امام‌زاده‌ها و بقاع متبرکه استان آذربایجان شرقی

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۱۳:۲۱

منابع

بر اساس آمار سال 1375، استان آذربايجان شرقى داراى 5485 مكان مذهبى شامل 4711 مسجد، 4 مصلى، 191 زيارتگاه امام و امام‏زاده، 5 نمازخانه، 11 نظرگاه و قدمگاه، 89 زيارت‏گاه ساير بزرگان دين، 4 تكيه ثابت، 420 حسينيه، 18 فاطميه، مهديه، زينبيه، حيدريه، 3 خانقاه و 29 ساير اماكن مذهبى بوده است.

مساجد و حسينيه‏ها

بعضى از مساجد و حسينيه‏هاى آذربايجان شرقى عبارتند از:

مسجد شهداء تبريز، خيابان احمد آباد

مسجد موسى‏بن‏جعفر عليه‏السلام تبريز، آخر سيلاب قوشخانه

مسجد امام خمينى(ره) تبريز، آخر خيابان يوسف آباد

مسجد سيد الشهداء عليه‏السلام تبريز، سيلاب ملا زينال

مسجد امام زمان(عج) تبريز، شمس آباد، ائل گلى

مسجد غريبلر تبريز، خيابان امام

مسجد امام سجاد عليه‏السلام تبريز، نرسيده به چهار راه آبرسان، خ امام‏خمينى

مسجد سيد لر تبريز، پشت خ امام، كوچه سيد لر

مسجد حاج احمد تبريز، خ امام، بالاتر از چهار راه منصور

مسجد آيت الله شهيدى تبريز، نرسيده به ميدان ساعت

مسجد اباعبدالله عليه‏السلام تبريز، چهار راه حافظ، كوچه دلگ

مسجد آقا على تبريز، خيابان 17 شهريور

مسجد طالقانى تبريز، آخر خيابان قدس، اول محله آخونى

مسجد ولى عصر(عج) تبريز، چهار راه نادر

مسجد سيد ابراهيم تبريز، خيابان شمس تبريزى

مسجد دينورى تبريز، بازار

مسجد حاج رفيع تبريز، اول خيابان شهيد مفتح

مسجد قائم آل‏محمد(عج) تبريز، آخر خيابان شهيد مفتح

مسجد شهيد منتظرى تبريز، خيابان شهيد مدنى، اول درب سرخاب

حسينيه بارنج تبريز، بارنج

حسينيه رهروان شهدا تبريز، جاده ائل گلى

حسينيه حضرت‏ابوالفضل تبريز، آخر خيابان ارتش، پشت پادگان

حسينيه الجواد عليه‏السلام تبريز، انتهاى خيابان‏شهيدمنتظرى، كوى‏دانشگاه

حسينيه شهيد باهنر تبريز، سالارى

حسينيه فيضيه تبريز، خيابان آذربايجان، 18 مترى فيضيه

حسينيه قمر بنى هاشم تبريز، كوى ابوذر

مسجد آقا شبستر

مسجد امام‏زاده شبستر

مسجد جامع شبستر

مسجد قلعه باغ شبستر

مسجد گچ خانه شبستر

مسجد ملا حميد شبستر

حسينيه برآب شبستر

مسجد جامع مراغه، خيابان خواجه نصير، جنب خيابان جامع

مسجد شاهگلى مراغه، خيابان اوحدى، كوى صمديه

مسجد ملا محمود مراغه، خيابان فرماندارى، كوچه ملا محمود

مسجد امام‏زاده مراغه، خيابان امام خمينى

مسجد امام خمينى آذر شهر، جنب خيابان امام خمينى

مسجد قاضى محراب آذر شهر، كوى قاضى

مسجد محله آذر شهر، كوى محله

مسجد شاهزاده سراب

مسجد قره داش سراب

مسجد ميدان سراب

مسجد امام حسن عليه‏السلام ميانه، خيابان دكتر بهشتى، چهار راه خانوار

مسجد جامع ميانه، خيابان امام خمينى

مسجد چراغ ميانه، خيابان قيام

مسجد سبزه ميدان اسكو، سبزه ميدان

مسجد صاحب‏الزمان(عج) اسكو، خيابان امام خمينى

مسجد علياى اسكو، بازار

مسجد ابو اسحاق اهر

مسجد ابوالفضل اهر

مسجد امام حسين عليه‏السلام اهر

مسجد جامع اهر

مسجد المهدى(عج) مرند، خيابان امام خمينى

مسجد امام‏زين‏العابدين عليه‏السلام مرند، خيابان شهدا

مسجد اكبرى مرند، خيابان طالقانى، اول خيابان شهدا

مسجد جامع مرند، خيابان منتظرى، اول قنبر چشمه

مهمترين مساجد قديمى استان آذربايجان شرقى عبارتند از:

مسجد ارك تبريز، مسجد كبود تبريز،

مسجد جامع تبريز، مسجد ظهيريه تبريز،

مسجد اوچ گؤزلى تبريز، مسجد عينالى تبريز،

مسجد اسنق سراب، مسجد جمال آباد سراب،

مسجد جامع سراب، مسجد ملارستم مراغه،

مسجد معزالدين مراغه، مسجد شيخ بابا مراغه،

مسجد جامع مراغه، مسجد سنگى ترك ميانه،

مسجد جامع اهر، مسجد بناب،

مسجد ميدان بناب، مسجد جامع مرند،

مسجد جامع تسوج، مسجد نصريه.

