جشن‌ها و اعیاد در استان مازندران

نسخهٔ ‏۲ بهمن ۱۳۹۰، ساعت ۱۴:۳۰ (نمایش مبدأ) مدیر سیستم (بحث | مشارکت‌ها)		نسخهٔ کنونی تا ‏۴ آبان ۱۳۹۱، ساعت ۲۱:۲۲ (نمایش مبدأ) Kabir (بحث | مشارکت‌ها)
(یک ویرایش میانی توسط یک کاربر نشان داده نشده‌است)
سطر ۱:		سطر ۱:
		+	==عيد فطر==
		+	بر اساس يكى از سنت‏هاى رايج، معمولاً مردم در آخرين شب از ماه مبارك رمضان نزد امامان جماعات مساجد و نمايندگان مراجع عالى قدر رفته و از آنان رؤيت هلال ماه شوال را استفتاء مى‏كنند كه پس از شنيدن جواب مثبت و مسلم شدن حلول عيد سعيد فطر با پخش خرما و شيرينى بين مردم به استقبال عيد سعيد فطر مى‏روند. از فضيلت‏هاى شب و روز عيد فطر، قرائت دعاهاى ختم قرآن، وداع ماه مبارك رمضان، دعاى ابو حمزه ثمالى، شب زنده‏دارى و انجام اعمال ويژه شب عيد فطر است.
−	== عید فطر ==	+	روز آخر ماه رمضان يعنى شب عيد فطر مردم به زيارت اهل قبور مى‏روند و براى اموات خود خيرات مى‏دهند. ديدن هلال ماه شوال و اثبات عيد از اهميت ويژه‏اى برخوردار است. با اينكه امروزه خبر رؤيت هلال از طريق صدا و سيما اعلام مى‏شود، ولى باز هم مردم سعى مى‏كنند خود هلال را ببينند.
−	== عید قربان ==	+	روز عيد فطر جشن عمومى مسلمانان است و مردم اين سامان هم از كوچك و بزرگ به سمت محل‏هاى برگزارى نماز به راه مى‏افتند و سعى مى‏كنند در مراسم نماز شركت كنند.
−	== عید غدیر ==	+	در روز عيد فطر افراد سعى مى‏كنند با رفتن به خانه يكديگر و تبريك عيدفطر و دعا براى قبولى اعمال، با كسانى كه كدورتى دارند، آشتى كنند، گروهى از مردم به ويژه معتمدان و بزرگترها نيز سعى دارند كه اختلافات و كدورتهاى بين افراد جامعه را از بين ببرند. جشن رسمى يك روز برگزار مى‏شود، ولى تا دو سه روز تبريك گويى و دعا براى قبول اعمال ماه رمضان ادامه دارد.
−	== عید مبعث ==	+	يكى ديگر از رسم‏ها و آداب رفتن دامادها به خانه پدرزن مخصوصا اگر سال اول ازدواج باشد، است. همچنين همه سعى مى‏كنند روز عيد فطر خانه پدر و مادر خود سربزنند و اين جزء رسوم است.
−	== نیمه شعبان ==	+	از جمله آداب ديگر هديه بردن دامادها در شب عيدفطر براى نامزدهاى خود است. دادن زكات فطره براى مردم به قدرى مهم است كه حتى كسانى كه روزه هم نگرفته‏اند و حتى شايد اعتقاد چندانى به روزه نداشته باشند، زكات فطره را مى‏دهند. فقرا و مستمندان هم ولو خود زكات فطره مى‏گيرند، در دادن فطريه اصرار دارند.
−	== عید نوروز ==	+	==جشن نيمه شعبان (شب برات)==
−	== شب یلدا ==	+	شكوه جشن نيمه شعبان يعنى جشن ميلاد منجى عالم بشريت حضرت مهدى(عج) خيره كننده است. همه سعى مى‏كنند به نحوى در اين جشن شركت كنند. مردم معتقدند كه خداوند در اين شب مبارك به حرمت امام زمان، آرزوهاى به حق آنان را برآورده مى‏كند. شب برات بر طبق روايات، افضل شب‏ها، پس از شب‏هاى قدر است و دعا به پيشگاه حضرت حق تعالى از بركات اين شب عزيز است. در اين شب خيرات نيز معمول است و مردم استان با خيرات دادن نان، خرما، نان‏هاى قندى، كلوچه، بولكى، شيرمال، حلوا، چاى، شير، شيرينى و... تولد حضرت صاحب الزمان(عج) را گرامى مى‏دارند.
−	== جشن عروسی ==	+	خيابان‏ها و كوچه‏ها چراغانى مى‏شود و در خيابانها مردم شربت، شيرينى و شكلات تعارف مى‏كنند. صداى سرود و مديحه سرايى از هر كوى و برزن و مساجد و اماكن مذهبى به گوش مى‏رسد. مردم به خانه علما و روحانيون بزرگ مى‏روند، به ويژه اگر آن روحانى از سادات باشد. بعضى به عنوان نذر و غيره مولودى‏خوانى در منازل برگزار مى‏كنند. رفتن سرقبر شهدا و اهل قبور نيز شب نيمه شعبان در بعضى نقاط رسم شده است.
		+
		+	==هفده ربيع‏الاول==
		+
		+	جشن ميلاد رسول گرامى اسلام حضرت محمّد صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم و امام صادق عليه‏السلام مورد توجه همه مسلمانان و مردم اين استان است. هفته وحدت كه بين 12 ربيع و 17 ربيع در مورد ولادت پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم است، گرامى داشته شده و مردم سعى مى‏كنند در اين مراسم‏ها شركت نمايند. با توجه به اينكه 17 ربيع‏الاول اولين جشن مهم و مناسبت شادى‏آفرين بعد از عزادارى دو ماه محرم و صفر است، بسيارى از عروسى‏ها در اين ايام انجام مى‏شود.
		+
		+	==جشن ميلاد حضرت فاطمه عليهاالسلام==
		+
		+	برگزارى جشنهاى تولد حضرت فاطمه عليهاالسلام (روز زن و روز مادر) و تولد اميرالمؤمنين عليه‏السلامو تولد امام رضا عليه‏السلام در شهرها مورد توجه است. روز تولد حضرت فاطمه عليهاالسلام به عنوان روز مادر و روز زن اخيرا خيلى مورد توجّه قرار گرفته است و همه سعى مى‏كنند هديه‏اى براى مادران و همسران تهيه كنند. علاوه بر آن روز تولد حضرت على عليه‏السلام به عنوان روز پدر نيز در سالهاى اخير اهميت يافته و بچه‏ها و خانمها سعى مى‏كنند هديه‏اى براى پدر خانواده تهيه كنند.
		+
		+	==عيد غدير==
		+
		+	روز نصب امام على عليه‏السلام به عنوان ولى و امام مؤمنان در ميان شيعيان از اهميت خاصّى برخوردار است. صبح روز عيد مردم دسته دسته به خانه فرزندان اهل‏بيت عليهم‏السلام يعنى سادات مى‏روند و اين عيد سعيد را به آنان تبريك مى‏گويند. در بسيارى از مساجد و محافل دينى هم مراسم جشن برگزار مى‏شود. بسيارى از مردم سعى مى‏كنند عروسى دختران و پسران خود را در شب و روز اين عيد قرار دهند. گرفتن عيدى و چيزى كه آن را متبرك مى‏دانند از سادات براى مردم خيلى مهم است و حتى بعضى آن را تا سال بعد نگه مى‏دارند.
		+
		+	==عيد قربان==
		+
		+	چند روز قبل از عيد قربان جنب و جوشى بين مردم احساس مى‏شود. عده‏اى به فكر خريد گوسفند قربانى و عده‏اى كه ناتوان از خريدند به فكر پيدا كردن شريك مى‏افتند. روز عيد مردم كارد و چاقوى ذبح گوسفند را به منزل روحانى يا ملاى محل مى‏برند تا دعاى قربانى را روى آن بخواند و بعد گوسفند را قربانى مى‏كنند.
		+
		+	بيشتر گوشت در ميان مردم تقسيم مى‏شود و بخش ناچيزى را براى خود مى‏گذارند. حتى كسانى كه توان خريد گوسفند ندارند، خروسى را قربانى مى‏كنند.
		+
