارتند از:

عرب اسكندرى، عربهاى عرب‏خانه بيرجند،

عرب جذرى، عرب خزاعى، عرب خزيمه يا خزيمه علم،

عرب زنگويى، سادات حسينى، عرب مادرگز، سادات رضوى،

عرب دشتى، عرب سابرمان، عرب عضدى، سيدكلال،

عرب شيبانى، عرب شيخ تيمورى، عرب عادى، عرب ميش مست،

عرب نخورى، نقشبندى، نوربخشيه.

ـ طايفه‏هاى مختلف خراسان عبارتند از:

ارمنيان، اسماعيليان، آسوريان، بختيارى،

بَربَر، بلوچ، به آفريدى، بهلولى،

تاجيك، حيدرى، زردتشتى، زندولك،

سربداران، ملاسلطانى، سيستانى، لالويى،

على‏اللهى، فيوچ، قارنى، كليمى،

لك، ماروچاقى، هروى و يزدى.

منابع