امام‏زاده‏ها و بقاع متبركه

امام‏زاده دال و ذال

اين امام‏زاده در محله ميار ميار تبريز قرار دارد و شامل دو قبر كوچك با پوششى از كاشى سبز رنگ معمولى و ساده است كه در كنار هم قرار گرفته‏اند و اهالى آنها را زيارت مى‏كنند. قبرها زير يك مشبك آهنى قرار گرفته‏اند و هويت صاحبانشان معلوم نيست.

امام‏زاده سيد ابراهيم

اين امام‏زاده در محله شتربان (دَوَه چى) تبريز واقع شده است. پاره‏اى از مورخين سيد ابراهيم را از اولاد امام زين العابدين مى‏دانند، ليكن در زيارتنامه، وى را فرزند موسى بن جعفر نوشته‏اند. آنچه در اين بقعه جالب توجه است، سنگى است كه به نام «سنگ بسم الله» معروف است.

اين امام‏زاده را حكمران آذربايجان در عهد شيخ حسن آق قويونلو مى‏دانند كه در سال 870 هجرى درگذشته و در محل كنونى دفن شده است.

امام‏زاده ابوالحسن موسى بن جعفر الجمال

مدفن اين امام‏زاده در محله سنجران تبريز واقع است. وى با پنج واسطه و به قولى با چهار واسطه به حضرت امام موسى كاظم عليه‏السلام مى‏رسد.

بعضى ايشان را امام‏زاده موسى صاحب طوق مى‏گفته‏اند، از آن جهت كه او را اسير كرده و طوق زنجير بر گردن نهادند.

امام‏زاده سيد حمزه

اين امام‏زاده در تبريز، محله سرخاب، تقاطع خيابان ثقة الاسلام و بازارچه سيد حمزه قرار گرفته است. وى در زمان سلطان محمد خدابنده (الجايتو) داراى شغل ديوانى بوده است.

ملا حشرى در شرح احوال سيد حمزه مى‏نويسد:

«از سادات صحيح النسب است و به شانزده واسطه به حضرت موسى كاظم عليه‏السلام مى‏رسد».

امام‏زاده عطاء الله

مزار اين امام‏زاده در خيابان امام خمينى مراغه واقع شده است. امام‏زاده گنبدى بلند دارد كه بيرون آن از كاشى رنگارنگ پوشيده شده است. در بالاى زيارتنامه‏اى كه بر ديوار مزار نصب كرده‏اند نسب امام‏زاده را اين گونه معرفى كرده است: «شاهزاده اعظم عطاء الله بن موسى كاظم عليه‏السلام».

محققين احتمال مى‏دهند كه مدفون در اين قبر، سيدى جليل و دوستدار خاندان رسالت بوده كه از نوادگان حضرت باب الحوائج، امام موسى بن جعفر عليه‏السلام به شمار مى‏رفته است.

امام‏زاده اسماعيل

بقعه باصفايى در قلب شهر ميانه وجود دارد كه به نام امام‏زاده اسماعيل، كمال‏الدين بن سيد محمد بن امام جعفر صادق عليه‏السلام مشهور است.

امام‏زاده محمد

اين امام‏زاده در روستاى كندوان واقع در 35 كيلومترى شهر ميانه قرار گرفته است. در ميان اهالى منطقه، امام‏زاده اسماعيل فرزند اين امام‏زاده مى‏باشد. امام‏زاده محمد را نيز فرزند بلافصل حضرت امام جعفر صادق عليه‏السلام به شمار مى‏آورند.

بقعه سيد جبرائيل

اين بقعه در روستاى آستامال در 30 كيلومترى شمال غربى ورزقان از توابع شهرستان اهر واقع شده است. سيد جبرائيل را از احفاد احمد بن موسى (شاهچراغ) دانسته‏اند كه نياكان او ابتدا به مهيار اصفهان كوچيده، سپس به محال قره داغ آمده‏اند.

بقعه نوجه مهر

مقبره امام‏زاده سيد محمد در روستاى نوجه مهر از توابع شهرستان اهر واقع شده است. اين زيارتگاه در بين اهالى محل، از قداست خاصى برخوردار است.

بقعه شيخ عبدالله انصارى

اين بقعه در روستاى «اوزى» در 8 كيلومترى جنوب كليبر واقع است. شيخ عبدالله انصارى از عرفاى معروف مى‏باشد.

بقعه شاه قاسم

مقبره شاهزاده قاسم كه به روايتى برادر حضرت رضا عليه‏السلام مى‏باشد در روستاى «پير لر» به فاصله 50 كيلومترى كليبر واقع شده است.

امام‏زاده سلطان پير احمد كوهى

اين امام‏زاده در روستاى قوطانلو واقع در 50 كيلومترى هوراند، از توابع شهرستان اهر واقع شده است.