		+	يكى از رسم‏هاى متداول كه هنوز هم انجام مى‏شود، عيدى بردن (كه گاهى گوسفند نيز مى‏باشد) داماد براى خانواده عروس است. البته اين رسم قبل از انجام عروسى است. فرزندان و دامادها در روز عيد قربان به ديدن پدر و پدر خانم مى‏روند و مراسم عيد را در كنار هم برگزار مى‏كنند.
		+
		+	==سفره‏هاى نذرى==
		+
		+	در استان مازندران به ويژه سارى، زنان به مناسبت‏هاى مختلف سفره‏هاى نذرى مى‏گسترانند كه برخى از آنها عبارتند از:
		+
		+	==سفره حضرت ابوالفضل عليه‏السلام==
		+
		+	به سر اين سفره علاوه بر شمع، ماست، حلوا، خرما، شيرينى، ميوه، عدس پلو و آش گذاشته مى‏شود و روضه حضرت ابوالفضل را مى‏خوانند.
		+
		+	==سفره حضرت امام زمان(عج)==
		+
		+	ر روى اين سفره چهارده قرص نان، چهارده سير خرما و چهارده شمع قرار مى‏دهند.
		+
		+	==سفره حضرت موسى بن جعفر عليه‏السلام==
		+
		+	اين سفره اختصاص به روز چهارشنبه دارد و حاوى 7 عدد شمع و 7 سير خرما مى‏باشد.
		+
		+	==سفره حضرت فاطمه عليهاالسلام==
		+
		+	اين سفره اختصاص به روز وفات حضرت فاطمه عليهاالسلام دارد و حاوى نان، خرما، شمع و ميوه فصل مى‏باشد. حضور غير زنان بر سر اين سفره ممنوع است.
		+
		+	==سفره حضرت على عليه‏السلام==
		+
		+	بر سر اين سفره نان، خرما، آش، شير برنج و شمع مى‏گذارند.
		+
		+	==سفره حضرت رقيه عليهاالسلام==
		+
		+	اين سفره حاوى خرما، سبزى‏هاى خوردنى، شمع و حلوا است.
		+
		+	==سفره بى بى جور==
		+
		+	اين سفره از متداول‏ترين سفره‏هاست و بر روى آن پنج كاسه آش، شير برنج و پنج قرص نان و پنج سير خرما قرار مى‏دهند. جنس مذكر و زن حامله (كه شايد جنين او پسر باشد) حق شركت بر سر اين سفره را ندارند.
		+
		+	==سفره حضرت زين العابدين عليه‏السلام==
		+
		+	بر سر اين سفره چهار قرص نان، چهار سير خرما و چهار عدد شمع مى‏گذارند.
		+
		+	==جشن نوروز==
		+
		+	برگزارى مراسم نوروزى امروزه را پنجه و چهارشنبه آخر سال آغاز و در سيزده بدر پايان مى‏پذيرد. قبل از فرا رسيدن نوروز يكسرى جشن‏ها و مراسمى برگزار مى‏شود كه مقدمه و پيش در آمدى براى نوروز مى‏باشند.
		+
		+	از آداب و رسوم كهن پيش از نوروز مى‏توان از پنجه، چهارشنبه سورى و خانه‏تكانى و كاشتن سبزه ياد كرد.
		+
		+	بنابر سال نماى كهن ايران، هر سال 12 ماه و هر ماه 30 روز دارد و پنج روز باقى مانده سال را پنجه يا خمسه مسترقه مى‏نامند. يكى از مراسم اين پنج روز اجراى برنامه مير نوروزى بوده است.
		+
		+	اين رسم كم و بيش در مازندران رايج است. مير نوروز با رفتن به تك تك خانه‏ها و خواندن اشعارى آمدن بهار را نويد مى‏دهد. نوروز خوانها به صورت يك نفره و دو نفره با پوشيدن لباس‏هاى رنگارنگ و تازه به روستاهاى همجوار مى‏روند. موضوع نوروز خوانى با وصف ائمه عليه‏السلام آغاز مى‏شود. پس از آن طبيعت به صورت زيبا توسط مير نوروز وصف مى‏شود. اسم صاحبخانه و پسرانش را در اشعار را در اشعار خود مى‏گنجانند و عيدى مى‏گيرند.
		+
		+	در برخى نواحى استان مثل كند لوس، يك ماه به عيد نوروز مانده، چوپانان شب هنگام در خانه‏ها مى‏روند و مژده آمدن بهار را مى‏دهند. آنها زنگوله‏اى بدست مى‏گيرند و با به صدا در آوردن آن وارد محله شده و دَرِ خانه‏ها با آهنگى مخصوص اشعارى را به مناسبت فرا رسيدن عيد نوروز مى‏خوانند و از صاحب خانه مژدگانى دريافت مى‏كنند.
		+
		+	يكى ديگر از آئين‏ها نوروزى، مراسم چهارشنبه سورى است. برگزارى چهارشنبه سورى به اين صورت است كه شب آخرين چهارشنبه سال (نزديك غروب آفتاب روز سه‏شنبه) مردم در بيرون از خانه‏ها در محيطى مناسب آتشى مى‏افروزند و اهل خانه به خصوص جوانان از روى آن مى‏پرند و با گفتن «زردى من از تو، سرخى تو از من» بيمارى‏ها و ناراحتى‏ها و نگرانى‏هاى سال كهنه را به آتش مى‏سپارند تا سال نو را با شادى آغاز نمايند.
		+
		+	در كلاردشت به چهارشنبه سورى، «كل چارشمه» مى‏گويند و اين مراسم را برگزار مى‏كنند.
		+
		+	آئين چهارشنبه سورى در شهرهاى چالوس  و بابل  و رامسر نيز رايج است.
		+
		+	مردم بابل روز چهارشنبه آخر سال آش مى‏پزند و با خيرات آن بين مردم به پيشواز سال جديد مى‏روند. در اين روز عده‏اى از بانوان با داشتن يك جلد قرآن مجيد و كليدى در دست در كوچه و معابر فال گوش ايستاده و از بين سخنان عابران خوش يمنى سال جديد را پيش بينى مى‏كنند.
		+
		+	يكى ديگر رسوم قبل از نوروز، سنت خانه تكانى است. مراسم خانه تكانى سه تا چهار هفته طول مى‏كشد و تمامى وسايل و در ديوار منزل جابجا و تميز و تعمير مى‏گردند و دوباره درجاى خود قرار مى‏گيرند.
		+	مردم مازندران نيز همچون ساير مردم ايران با سنت خانه تكانى و خريدهاى معمول شب عيد به پيشواز سال جديد مى‏روند.
		+
		+	يكى ديگر از رسوم و باورهاى كهن هنگام سال تحويل نشستن بر سر سفره هفت سين مى‏باشد. در مازندران به هنگام تحويل سال اعضاء خانواده دور سفره هفت سين جمع مى‏شوند. در آغاز سال نو برگ سبزى بر بالاى در اتاق نصب مى‏كنند و به نشانه سرسبزى، برگ تا پايان تعطيلات نوروز در محل خود قرار دارد.
		+
		+	در بابل در نخستين ساعتهاى تحويل سال نو، عده‏اى از مردم به گلزار شهدا و قبر اموات خود مى‏روند و شاخه‏هاى گلى را بر مزار شهدا مى‏گذارند و بر سر قبر اموات نيز شمع روشن مى‏نمايند.
		+
		+	يكى ديگر از مراسمى كه در هنگام حلول سال نو برگزار مى‏شود مراسم «سال مج» است. در برخى از مناطق مثل كلاردشت به اين مراسم «مادر مه» گويند. سال مج يا مادر مه به اين شكل است كه ابتدا نام چند كودك يا نوجوان خانواده را انتخاب و با استخاره از قرآن مجيد نام هر يك كه خوب آمد به عنوان سال مج انتخاب مى‏گردد.
		+
		+	اين فرد به محض تحويل سال نو بايستى حاوى قرآن مجيد، سبزه، شيرينى و يك ظرف پر آب قبل از ديگران واردخانه مى‏شود و در گوشه اطاقها از آن آب مى‏ريزد و به اين ترتيب سالى پربار و پر بركت براى خانواده به ارمغان مى‏آورد. معمولاً به كسى كه به عنوان سال مج انتخاب مى‏شود، تخم مرغ رنگ شده و هداياى ديگرى داده مى‏شود. هر خانواده يك نفر را به عنوان سال مج انتخاب مى‏كند.
		+
