امام‌زاده‌ها و بقاع متبرکه استان آذربایجان شرقی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
محتویات |
منابع
بر اساس آمار سال 1375، استان آذربايجان شرقى داراى 5485 مكان مذهبى شامل 4711 مسجد، 4 مصلى، 191 زيارتگاه امام و امامزاده، 5 نمازخانه، 11 نظرگاه و قدمگاه، 89 زيارتگاه ساير بزرگان دين، 4 تكيه ثابت، 420 حسينيه، 18 فاطميه، مهديه، زينبيه، حيدريه، 3 خانقاه و 29 ساير اماكن مذهبى بوده است.
مساجد و حسينيهها
بعضى از مساجد و حسينيههاى آذربايجان شرقى عبارتند از:
مسجد شهداء تبريز، خيابان احمد آباد
مسجد موسىبنجعفر عليهالسلام تبريز، آخر سيلاب قوشخانه
مسجد امام خمينى(ره) تبريز، آخر خيابان يوسف آباد
مسجد سيد الشهداء عليهالسلام تبريز، سيلاب ملا زينال
مسجد امام زمان(عج) تبريز، شمس آباد، ائل گلى
مسجد غريبلر تبريز، خيابان امام
مسجد امام سجاد عليهالسلام تبريز، نرسيده به چهار راه آبرسان، خ امامخمينى
مسجد سيد لر تبريز، پشت خ امام، كوچه سيد لر
مسجد حاج احمد تبريز، خ امام، بالاتر از چهار راه منصور
مسجد آيت الله شهيدى تبريز، نرسيده به ميدان ساعت
مسجد اباعبدالله عليهالسلام تبريز، چهار راه حافظ، كوچه دلگ
مسجد آقا على تبريز، خيابان 17 شهريور
مسجد طالقانى تبريز، آخر خيابان قدس، اول محله آخونى
مسجد ولى عصر(عج) تبريز، چهار راه نادر
مسجد سيد ابراهيم تبريز، خيابان شمس تبريزى
مسجد دينورى تبريز، بازار
مسجد حاج رفيع تبريز، اول خيابان شهيد مفتح
مسجد قائم آلمحمد(عج) تبريز، آخر خيابان شهيد مفتح
مسجد شهيد منتظرى تبريز، خيابان شهيد مدنى، اول درب سرخاب
حسينيه بارنج تبريز، بارنج
حسينيه رهروان شهدا تبريز، جاده ائل گلى
حسينيه حضرتابوالفضل تبريز، آخر خيابان ارتش، پشت پادگان
حسينيه الجواد عليهالسلام تبريز، انتهاى خيابانشهيدمنتظرى، كوىدانشگاه
حسينيه شهيد باهنر تبريز، سالارى
حسينيه فيضيه تبريز، خيابان آذربايجان، 18 مترى فيضيه
حسينيه قمر بنى هاشم تبريز، كوى ابوذر
مسجد آقا شبستر
مسجد امامزاده شبستر
مسجد جامع شبستر
مسجد قلعه باغ شبستر
مسجد گچ خانه شبستر
مسجد ملا حميد شبستر
حسينيه برآب شبستر
مسجد جامع مراغه، خيابان خواجه نصير، جنب خيابان جامع
مسجد شاهگلى مراغه، خيابان اوحدى، كوى صمديه
مسجد ملا محمود مراغه، خيابان فرماندارى، كوچه ملا محمود
مسجد امامزاده مراغه، خيابان امام خمينى
مسجد امام خمينى آذر شهر، جنب خيابان امام خمينى
مسجد قاضى محراب آذر شهر، كوى قاضى
مسجد محله آذر شهر، كوى محله
مسجد شاهزاده سراب
مسجد قره داش سراب
مسجد ميدان سراب
مسجد امام حسن عليهالسلام ميانه، خيابان دكتر بهشتى، چهار راه خانوار
مسجد جامع ميانه، خيابان امام خمينى
مسجد چراغ ميانه، خيابان قيام
مسجد سبزه ميدان اسكو، سبزه ميدان
مسجد صاحبالزمان(عج) اسكو، خيابان امام خمينى
مسجد علياى اسكو، بازار
مسجد ابو اسحاق اهر
مسجد ابوالفضل اهر
مسجد امام حسين عليهالسلام اهر
مسجد جامع اهر
مسجد المهدى(عج) مرند، خيابان امام خمينى
مسجد امامزينالعابدين عليهالسلام مرند، خيابان شهدا
مسجد اكبرى مرند، خيابان طالقانى، اول خيابان شهدا
مسجد جامع مرند، خيابان منتظرى، اول قنبر چشمه
مهمترين مساجد قديمى استان آذربايجان شرقى عبارتند از:
مسجد ارك تبريز، مسجد كبود تبريز،
مسجد جامع تبريز، مسجد ظهيريه تبريز،
مسجد اوچ گؤزلى تبريز، مسجد عينالى تبريز،
مسجد اسنق سراب، مسجد جمال آباد سراب،
مسجد جامع سراب، مسجد ملارستم مراغه،
مسجد معزالدين مراغه، مسجد شيخ بابا مراغه،
مسجد جامع مراغه، مسجد سنگى ترك ميانه،
مسجد جامع اهر، مسجد بناب،
مسجد ميدان بناب، مسجد جامع مرند،
مسجد جامع تسوج، مسجد نصريه.