بقعه قبر آقا

اين بقعه در محله پسند آباد مراغه واقع شده و مدفن سيد مير فتاح الموسوى المراغى از علماى معروف مراغه متوفى به سال 1175 ه .ق مى‏باشد.

امام‏زاده على بن زيد

زيارتگاه امام‏زاده على بن مجاهد بن زيد در تبريز، انتهاى بازار، روبروى كوچه ملا احمد واقع شده است.

بقعه سيد عبدالله

بر روى تپه‏اى واقع بين سيلاب ملازينال و سيلاب قوشخانه واقع شده كه مردم آن را امام‏زاده سيلاب مى‏گويند و در نزد مردم به سيد عبدالله شهرت پيدا كرده است.

بقعه صاحب الامر

بقعه يا مقام صاحب الامر در جانب شرقى ميدان صاحب آباد قرار گرفته است. در بين مردم شايع بوده كه كسى حضرت امام عصر عليه‏السلام را در محراب آن مسجد ديده است و از همان زمان بر جلو محراب نرده‏اى كشيده و پرده‏اى انداخته‏اند و از دور و نزديك به زيارت بقعه مى‏آيند.

بقعه عون على

اين بقعه بر فراز بلندترين قله كوه سرخاب واقع شده است. اعتقاد مردم به اين است كه در آنجا مزار دو پسر حضرت اميرالمؤمنين على عليه‏السلام است كه به عون على و زيد على مشهور مى‏باشند.

ثقه‏الاسلام تبريزى با توجه به مستندات تاريخى نسبت مدفونين در قله سرخاب را به امام اميرالمؤمنين عليه‏السلام رد نموده است.

امام‏زاده خليل

زيارتگاه امام‏زاده خليل يا باله خليل صوفيانى بر فراز تپه‏اى در كنار جاده قديم تبريز به مرند، قرار گرفته است. وى از متقدمين مشايخ آذربايجان مى‏باشد.

امام‏زاده اسكو

بقعه اين امام‏زاده بر روى تپه‏اى بلند در جنوب اسكو واقع شده است. امام‏زاده داراى تكيه‏اى بزرگ است كه محل برگزارى مراسم مذهبى مى‏باشد.

در مورد نسب امام‏زاده سند روشنى وجود ندارد اما صاحب روضات الجنان صاحب بقعه را مير سيد حسين اسكويى، به سادات حسينى اسكو حدس زده است.

بقعه شيخ محمود شبسترى

بقعه شيخ محمود شبسترى، عارف مشهور و نامى قرن هشتم هجرى و استادش بهاء الدين يعقوب تبريزى در باغچه گلشن شبستر مى‏باشد. نام شيخ با مشهورترين اثرش «گلشن راز» قرين است. بقعه شيخ محمود و استادش بارها مورد تعمير و مرمت قرار گرفته است.

بقعه شيخ شهاب الدين اهرى

بقعه شيخ شهاب الدين محمود اهرى از عارفان بزرگ قرن هفتم هجرى و موسس طريقه شهابيه در اهر قرار دارد. بقعه شيخ شامل يك ايوان بزرگ، دو مناره بلند، مسجدى بزرگ و خانقاه معروف به قوشخانه مى‏باشد. اين بقعه امروزه زيارتگاه و گردشگاه مردم اهر محسوب مى‏شود.

اماكن مذهبى اقليت‏ها

در آذربايجان شرقى مسيحيان بيش از ساير اقليت‏هاى دينى داراى اماكن مذهبى هستند.

مهم‏ترين اين اماكن عبارتند از:

كليساى سن استپانوس (خارابا كليسا)

اين كليسا در 16 كيلومترى غرب جلفا در دره‏اى سرسبز معروف به دره شام بر روى تپه‏اى واقع شده است. به علت زمستانهاى سخت و كوچ ارامنه از جلفاى آذربايجان، اين كليسا از رونق افتاده و در معرض انهدام قرار دارد و به همين جهت بين مردم به خارابا كليسا يا كليساى خرابه معروف شده است.

كليساى مريم مقدس

اين كليسا در تقاطع خيابان‏هاى شريعتى شمالى و جمهورى اسلامى تبريز واقع شده است. اين كليسا بزرگ‏ترين و قديمى‏ترين كليساى تبريز است كه در سال 1782 .م بنا شده است.

در اين كليسا مراسم مهم مذهبى ارامنه برگزار مى‏شود. همچنين قبر خليفه بزرگ ارامنه، استپانوس در آن قرار دارد.

كليساى سركيس مقدس

اين كليسا در محله بارون آواك تبريز قرار دارد. اين كليسا به شكل صليب ساخته شده است.

كليساى شوقات (شوغات)

اين كليسا در گورستان ارامنه در محله مارالان تبريز واقع شده است. بناى اين كليسا جديد مى‏باشد.

كليساى موجومبار

اين كليسا در روستاى ارمنى كندى موجومبار در 40 كيلومترى شمال تبريز در دهستان رود قات قرار دارد و قدمت آن به قرن نهم ميلادى مى‏رسد.