		+	پوشيدن لباس نو يكى ديگر از آئين‏هاى نوروزى است. تهيه لباس نو براى سال تحويل فقير و غنى را به خود مشغول مى‏دارد. مردم اعتقاد دارند كه بايد از درختان بياموزيم. همانگونه كه درختان با آمدن بهار لباس نو مى‏شوند، ما نيز بايد لباس نو به تن كنيم كه توأم با شگون شادمانى و آرامش است.
		+
		+	عيدى دادن و عيدى گرفتن، عيادت و دلجويى از بيماران و مسافرت به اماكن متبركه و مذهبى و سياحتى كشور از ديگر مراسم عيد نوروز مى‏باشد.
		+
		+	يكى ديگر از سنتهاى نوروزى ديد و بازديد است. در مازندران معمولاً دو روز اول سال، ديد و بازديد روانه است، به همين دليل زنان در خانه مى‏مانند تا وسيله پذيرايى از مهمانان را فراهم كنند. در اين ديد وبازديد، رسم بر اين است كه ابتدا كوچكترها به ديدن بزرگترها بروند. سپس بزرگتر به ديدن كوچكترها مى‏آيند.
		+
		+	اهالى روستاها همه به ديدن يكديگر مى‏روند و اگر هم كدورتى در بين باشد، سعى مى‏كنند از بين ببرند. ريش سفيد و چند نفر از بزرگان محل، يكى از دو طرف خصومت و دعوا را كه كوچكتر است با خود به منزل ديگر مى‏برند، تا آنها در حضور همه با هم آشتى كنند.
		+
		+	يكى از ديگر از رسومات رفتن دامادها به منزل پدرخانم است. سال اول ازدواج از نظر مردم نوعى وجوب تلقى مى‏شود، آن هم در روز اوّل سال، امّا سال‏هاى بعد روزهاى دوم و سوم به خانه پدرخانم مى‏روند.
		+
		+	اما نودامادهاى عروس نكرده، بايد با دستى پر (لباس براى نامزد و مقدارى شيرينى) به خانه پدرخانم بروند.
		+
		+	در بعضى مناطق طى يك مراسم رسمى خانواده داماد شب قبل از عيد نوروز هدايايى را به منزل عروس مى‏برند. يكى دو شب قبل از عيد رسم است كه مردم به زيارت اهل قبور مى‏روند و براى اموات خود فاتحه خوانده و خيرات مى‏دهند.
		+
		+	در بعضى نقاط حتى مراسمى به عنوان «پيش عيدى» در منازل برگزار مى‏شود و چند نفر را دعوت مى‏كنند تا براى اموات آنها قرآن بخوانند و با شام از آنها پذيرايى مى‏شود. مازندرانى‏ها اعتقاد زيادى به امامزاده‏ها و زيارت دارند. لذا مردم سعى مى‏كنند در ايام نوروز حتما به زيارت يكى دو تا از امام‏زاده‏ها بروند.
		+
		+	==سيزده بدر==
		+
		+	سيزده بدر رسم و آئينى است كه در بين همه قشرهاى اجتماعى عموميت دارد. در روز سيزده فروردين، مردم ايران معتقدند كه بايد از خانه بيرون رفت و به باغ و كشتزار رو آورد و به اصطلاح نحسى روز سيزده را بدر كرد. خانواده‏ها در اين روز به صورت گروهى غذاى ظهر را آماده كرده و همچنين آجيل‏ها و خوردنى‏هاى سفره هفت سين را با خود برداشته و به دامن صحرا و طبيعت مى‏روند و سبزه هفت سين را با خود برداشته و به آب روان مى‏اندازند.
		+
		+	مردم استان مازندران نيز روز سيزده فروردين را در جنگل‏هاى استان و در سواحل دريا و رودخانه‏هاى استان سپرى مى‏كنند و با سپرى كردن اين روز خود را براى فعاليت و آغاز كار مجدد آماده مى‏نمايند.
		+
		+	در يكى از روستاهاى كلاردشت به نام ولوال، تمامى اهالى در دامنه كوهى به نام «ازو» جمع مى‏شوند و در آنجا با ساز و نواهاى سنتى همه اهالى سرگرم مى‏شوند.
		+
		+	مردم بابل در روز سيزده به كنار رودها و جنگل‏ها مى‏روند و سبزه هفت سين را در آب مى‏اندازند و صرف كاهو با سركه از آداب اين روز است.
		+
		+	==آئين سنتى 26 عيد ماه==
		+
		+	آئين ويژه سنتى 26 عيد ماه همه سال در تاريخ 28 تير ماه در امام‏زاده حسن و امام‏زاده عبداله بند پى بابل برگزار مى‏شود. اين مراسم به جشن مردگان نيز معروف است. اين مراسم با كشتى محلى لوچو بين پهلوانان بند پى و سواد كوه همراه است. اين مراسم به مناسبت پيروزى فريدون بر ضحاك همه سال در اينجا برگزار مى‏گردد.
		+
		+	همه ساله در چنين روزى كشتى گيران بند پى و سواد كوه در محوطه امام‏زاده حسن گرد هم مى‏آيند و با برگزارى مسابقات كشتى محلى لوچو به مصاف هم مى‏روند. در مناطق جلگه‏اى جشن مردگان در آرامگاه‏ها برگزار مى‏شود و مردم پس از نظافت و پاكيزه كردن آرامگاه‏ها كه به آستانه تراشى معروف است، به قرائت فاتحه و عزادارى مى‏پردازند و در پايان از شركت كنندگان با غذا پذيرايى مى‏شود.
		+
		+	==جشن تير ماه سيزه شو==
		+
		+	جشن تيرماه سيزه شو در شب سيزدهم آبان ماه در بند پى و مناطق كوه نشين شهرستان بابل برگزار مى‏شود. اين جشن را در قديم تيرگان مى‏گفتند. از جمله آئين‏هاى متداول در اين جشن، تفال به قرآن كريم، فال حافظ، قرائت ادعيه به نيت مردگان و صرف سيزده نوع خوراك و ميوه و شكستن گردو و خواندن سرود و اميرى و اشعار محلى به وسيله افراد خانواده است كه تا پاسى از شب ادامه مى‏يابد.
		+
		+	از ديگر برنامه‏هاى اين شب اين است كه عده‏اى از نوجوانان و جوانان هر محله در دسته‏هاى مختلف به در خانه‏ها مى‏روند و بدون آنكه سخنى بگويند، از صاحب خانه هديه طلب مى‏كنند. صاحب خانه بدون آنكه آنها را ببيند، هديه را داخل حياط منزل مى‏گذارد.
		+
		+	پس از دادن هديه، صاحب خانه با چوب نازك بر بدن نوجوانان مى‏زند و مى‏گويد شما امنيت جسمانى پيدا كرده‏ايد. به اين مراسم جشن لال بازى گويند. نوجوانان در پايان هدايا را بين خود تقسيم مى‏كنند. اين جشن به مناسبت برقرارى صلح بين افراسياب و منوچهر برگزار مى‏شود. عقيده بر اين است كه در چنين شبى آرش كمانگير در زمان پادشاهى منوچهر، بعد از 10 سال مبارزه با افراسياب، براى تعيين سرحد ايران و توران تيرى از آمل پرتاب كرد كه نزديك جيحون بر زمين نشست و موجب پايان دادن به اين جنگ ده ساله شد.
		+
		+	==شب يلدا==
		+
		+	در آخرين شب از فصل پائيز و نخستين شب زمستان مردم مازندران اين شب را به عنوان بلندترين شب سال جشن مى‏گيرند. در اين شب ساعاتى پس از غروب آفتاب مردم به ديدار خويشان و آشنايان مى‏روند.
		+
		+	در اين شب اعضاء خانواده و خويشاوندان دور كرسى نشسته و ضمن تفال به حافظ و خوردن تنقلات و شيرينى و ميوه به ويژه هندوانه، انگور، ازگيل و سيب به خاطرات بزرگترها گوش فرا مى‏دهند. مردم عقيده دارند كه خوردن ميوه‏هاى سرد در شب يلدا بدان علت است كه چله سرما بر آنان گرم و خرم خواهد شد.
		+
		+	==جشن تكليف==