امام‌زاده‌ها و بقاع متبركه
امامزاده دال و ذال
اين امامزاده در محله ميار ميار تبريز قرار دارد و شامل دو قبر كوچك با پوششى از كاشى سبز رنگ معمولى و ساده است كه در كنار هم قرار گرفتهاند و اهالى آنها را زيارت مىكنند. قبرها زير يك مشبك آهنى قرار گرفتهاند و هويت صاحبانشان معلوم نيست.
امامزاده سيد ابراهيم
اين امامزاده در محله شتربان (دَوَه چى) تبريز واقع شده است. پارهاى از مورخين سيد ابراهيم را از اولاد امام زين العابدين مىدانند، ليكن در زيارتنامه، وى را فرزند موسى بن جعفر نوشتهاند. آنچه در اين بقعه جالب توجه است، سنگى است كه به نام «سنگ بسم الله» معروف است.
اين امامزاده را حكمران آذربايجان در عهد شيخ حسن آق قويونلو مىدانند كه در سال 870 هجرى درگذشته و در محل كنونى دفن شده است.
امامزاده ابوالحسن موسى بن جعفر الجمال
مدفن اين امامزاده در محله سنجران تبريز واقع است. وى با پنج واسطه و به قولى با چهار واسطه به حضرت امام موسى كاظم عليهالسلام مىرسد.
بعضى ايشان را امامزاده موسى صاحب طوق مىگفتهاند، از آن جهت كه او را اسير كرده و طوق زنجير بر گردن نهادند.
امامزاده سيد حمزه
اين امامزاده در تبريز، محله سرخاب، تقاطع خيابان ثقة الاسلام و بازارچه سيد حمزه قرار گرفته است. وى در زمان سلطان محمد خدابنده (الجايتو) داراى شغل ديوانى بوده است.
ملا حشرى در شرح احوال سيد حمزه مىنويسد:
«از سادات صحيح النسب است و به شانزده واسطه به حضرت موسى كاظم عليهالسلام مىرسد».
امامزاده عطاء الله
مزار اين امامزاده در خيابان امام خمينى مراغه واقع شده است. امامزاده گنبدى بلند دارد كه بيرون آن از كاشى رنگارنگ پوشيده شده است. در بالاى زيارتنامهاى كه بر ديوار مزار نصب كردهاند نسب امامزاده را اين گونه معرفى كرده است: «شاهزاده اعظم عطاء الله بن موسى كاظم عليهالسلام».
محققين احتمال مىدهند كه مدفون در اين قبر، سيدى جليل و دوستدار خاندان رسالت بوده كه از نوادگان حضرت باب الحوائج، امام موسى بن جعفر عليهالسلام به شمار مىرفته است.
امامزاده اسماعيل
بقعه باصفايى در قلب شهر ميانه وجود دارد كه به نام امامزاده اسماعيل، كمالالدين بن سيد محمد بن امام جعفر صادق عليهالسلام مشهور است.
امامزاده محمد
اين امامزاده در روستاى كندوان واقع در 35 كيلومترى شهر ميانه قرار گرفته است. در ميان اهالى منطقه، امامزاده اسماعيل فرزند اين امامزاده مىباشد. امامزاده محمد را نيز فرزند بلافصل حضرت امام جعفر صادق عليهالسلام به شمار مىآورند.
بقعه سيد جبرائيل
اين بقعه در روستاى آستامال در 30 كيلومترى شمال غربى ورزقان از توابع شهرستان اهر واقع شده است. سيد جبرائيل را از احفاد احمد بن موسى (شاهچراغ) دانستهاند كه نياكان او ابتدا به مهيار اصفهان كوچيده، سپس به محال قره داغ آمدهاند.
بقعه نوجه مهر
مقبره امامزاده سيد محمد در روستاى نوجه مهر از توابع شهرستان اهر واقع شده است. اين زيارتگاه در بين اهالى محل، از قداست خاصى برخوردار است.
بقعه شيخ عبدالله انصارى
اين بقعه در روستاى «اوزى» در 8 كيلومترى جنوب كليبر واقع است. شيخ عبدالله انصارى از عرفاى معروف مىباشد.
بقعه شاه قاسم
مقبره شاهزاده قاسم كه به روايتى برادر حضرت رضا عليهالسلام مىباشد در روستاى «پير لر» به فاصله 50 كيلومترى كليبر واقع شده است.
امامزاده سلطان پير احمد كوهى
اين امامزاده در روستاى قوطانلو واقع در 50 كيلومترى هوراند، از توابع شهرستان اهر واقع شده است.