		+
		+	اين جشن بيشتر براى دختران و معمولاً بطور رسمى و در مدارس انجام مى‏شود. بعضى از خانواده‏ها در منازل آن هم بيشتر براى دختران مراسمى برگزار مى‏كنند تا دختر بداند كه مكلّف شده است و واجب است از اين به بعد به واجبات عمل كند و محرّمات را ترك نمايد.
		+
		+	==مراسم ازدواج==
		+
		+	جشن عروسى داراى مراحل مختلفى است. اولين مرحله جشن عروسى، مراسم خواستگارى است. گاه پسر همسر آينده را انتخاب مى‏كند و گاه خانواده پسر پيشنهاد مى‏كند. در بعضى نقاط ابتدا پيام ارسال مى‏شود كه اگر خانواده دختر موافق باشند و اجازه مى‏دهد، خانواده پسر براى خواستگارى بروند. ولى در بعضى جاها خانواده پسر بدون مقدمه به عنوان مهمانى يا شب‏نشينى به خانه دختر مى‏روند و به شكلى مى‏فهمانند كه قصد خير دارند. بعد از چند روزى مراسم خواستگارى در صورت مثبت بودن جواب خانواده دختر كه تحقيق لازم را انجام داده‏اند، انجام مى‏شود.
		+
		+	در مازندران مراسم خواستگارى پس از دريافت جواب مثبت را آره پلو مى‏نامند. پس از انجام مراسم خواستگارى، روزى را براى تعيين ميزان مهريه و شيربها تعيين مى‏كنند. امروزه بيشتر سكه بهار آزادى را مهر قرار مى‏دهند و بعضى جاها علاوه بر آن، زمين را مهر قرار مى‏دهند. تهيه جهيزيه نيز به عهده پدر عروس مى‏باشد.
		+
		+	در بعضى نقاط استان اكثر وابستگان عروس قبل از بردن جهيزيه عروس به خانه داماد سعى مى‏كنند به تناسب توان مالى خود، يكى از وسايل مورد نياز عروس را تهيه كنند و به خانواده عروس ببرند.
		+
		+	مرحله پس از خواستگارى عقد كنان و پس از آن دوران نامزدى است. در قديم رسم بود مدتى دختر و پسر به عنوان نامزد يكديگر بودند و بعد از مدتى عقد انجام مى‏شد، ولى امروزه بعد از توافق بلافاصله وقت عقد تعيين مى‏شود و مراسم عقد معمولاً همراه جشن شيرينى‏خورى است.
		+
		+	اين مراسم در خانه عروس انجام مى‏شود و بيشتر مخارج آن هم به عهده پدر دختر است هرچند كه بخشى از مخارج مانند پول عاقد و محضردار، پول لباس عروس براى روز عقد و بعضى موارد ديگر را بايد خانواده داماد بدهد. البته قبل از عقد عروس و داماد به همراه چند نفر از خانواده طرفين براى خريد بعضى از چيزها كه مهمترين آنها حلقه نامزدى است به بازار مى‏روند و علاوه بر آن لباس و هدايايى براى اطرافيان تهيه مى‏شود.
		+
		+	در مدت قبل از عروسى، داماد مرتب به خانه پدرزن رفت و آمد مى‏كند، ولى در بعضى نقاط استان شب ماندن ممنوع است. البته در عين حال داماد مى‏تواند تقاضا كند و هر چند مدت عروس خانم را به منزل خود و يا براى زيارت يا تفريح همراه خود ببرد.
		+
		+	دوران نامزدى حداكثر تا يكسال ادامه دارد. بهرحال با سپرى شدن دوران نامزدى، خانواده‏هاى عروس و داماد روزى را براى عروسى تعيين مى‏كنند. با مشخص شدن روز عروسى فعاليت طرفين براى تدارك جشن عروسى آغاز مى‏گردد. خانواده عروس در تكاپوست كه جهيزيه عروس را تكميل نمايد و خانواده داماد نيز در تدارك اسباب و لوازم جشن عروسى است.
		+
		+	دو روز قبل از عروسى به «هيمه بار» معروف است. در اين روز خانواده داماد اسباب و لوازم جشن عروس را تدارك مى‏بيند. روز بعد كه آن اجناس تحويل خانواده عروس مى‏شود به «خرج بار» معروف است. در اين روز جهيزيه عروس ليست گرديده و به رؤيت داماد مى‏رسد و داماد نيز آن ليست را امضاء مى‏نمايد.
		+
		+	در شب اين روز مراسم حنابندان برگزار مى‏شود. دست‏هاى داماد و عروس را طى مراسمى جداگانه حنا مى‏بندند. در مراسم حنا بندان داماد را فردى كه «زومابرار» ناميده مى‏شود (ساقدوش) همراهى مى‏كند. پس از مراسم حنابندان، روز عروسى فرا مى‏رسد. در اين روز داماد را آرايش كرده و به حمام مى‏برند و تا ظهر خانواده داماد براى خود جشنى جداگانه دارند و عصر اين روز داماد با ساز و دهل و پايكوبى جمعى به خانه عروس مى‏رود و عروس براى رفتن به خانه بخت آماده مى‏گردد. پس از عبور از زير كلام ا... مجيد، دستش را به دست داماد مى‏دهند و با هدايت داماد عروس سوار اتومبيل تزئين شده مى‏گردد و به سوى منزل داماد حركت مى‏كنند. جمعيت نيز از پى آنها حركت خواهد كرد. در آستانه حياط خانه داماد، عروس از اتومبيل پياده مى‏شود. در اين موقع يكى از زنان خانواده داماد، پسر بچه‏اى را در آغوش عروس قرار مى‏دهد كه اولين فرزند آنها پسر باشد.
		+
		+	در برخى جاها نيز قطعه خميرى را به دست عروس مى‏دهند و او اين خمير را بر سردر خانه خود مى‏چسباند و اين به منزله افزايش رزق و روزى آنها خواهد بود. در روز عروسى در برخى جاهاى استان نوعى رقص به نام «رقص چوبى» رايج است و در حضور عروس و داماد زنان و مردان وابسته به آنها به نوبت مى‏رقصند.
		+
		+	نكته قابل توجه تنوع مجالس است. در بعضى نقاط استان يك مجلس جشن براى بزرگترها برگزار مى‏شود و نهار داده مى‏شود و مجلس جوانان جداگانه است. علت را حفظ احترام بزرگترها ذكر مى‏كنند؛ زيرا در مجلس جوانان شوخى، خنده، كف زدن، خواندن و حتى رقص وجود دارد و ممكن است اين مسائل را بزرگترها تحمل نكنند.
		+
		+	نكته ديگر كه امروزه كمتر اتفاق مى‏افتد، جمع كردن پول از دعوت شدگان است. اين پول كه هر كس به تناسب توان در سينى شيرينى كه توسط كسى در مجلس گردانده مى‏شود، انداخته مى‏شود، به عنوان كمكى به خانواده جديد است. ساز و دهل و خواندن ترانه‏ها و شعرهاى محلى در اكثر نقاط انجام مى‏شود. بعضى از خانواده‏ها هم مداح دعوت مى‏كنند.
		+
		+	==مراسم پاتختى==
		+
		+	روز بعد از عروسى (بعد از شب زفاف) مراسمى به عنوان پاتختى انجام مى‏شود. كه طى آن زنان فاميل دو طرف براى تبريك‏گويى به منزل عروس و داماد مى‏روند و پس از صرف ناهار هر كس هديه‏اى و يا وجه نقدى به عنوان كادو به عروس هديه مى‏كند. اين روز در كلاردشت «سور زنه» شهرت دارد. در بعضى نقاط رسم است صبح اول عروس بايد براى پدر شوهر چاى بريزد و پدر شوهر هم هديه مناسبى تقديم عروس خانم كند. بعد از چند روزى عروس و داماد بايد براى دست‏بوسى منزل پدر عروس بروند.
	{{منابع}}		{{منابع}}
	[[رده:جشن‌ها و اعیاد ملی و مذهبی]]		[[رده:جشن‌ها و اعیاد ملی و مذهبی]]

---

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ آبان ۱۳۹۱، ساعت ۲۱:۲۲

محتویات ۱ عيد فطر ۲ جشن نيمه شعبان (شب برات) ۳ هفده ربيع‏الاول ۴ جشن ميلاد حضرت فاطمه عليهاالسلام ۵ عيد غدير ۶ عيد قربان ۷ سفره‏هاى نذرى ۸ سفره حضرت ابوالفضل عليه‏السلام ۹ سفره حضرت امام زمان(عج) ۱۰ سفره حضرت موسى بن جعفر عليه‏السلام ۱۱ سفره حضرت فاطمه عليهاالسلام ۱۲ سفره حضرت على عليه‏السلام ۱۳ سفره حضرت رقيه عليهاالسلام ۱۴ سفره بى بى جور ۱۵ سفره حضرت زين العابدين عليه‏السلام ۱۶ جشن نوروز ۱۷ سيزده بدر ۱۸ آئين سنتى 26 عيد ماه ۱۹ جشن تير ماه سيزه شو ۲۰ شب يلدا ۲۱ جشن تكليف ۲۲ مراسم ازدواج ۲۳ مراسم پاتختى ۲۴ منابع

عيد فطر

بر اساس يكى از سنت‏هاى رايج، معمولاً مردم در آخرين شب از ماه مبارك رمضان نزد امامان جماعات مساجد و نمايندگان مراجع عالى قدر رفته و از آنان رؤيت هلال ماه شوال را استفتاء مى‏كنند كه پس از شنيدن جواب مثبت و مسلم شدن حلول عيد سعيد فطر با پخش خرما و شيرينى بين مردم به استقبال عيد سعيد فطر مى‏روند. از فضيلت‏هاى شب و روز عيد فطر، قرائت دعاهاى ختم قرآن، وداع ماه مبارك رمضان، دعاى ابو حمزه ثمالى، شب زنده‏دارى و انجام اعمال ويژه شب عيد فطر است.

روز آخر ماه رمضان يعنى شب عيد فطر مردم به زيارت اهل قبور مى‏روند و براى اموات خود خيرات مى‏دهند. ديدن هلال ماه شوال و اثبات عيد از اهميت ويژه‏اى برخوردار است. با اينكه امروزه خبر رؤيت هلال از طريق صدا و سيما اعلام مى‏شود، ولى باز هم مردم سعى مى‏كنند خود هلال را ببينند.

روز عيد فطر جشن عمومى مسلمانان است و مردم اين سامان هم از كوچك و بزرگ به سمت محل‏هاى برگزارى نماز به راه مى‏افتند و سعى مى‏كنند در مراسم نماز شركت كنند.

در روز عيد فطر افراد سعى مى‏كنند با رفتن به خانه يكديگر و تبريك عيدفطر و دعا براى قبولى اعمال، با كسانى كه كدورتى دارند، آشتى كنند، گروهى از مردم به ويژه معتمدان و بزرگترها نيز سعى دارند كه اختلافات و كدورتهاى بين افراد جامعه را از بين ببرند. جشن رسمى يك روز برگزار مى‏شود، ولى تا دو سه روز تبريك گويى و دعا براى قبول اعمال ماه رمضان ادامه دارد.

يكى ديگر از رسم‏ها و آداب رفتن دامادها به خانه پدرزن مخصوصا اگر سال اول ازدواج باشد، است. همچنين همه سعى مى‏كنند روز عيد فطر خانه پدر و مادر خود سربزنند و اين جزء رسوم است.

از جمله آداب ديگر هديه بردن دامادها در شب عيدفطر براى نامزدهاى خود است. دادن زكات فطره براى مردم به قدرى مهم است كه حتى كسانى كه روزه هم نگرفته‏اند و حتى شايد اعتقاد چندانى به روزه نداشته باشند، زكات فطره را مى‏دهند. فقرا و مستمندان هم ولو خود زكات فطره مى‏گيرند، در دادن فطريه اصرار دارند.

جشن نيمه شعبان (شب برات)

شكوه جشن نيمه شعبان يعنى جشن ميلاد منجى عالم بشريت حضرت مهدى(عج) خيره كننده است. همه سعى مى‏كنند به نحوى در اين جشن شركت كنند. مردم معتقدند كه خداوند در اين شب مبارك به حرمت امام زمان، آرزوهاى به حق آنان را برآورده مى‏كند. شب برات بر طبق روايات، افضل شب‏ها، پس از شب‏هاى قدر است و دعا به پيشگاه حضرت حق تعالى از بركات اين شب عزيز است. در اين شب خيرات نيز معمول است و مردم استان با خيرات دادن نان، خرما، نان‏هاى قندى، كلوچه، بولكى، شيرمال، حلوا، چاى، شير، شيرينى و... تولد حضرت صاحب الزمان(عج) را گرامى مى‏دارند.

خيابان‏ها و كوچه‏ها چراغانى مى‏شود و در خيابانها مردم شربت، شيرينى و شكلات تعارف مى‏كنند. صداى سرود و مديحه سرايى از هر كوى و برزن و مساجد و اماكن مذهبى به گوش مى‏رسد. مردم به خانه علما و روحانيون بزرگ مى‏روند، به ويژه اگر آن روحانى از سادات باشد. بعضى به عنوان نذر و غيره مولودى‏خوانى در منازل برگزار مى‏كنند. رفتن سرقبر شهدا و اهل قبور نيز شب نيمه شعبان در بعضى نقاط رسم شده است.

هفده ربيع‏الاول

جشن ميلاد رسول گرامى اسلام حضرت محمّد صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم و امام صادق عليه‏السلام مورد توجه همه مسلمانان و مردم اين استان است. هفته وحدت كه بين 12 ربيع و 17 ربيع در مورد ولادت پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم است، گرامى داشته شده و مردم سعى مى‏كنند در اين مراسم‏ها شركت نمايند. با توجه به اينكه 17 ربيع‏الاول اولين جشن مهم و مناسبت شادى‏آفرين بعد از عزادارى دو ماه محرم و صفر است، بسيارى از عروسى‏ها در اين ايام انجام مى‏شود.

جشن ميلاد حضرت فاطمه عليهاالسلام

برگزارى جشنهاى تولد حضرت فاطمه عليهاالسلام (روز زن و روز مادر) و تولد اميرالمؤمنين عليه‏السلامو تولد امام رضا عليه‏السلام در شهرها مورد توجه است. روز تولد حضرت فاطمه عليهاالسلام به عنوان روز مادر و روز زن اخيرا خيلى مورد توجّه قرار گرفته است و همه سعى مى‏كنند هديه‏اى براى مادران و همسران تهيه كنند. علاوه بر آن روز تولد حضرت على عليه‏السلام به عنوان روز پدر نيز در سالهاى اخير اهميت يافته و بچه‏ها و خانمها سعى مى‏كنند هديه‏اى براى پدر خانواده تهيه كنند.

عيد غدير

روز نصب امام على عليه‏السلام به عنوان ولى و امام مؤمنان در ميان شيعيان از اهميت خاصّى برخوردار است. صبح روز عيد مردم دسته دسته به خانه فرزندان اهل‏بيت عليهم‏السلام يعنى سادات مى‏روند و اين عيد سعيد را به آنان تبريك مى‏گويند. در بسيارى از مساجد و محافل دينى هم مراسم جشن برگزار مى‏شود. بسيارى از مردم سعى مى‏كنند عروسى دختران و پسران خود را در شب و روز اين عيد قرار دهند. گرفتن عيدى و چيزى كه آن را متبرك مى‏دانند از سادات براى مردم خيلى مهم است و حتى بعضى آن را تا سال بعد نگه مى‏دارند.