بقعه قبر آقا
اين بقعه در محله پسند آباد مراغه واقع شده و مدفن سيد مير فتاح الموسوى المراغى از علماى معروف مراغه متوفى به سال 1175 ه .ق مىباشد.
امامزاده على بن زيد
زيارتگاه امامزاده على بن مجاهد بن زيد در تبريز، انتهاى بازار، روبروى كوچه ملا احمد واقع شده است.
بقعه سيد عبدالله
بر روى تپهاى واقع بين سيلاب ملازينال و سيلاب قوشخانه واقع شده كه مردم آن را امامزاده سيلاب مىگويند و در نزد مردم به سيد عبدالله شهرت پيدا كرده است.
بقعه صاحب الامر
بقعه يا مقام صاحب الامر در جانب شرقى ميدان صاحب آباد قرار گرفته است. در بين مردم شايع بوده كه كسى حضرت امام عصر عليهالسلام را در محراب آن مسجد ديده است و از همان زمان بر جلو محراب نردهاى كشيده و پردهاى انداختهاند و از دور و نزديك به زيارت بقعه مىآيند.
بقعه عون على
اين بقعه بر فراز بلندترين قله كوه سرخاب واقع شده است. اعتقاد مردم به اين است كه در آنجا مزار دو پسر حضرت اميرالمؤمنين على عليهالسلام است كه به عون على و زيد على مشهور مىباشند.
ثقهالاسلام تبريزى با توجه به مستندات تاريخى نسبت مدفونين در قله سرخاب را به امام اميرالمؤمنين عليهالسلام رد نموده است.
امامزاده خليل
زيارتگاه امامزاده خليل يا باله خليل صوفيانى بر فراز تپهاى در كنار جاده قديم تبريز به مرند، قرار گرفته است. وى از متقدمين مشايخ آذربايجان مىباشد.
امامزاده اسكو
بقعه اين امامزاده بر روى تپهاى بلند در جنوب اسكو واقع شده است. امامزاده داراى تكيهاى بزرگ است كه محل برگزارى مراسم مذهبى مىباشد.
در مورد نسب امامزاده سند روشنى وجود ندارد اما صاحب روضات الجنان صاحب بقعه را مير سيد حسين اسكويى، به سادات حسينى اسكو حدس زده است.
بقعه شيخ محمود شبسترى
بقعه شيخ محمود شبسترى، عارف مشهور و نامى قرن هشتم هجرى و استادش بهاء الدين يعقوب تبريزى در باغچه گلشن شبستر مىباشد. نام شيخ با مشهورترين اثرش «گلشن راز» قرين است. بقعه شيخ محمود و استادش بارها مورد تعمير و مرمت قرار گرفته است.
بقعه شيخ شهاب الدين اهرى
بقعه شيخ شهاب الدين محمود اهرى از عارفان بزرگ قرن هفتم هجرى و موسس طريقه شهابيه در اهر قرار دارد. بقعه شيخ شامل يك ايوان بزرگ، دو مناره بلند، مسجدى بزرگ و خانقاه معروف به قوشخانه مىباشد. اين بقعه امروزه زيارتگاه و گردشگاه مردم اهر محسوب مىشود.
اماكن مذهبى اقليتها
در آذربايجان شرقى مسيحيان بيش از ساير اقليتهاى دينى داراى اماكن مذهبى هستند.
مهمترين اين اماكن عبارتند از:
كليساى سن استپانوس (خارابا كليسا)
اين كليسا در 16 كيلومترى غرب جلفا در درهاى سرسبز معروف به دره شام بر روى تپهاى واقع شده است. به علت زمستانهاى سخت و كوچ ارامنه از جلفاى آذربايجان، اين كليسا از رونق افتاده و در معرض انهدام قرار دارد و به همين جهت بين مردم به خارابا كليسا يا كليساى خرابه معروف شده است.
كليساى مريم مقدس
اين كليسا در تقاطع خيابانهاى شريعتى شمالى و جمهورى اسلامى تبريز واقع شده است. اين كليسا بزرگترين و قديمىترين كليساى تبريز است كه در سال 1782 .م بنا شده است.
در اين كليسا مراسم مهم مذهبى ارامنه برگزار مىشود. همچنين قبر خليفه بزرگ ارامنه، استپانوس در آن قرار دارد.
كليساى سركيس مقدس
اين كليسا در محله بارون آواك تبريز قرار دارد. اين كليسا به شكل صليب ساخته شده است.
كليساى شوقات (شوغات)
اين كليسا در گورستان ارامنه در محله مارالان تبريز واقع شده است. بناى اين كليسا جديد مىباشد.
كليساى موجومبار
اين كليسا در روستاى ارمنى كندى موجومبار در 40 كيلومترى شمال تبريز در دهستان رود قات قرار دارد و قدمت آن به قرن نهم ميلادى مىرسد.