عيد قربان

چند روز قبل از عيد قربان جنب و جوشى بين مردم احساس مى‏شود. عده‏اى به فكر خريد گوسفند قربانى و عده‏اى كه ناتوان از خريدند به فكر پيدا كردن شريك مى‏افتند. روز عيد مردم كارد و چاقوى ذبح گوسفند را به منزل روحانى يا ملاى محل مى‏برند تا دعاى قربانى را روى آن بخواند و بعد گوسفند را قربانى مى‏كنند.

بيشتر گوشت در ميان مردم تقسيم مى‏شود و بخش ناچيزى را براى خود مى‏گذارند. حتى كسانى كه توان خريد گوسفند ندارند، خروسى را قربانى مى‏كنند.

يكى از رسم‏هاى متداول كه هنوز هم انجام مى‏شود، عيدى بردن (كه گاهى گوسفند نيز مى‏باشد) داماد براى خانواده عروس است. البته اين رسم قبل از انجام عروسى است. فرزندان و دامادها در روز عيد قربان به ديدن پدر و پدر خانم مى‏روند و مراسم عيد را در كنار هم برگزار مى‏كنند.

سفره‏هاى نذرى

در استان مازندران به ويژه سارى، زنان به مناسبت‏هاى مختلف سفره‏هاى نذرى مى‏گسترانند كه برخى از آنها عبارتند از:

سفره حضرت ابوالفضل عليه‏السلام

به سر اين سفره علاوه بر شمع، ماست، حلوا، خرما، شيرينى، ميوه، عدس پلو و آش گذاشته مى‏شود و روضه حضرت ابوالفضل را مى‏خوانند.

سفره حضرت امام زمان(عج)

ر روى اين سفره چهارده قرص نان، چهارده سير خرما و چهارده شمع قرار مى‏دهند.

سفره حضرت موسى بن جعفر عليه‏السلام

اين سفره اختصاص به روز چهارشنبه دارد و حاوى 7 عدد شمع و 7 سير خرما مى‏باشد.

سفره حضرت فاطمه عليهاالسلام

اين سفره اختصاص به روز وفات حضرت فاطمه عليهاالسلام دارد و حاوى نان، خرما، شمع و ميوه فصل مى‏باشد. حضور غير زنان بر سر اين سفره ممنوع است.

سفره حضرت على عليه‏السلام

بر سر اين سفره نان، خرما، آش، شير برنج و شمع مى‏گذارند.

سفره حضرت رقيه عليهاالسلام

اين سفره حاوى خرما، سبزى‏هاى خوردنى، شمع و حلوا است.

سفره بى بى جور

اين سفره از متداول‏ترين سفره‏هاست و بر روى آن پنج كاسه آش، شير برنج و پنج قرص نان و پنج سير خرما قرار مى‏دهند. جنس مذكر و زن حامله (كه شايد جنين او پسر باشد) حق شركت بر سر اين سفره را ندارند.

سفره حضرت زين العابدين عليه‏السلام

بر سر اين سفره چهار قرص نان، چهار سير خرما و چهار عدد شمع مى‏گذارند.

جشن نوروز

برگزارى مراسم نوروزى امروزه را پنجه و چهارشنبه آخر سال آغاز و در سيزده بدر پايان مى‏پذيرد. قبل از فرا رسيدن نوروز يكسرى جشن‏ها و مراسمى برگزار مى‏شود كه مقدمه و پيش در آمدى براى نوروز مى‏باشند.

از آداب و رسوم كهن پيش از نوروز مى‏توان از پنجه، چهارشنبه سورى و خانه‏تكانى و كاشتن سبزه ياد كرد.

بنابر سال نماى كهن ايران، هر سال 12 ماه و هر ماه 30 روز دارد و پنج روز باقى مانده سال را پنجه يا خمسه مسترقه مى‏نامند. يكى از مراسم اين پنج روز اجراى برنامه مير نوروزى بوده است.

اين رسم كم و بيش در مازندران رايج است. مير نوروز با رفتن به تك تك خانه‏ها و خواندن اشعارى آمدن بهار را نويد مى‏دهد. نوروز خوانها به صورت يك نفره و دو نفره با پوشيدن لباس‏هاى رنگارنگ و تازه به روستاهاى همجوار مى‏روند. موضوع نوروز خوانى با وصف ائمه عليه‏السلام آغاز مى‏شود. پس از آن طبيعت به صورت زيبا توسط مير نوروز وصف مى‏شود. اسم صاحبخانه و پسرانش را در اشعار را در اشعار خود مى‏گنجانند و عيدى مى‏گيرند.

در برخى نواحى استان مثل كند لوس، يك ماه به عيد نوروز مانده، چوپانان شب هنگام در خانه‏ها مى‏روند و مژده آمدن بهار را مى‏دهند. آنها زنگوله‏اى بدست مى‏گيرند و با به صدا در آوردن آن وارد محله شده و دَرِ خانه‏ها با آهنگى مخصوص اشعارى را به مناسبت فرا رسيدن عيد نوروز مى‏خوانند و از صاحب خانه مژدگانى دريافت مى‏كنند.

يكى ديگر از آئين‏ها نوروزى، مراسم چهارشنبه سورى است. برگزارى چهارشنبه سورى به اين صورت است كه شب آخرين چهارشنبه سال (نزديك غروب آفتاب روز سه‏شنبه) مردم در بيرون از خانه‏ها در محيطى مناسب آتشى مى‏افروزند و اهل خانه به خصوص جوانان از روى آن مى‏پرند و با گفتن «زردى من از تو، سرخى تو از من» بيمارى‏ها و ناراحتى‏ها و نگرانى‏هاى سال كهنه را به آتش مى‏سپارند تا سال نو را با شادى آغاز نمايند.

در كلاردشت به چهارشنبه سورى، «كل چارشمه» مى‏گويند و اين مراسم را برگزار مى‏كنند.

آئين چهارشنبه سورى در شهرهاى چالوس و بابل و رامسر نيز رايج است.

مردم بابل روز چهارشنبه آخر سال آش مى‏پزند و با خيرات آن بين مردم به پيشواز سال جديد مى‏روند. در اين روز عده‏اى از بانوان با داشتن يك جلد قرآن مجيد و كليدى در دست در كوچه و معابر فال گوش ايستاده و از بين سخنان عابران خوش يمنى سال جديد را پيش بينى مى‏كنند.

يكى ديگر رسوم قبل از نوروز، سنت خانه تكانى است. مراسم خانه تكانى سه تا چهار هفته طول مى‏كشد و تمامى وسايل و در ديوار منزل جابجا و تميز و تعمير مى‏گردند و دوباره درجاى خود قرار مى‏گيرند. مردم مازندران نيز همچون ساير مردم ايران با سنت خانه تكانى و خريدهاى معمول شب عيد به پيشواز سال جديد مى‏روند.

يكى ديگر از رسوم و باورهاى كهن هنگام سال تحويل نشستن بر سر سفره هفت سين مى‏باشد. در مازندران به هنگام تحويل سال اعضاء خانواده دور سفره هفت سين جمع مى‏شوند. در آغاز سال نو برگ سبزى بر بالاى در اتاق نصب مى‏كنند و به نشانه سرسبزى، برگ تا پايان تعطيلات نوروز در محل خود قرار دارد.

در بابل در نخستين ساعتهاى تحويل سال نو، عده‏اى از مردم به گلزار شهدا و قبر اموات خود مى‏روند و شاخه‏هاى گلى را بر مزار شهدا مى‏گذارند و بر سر قبر اموات نيز شمع روشن مى‏نمايند.

يكى ديگر از مراسمى كه در هنگام حلول سال نو برگزار مى‏شود مراسم «سال مج» است. در برخى از مناطق مثل كلاردشت به اين مراسم «مادر مه» گويند. سال مج يا مادر مه به اين شكل است كه ابتدا نام چند كودك يا نوجوان خانواده را انتخاب و با استخاره از قرآن مجيد نام هر يك كه خوب آمد به عنوان سال مج انتخاب مى‏گردد.

اين فرد به محض تحويل سال نو بايستى حاوى قرآن مجيد، سبزه، شيرينى و يك ظرف پر آب قبل از ديگران واردخانه مى‏شود و در گوشه اطاقها از آن آب مى‏ريزد و به اين ترتيب سالى پربار و پر بركت براى خانواده به ارمغان مى‏آورد. معمولاً به كسى كه به عنوان سال مج انتخاب مى‏شود، تخم مرغ رنگ شده و هداياى ديگرى داده مى‏شود. هر خانواده يك نفر را به عنوان سال مج انتخاب مى‏كند.

پوشيدن لباس نو يكى ديگر از آئين‏هاى نوروزى است. تهيه لباس نو براى سال تحويل فقير و غنى را به خود مشغول مى‏دارد. مردم اعتقاد دارند كه بايد از درختان بياموزيم. همانگونه كه درختان با آمدن بهار لباس نو مى‏شوند، ما نيز بايد لباس نو به تن كنيم كه توأم با شگون شادمانى و آرامش است.

عيدى دادن و عيدى گرفتن، عيادت و دلجويى از بيماران و مسافرت به اماكن متبركه و مذهبى و سياحتى كشور از ديگر مراسم عيد نوروز مى‏باشد.

يكى ديگر از سنتهاى نوروزى ديد و بازديد است. در مازندران معمولاً دو روز اول سال، ديد و بازديد روانه است، به همين دليل زنان در خانه مى‏مانند تا وسيله پذيرايى از مهمانان را فراهم كنند. در اين ديد وبازديد، رسم بر اين است كه ابتدا كوچكترها به ديدن بزرگترها بروند. سپس بزرگتر به ديدن كوچكترها مى‏آيند.

اهالى روستاها همه به ديدن يكديگر مى‏روند و اگر هم كدورتى در بين باشد، سعى مى‏كنند از بين ببرند. ريش سفيد و چند نفر از بزرگان محل، يكى از دو طرف خصومت و دعوا را كه كوچكتر است با خود به منزل ديگر مى‏برند، تا آنها در حضور همه با هم آشتى كنند.

يكى از ديگر از رسومات رفتن دامادها به منزل پدرخانم است. سال اول ازدواج از نظر مردم نوعى وجوب تلقى مى‏شود، آن هم در روز اوّل سال، امّا سال‏هاى بعد روزهاى دوم و سوم به خانه پدرخانم مى‏روند.

اما نودامادهاى عروس نكرده، بايد با دستى پر (لباس براى نامزد و مقدارى شيرينى) به خانه پدرخانم بروند.

در بعضى مناطق طى يك مراسم رسمى خانواده داماد شب قبل از عيد نوروز هدايايى را به منزل عروس مى‏برند. يكى دو شب قبل از عيد رسم است كه مردم به زيارت اهل قبور مى‏روند و براى اموات خود فاتحه خوانده و خيرات مى‏دهند.

در بعضى نقاط حتى مراسمى به عنوان «پيش عيدى» در منازل برگزار مى‏شود و چند نفر را دعوت مى‏كنند تا براى اموات آنها قرآن بخوانند و با شام از آنها پذيرايى مى‏شود. مازندرانى‏ها اعتقاد زيادى به امامزاده‏ها و زيارت دارند. لذا مردم سعى مى‏كنند در ايام نوروز حتما به زيارت يكى دو تا از امام‏زاده‏ها بروند.

سيزده بدر

سيزده بدر رسم و آئينى است كه در بين همه قشرهاى اجتماعى عموميت دارد. در روز سيزده فروردين، مردم ايران معتقدند كه بايد از خانه بيرون رفت و به باغ و كشتزار رو آورد و به اصطلاح نحسى روز سيزده را بدر كرد. خانواده‏ها در اين روز به صورت گروهى غذاى ظهر را آماده كرده و همچنين آجيل‏ها و خوردنى‏هاى سفره هفت سين را با خود برداشته و به دامن صحرا و طبيعت مى‏روند و سبزه هفت سين را با خود برداشته و به آب روان مى‏اندازند.

مردم استان مازندران نيز روز سيزده فروردين را در جنگل‏هاى استان و در سواحل دريا و رودخانه‏هاى استان سپرى مى‏كنند و با سپرى كردن اين روز خود را براى فعاليت و آغاز كار مجدد آماده مى‏نمايند.

در يكى از روستاهاى كلاردشت به نام ولوال، تمامى اهالى در دامنه كوهى به نام «ازو» جمع مى‏شوند و در آنجا با ساز و نواهاى سنتى همه اهالى سرگرم مى‏شوند.

مردم بابل در روز سيزده به كنار رودها و جنگل‏ها مى‏روند و سبزه هفت سين را در آب مى‏اندازند و صرف كاهو با سركه از آداب اين روز است.

آئين سنتى 26 عيد ماه

آئين ويژه سنتى 26 عيد ماه همه سال در تاريخ 28 تير ماه در امام‏زاده حسن و امام‏زاده عبداله بند پى بابل برگزار مى‏شود. اين مراسم به جشن مردگان نيز معروف است. اين مراسم با كشتى محلى لوچو بين پهلوانان بند پى و سواد كوه همراه است. اين مراسم به مناسبت پيروزى فريدون بر ضحاك همه سال در اينجا برگزار مى‏گردد.

همه ساله در چنين روزى كشتى گيران بند پى و سواد كوه در محوطه امام‏زاده حسن گرد هم مى‏آيند و با برگزارى مسابقات كشتى محلى لوچو به مصاف هم مى‏روند. در مناطق جلگه‏اى جشن مردگان در آرامگاه‏ها برگزار مى‏شود و مردم پس از نظافت و پاكيزه كردن آرامگاه‏ها كه به آستانه تراشى معروف است، به قرائت فاتحه و عزادارى مى‏پردازند و در پايان از شركت كنندگان با غذا پذيرايى مى‏شود.

جشن تير ماه سيزه شو

جشن تيرماه سيزه شو در شب سيزدهم آبان ماه در بند پى و مناطق كوه نشين شهرستان بابل برگزار مى‏شود. اين جشن را در قديم تيرگان مى‏گفتند. از جمله آئين‏هاى متداول در اين جشن، تفال به قرآن كريم، فال حافظ، قرائت ادعيه به نيت مردگان و صرف سيزده نوع خوراك و ميوه و شكستن گردو و خواندن سرود و اميرى و اشعار محلى به وسيله افراد خانواده است كه تا پاسى از شب ادامه مى‏يابد.

از ديگر برنامه‏هاى اين شب اين است كه عده‏اى از نوجوانان و جوانان هر محله در دسته‏هاى مختلف به در خانه‏ها مى‏روند و بدون آنكه سخنى بگويند، از صاحب خانه هديه طلب مى‏كنند. صاحب خانه بدون آنكه آنها را ببيند، هديه را داخل حياط منزل مى‏گذارد.

پس از دادن هديه، صاحب خانه با چوب نازك بر بدن نوجوانان مى‏زند و مى‏گويد شما امنيت جسمانى پيدا كرده‏ايد. به اين مراسم جشن لال بازى گويند. نوجوانان در پايان هدايا را بين خود تقسيم مى‏كنند. اين جشن به مناسبت برقرارى صلح بين افراسياب و منوچهر برگزار مى‏شود. عقيده بر اين است كه در چنين شبى آرش كمانگير در زمان پادشاهى منوچهر، بعد از 10 سال مبارزه با افراسياب، براى تعيين سرحد ايران و توران تيرى از آمل پرتاب كرد كه نزديك جيحون بر زمين نشست و موجب پايان دادن به اين جنگ ده ساله شد.

شب يلدا

در آخرين شب از فصل پائيز و نخستين شب زمستان مردم مازندران اين شب را به عنوان بلندترين شب سال جشن مى‏گيرند. در اين شب ساعاتى پس از غروب آفتاب مردم به ديدار خويشان و آشنايان مى‏روند.

در اين شب اعضاء خانواده و خويشاوندان دور كرسى نشسته و ضمن تفال به حافظ و خوردن تنقلات و شيرينى و ميوه به ويژه هندوانه، انگور، ازگيل و سيب به خاطرات بزرگترها گوش فرا مى‏دهند. مردم عقيده دارند كه خوردن ميوه‏هاى سرد در شب يلدا بدان علت است كه چله سرما بر آنان گرم و خرم خواهد شد.

جشن تكليف

اين جشن بيشتر براى دختران و معمولاً بطور رسمى و در مدارس انجام مى‏شود. بعضى از خانواده‏ها در منازل آن هم بيشتر براى دختران مراسمى برگزار مى‏كنند تا دختر بداند كه مكلّف شده است و واجب است از اين به بعد به واجبات عمل كند و محرّمات را ترك نمايد.

مراسم ازدواج

جشن عروسى داراى مراحل مختلفى است. اولين مرحله جشن عروسى، مراسم خواستگارى است. گاه پسر همسر آينده را انتخاب مى‏كند و گاه خانواده پسر پيشنهاد مى‏كند. در بعضى نقاط ابتدا پيام ارسال مى‏شود كه اگر خانواده دختر موافق باشند و اجازه مى‏دهد، خانواده پسر براى خواستگارى بروند. ولى در بعضى جاها خانواده پسر بدون مقدمه به عنوان مهمانى يا شب‏نشينى به خانه دختر مى‏روند و به شكلى مى‏فهمانند كه قصد خير دارند. بعد از چند روزى مراسم خواستگارى در صورت مثبت بودن جواب خانواده دختر كه تحقيق لازم را انجام داده‏اند، انجام مى‏شود.

در مازندران مراسم خواستگارى پس از دريافت جواب مثبت را آره پلو مى‏نامند. پس از انجام مراسم خواستگارى، روزى را براى تعيين ميزان مهريه و شيربها تعيين مى‏كنند. امروزه بيشتر سكه بهار آزادى را مهر قرار مى‏دهند و بعضى جاها علاوه بر آن، زمين را مهر قرار مى‏دهند. تهيه جهيزيه نيز به عهده پدر عروس مى‏باشد.

در بعضى نقاط استان اكثر وابستگان عروس قبل از بردن جهيزيه عروس به خانه داماد سعى مى‏كنند به تناسب توان مالى خود، يكى از وسايل مورد نياز عروس را تهيه كنند و به خانواده عروس ببرند.

مرحله پس از خواستگارى عقد كنان و پس از آن دوران نامزدى است. در قديم رسم بود مدتى دختر و پسر به عنوان نامزد يكديگر بودند و بعد از مدتى عقد انجام مى‏شد، ولى امروزه بعد از توافق بلافاصله وقت عقد تعيين مى‏شود و مراسم عقد معمولاً همراه جشن شيرينى‏خورى است.

اين مراسم در خانه عروس انجام مى‏شود و بيشتر مخارج آن هم به عهده پدر دختر است هرچند كه بخشى از مخارج مانند پول عاقد و محضردار، پول لباس عروس براى روز عقد و بعضى موارد ديگر را بايد خانواده داماد بدهد. البته قبل از عقد عروس و داماد به همراه چند نفر از خانواده طرفين براى خريد بعضى از چيزها كه مهمترين آنها حلقه نامزدى است به بازار مى‏روند و علاوه بر آن لباس و هدايايى براى اطرافيان تهيه مى‏شود.

در مدت قبل از عروسى، داماد مرتب به خانه پدرزن رفت و آمد مى‏كند، ولى در بعضى نقاط استان شب ماندن ممنوع است. البته در عين حال داماد مى‏تواند تقاضا كند و هر چند مدت عروس خانم را به منزل خود و يا براى زيارت يا تفريح همراه خود ببرد.

دوران نامزدى حداكثر تا يكسال ادامه دارد. بهرحال با سپرى شدن دوران نامزدى، خانواده‏هاى عروس و داماد روزى را براى عروسى تعيين مى‏كنند. با مشخص شدن روز عروسى فعاليت طرفين براى تدارك جشن عروسى آغاز مى‏گردد. خانواده عروس در تكاپوست كه جهيزيه عروس را تكميل نمايد و خانواده داماد نيز در تدارك اسباب و لوازم جشن عروسى است.

دو روز قبل از عروسى به «هيمه بار» معروف است. در اين روز خانواده داماد اسباب و لوازم جشن عروس را تدارك مى‏بيند. روز بعد كه آن اجناس تحويل خانواده عروس مى‏شود به «خرج بار» معروف است. در اين روز جهيزيه عروس ليست گرديده و به رؤيت داماد مى‏رسد و داماد نيز آن ليست را امضاء مى‏نمايد.

در شب اين روز مراسم حنابندان برگزار مى‏شود. دست‏هاى داماد و عروس را طى مراسمى جداگانه حنا مى‏بندند. در مراسم حنا بندان داماد را فردى كه «زومابرار» ناميده مى‏شود (ساقدوش) همراهى مى‏كند. پس از مراسم حنابندان، روز عروسى فرا مى‏رسد. در اين روز داماد را آرايش كرده و به حمام مى‏برند و تا ظهر خانواده داماد براى خود جشنى جداگانه دارند و عصر اين روز داماد با ساز و دهل و پايكوبى جمعى به خانه عروس مى‏رود و عروس براى رفتن به خانه بخت آماده مى‏گردد. پس از عبور از زير كلام ا... مجيد، دستش را به دست داماد مى‏دهند و با هدايت داماد عروس سوار اتومبيل تزئين شده مى‏گردد و به سوى منزل داماد حركت مى‏كنند. جمعيت نيز از پى آنها حركت خواهد كرد. در آستانه حياط خانه داماد، عروس از اتومبيل پياده مى‏شود. در اين موقع يكى از زنان خانواده داماد، پسر بچه‏اى را در آغوش عروس قرار مى‏دهد كه اولين فرزند آنها پسر باشد.

در برخى جاها نيز قطعه خميرى را به دست عروس مى‏دهند و او اين خمير را بر سردر خانه خود مى‏چسباند و اين به منزله افزايش رزق و روزى آنها خواهد بود. در روز عروسى در برخى جاهاى استان نوعى رقص به نام «رقص چوبى» رايج است و در حضور عروس و داماد زنان و مردان وابسته به آنها به نوبت مى‏رقصند.

نكته قابل توجه تنوع مجالس است. در بعضى نقاط استان يك مجلس جشن براى بزرگترها برگزار مى‏شود و نهار داده مى‏شود و مجلس جوانان جداگانه است. علت را حفظ احترام بزرگترها ذكر مى‏كنند؛ زيرا در مجلس جوانان شوخى، خنده، كف زدن، خواندن و حتى رقص وجود دارد و ممكن است اين مسائل را بزرگترها تحمل نكنند.

نكته ديگر كه امروزه كمتر اتفاق مى‏افتد، جمع كردن پول از دعوت شدگان است. اين پول كه هر كس به تناسب توان در سينى شيرينى كه توسط كسى در مجلس گردانده مى‏شود، انداخته مى‏شود، به عنوان كمكى به خانواده جديد است. ساز و دهل و خواندن ترانه‏ها و شعرهاى محلى در اكثر نقاط انجام مى‏شود. بعضى از خانواده‏ها هم مداح دعوت مى‏كنند.

مراسم پاتختى

روز بعد از عروسى (بعد از شب زفاف) مراسمى به عنوان پاتختى انجام مى‏شود. كه طى آن زنان فاميل دو طرف براى تبريك‏گويى به منزل عروس و داماد مى‏روند و پس از صرف ناهار هر كس هديه‏اى و يا وجه نقدى به عنوان كادو به عروس هديه مى‏كند. اين روز در كلاردشت «سور زنه» شهرت دارد. در بعضى نقاط رسم است صبح اول عروس بايد براى پدر شوهر چاى بريزد و پدر شوهر هم هديه مناسبى تقديم عروس خانم كند. بعد از چند روزى عروس و داماد بايد براى دست‏بوسى منزل پدر عروس بروند.

منابع