منابع آب استان گلستان

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۱۷:۰۹

آبهاى سطحى محدوده استان گلستان شامل چهل شاخه رودخانه بزرگ و كوچك است كه در چهار حوزه آبريز گرگانرود، اترك، قره سو و خليج گرگان جريان دارند. مجموع پتانسيل آبهاى سطحى استان 1235 ميليون مترمكعب و حجم بهره‏بردارى شده 7/644 ميليون مترمكعب مى‏باشد.

مجموع پتانسيل آبهاى زيرزمينى استان حدود 1250 ميليون مترمكعب و حجم بهره‏بردارى شده 44/877 ميليون مترمكعب، با اين توصيف كل پتانسيل منابع آب استان 485/2 ميليارد مترمكعب و حجم آب بهره‏بردارى 1/1522 ميليون مترمكعب معادل 62 درصد مى‏گردد.

تعدادى از رودخانه‏هاى اين استان عبارتند از:

1ـ قره سو

اين رود از ارتفاعات كوه قلعه ماران (موران) سرچشمه مى‏گيرد و بعد از گذشتن از چندين دهستان بين بندر تركمن و بندر گز به خليج گرگان مى‏ريزد.

2ـ گرگان رود

گرگان رود يكى از مهمترين رودخانه‏هاى استان گلستان به شمار مى‏رود و در تمامى دشت گرگان جريان داشته و آن را به دو قسمت تقسيم مى‏كند. سطح حوضه آبگير آن به مساحت 10250 كيلومتر مى‏باشد و جهت بستر اصلى آن از شمال شرقى به جنوب غربى است.

سرچشمه رودخانه از ارتفاعات گليداغ و كور داغ و قلعه ماران (موران) بوده و طول آن سيصد كيلومتر است.

زمين اطراف رودخانه رسى بوده و يكى از حاصل‏خيزترين خاك‏هاى كشور است و مزارع بزرگ توتون در اطراف گرگان رود قرار گرفته است.

3ـ رودخانه اترك

اين رود از كوه‏هاى استان خراسان (ارتفاعات شرق شهرستان قوچان سرچشمه مى‏گيرد. طول آن 545 كيلومتر در قسمت شمالى استان با جهت شرقى ـ غربى جريان دارد. مهمترين شاخه‏هاى آن شامل سومبار، آجى سو، آق سو، خرتوت و... مى‏باشد. متوسط حجم سالانه آب آن در محل ايستگاه چات 534 ميليون مترمكعب ثبت شده است.

ديگر رودخانه‏هاى استان گلستان عبارتند از:

رودخانه‏هاى نكا كه از شاهكوه واقع در گرگان و تنگه شمشيربرى سرچشمه مى‏گيرند و به درياى خزر مى‏ريزند.

رودخانه‏هاى زرين گل كه از دره‏هاى شمال كوه ابر و رودخانه كفشگيرى سرچشمه مى‏گيرد و به رودخانه قره سو مى‏ريزد.

رودخانه‏هاى بالاجاده، مايان، چقر، شيرداربن، زيلان، خاصه رود، نوچمن، شوريان زواردشت و جردلى به رودخانه قره سو مى‏ريزند.

رودخانه حاجى لر كه از اتصال دو رودخانه چهل چاى و نرم آب تشكيل مى‏يابد و به رودخانه گرگان ملحق مى‏شود.

رودخانه نوده از ارتفاعات خوش ييلاق و رودخانه اوغان از ارتفاعات شمالى نردين و دانيال و رودخانه ساريسو از كوه‏هاى گليداغ سرچشمه گرفته و به رودخانه گرگان مى‏ريزد.

سدها

سدهاى مخزنى بزرگى براى مهار آبهاى سطحى در استان گلستان شامل:

سد مخزنى وشمگير بر روى رودخانه گرگانرود،

سد مخزنى كوثر بر روى رودخانه گرمابدشت،

مجموعه تاسيسات آلاگل (رودخانه اترك)، حجمى معادل 2/162 ميليون كيلومترمكعب آب را مهار و تنظيم نموده است.

همچنين از طريق احداث بندهاى انحرافى و احداث ايستگاههاى پمپاژ و آبگيرها و آب‏بندها به ميزان 27/148 ميليون مترمكعب به آب تنظيمى استان افزوده شده است.

ديگر منابع آبى استان عبارتست از:

ـ چشمه

اين استان داراى چشمه سارهاى متعددى مى‏باشد. يكى از آنها به نام چشمه لال حدود 23 كيلومتر از گاليكش و 1 كيلومتر از جاده اصلى فاصله دارد و داراى مناظر بسيار زيبايى است.

ـ تالاب‏هاى بين المللى گلستان

اين تالاب‏ها شامل تالاب آلاگل، آجى گل، آلماگل در دشت وسيع تركمن صحرا و نزديكى مرز ايران و تركمنستان در بخش داشلى برون (اينچه برون) واقع گرديده و فاصله اين تالاب‏ها از يكديگر بسيار نزديك است.

فاصله تالاب‏هاى ياد شده تا گرگان 62 كيلومتر و تا گنبد كاووس 76 كيلومتر است. اين تالاب‏ها داراى آب و هواى مديترانه‏اى و پرندگان مهاجر مى‏باشند.

تالاب گميشان نيز يكى از تالابهاى بين المللى مى‏باشد كه در حاشيه شرقى درياى خزر واقع شده كه به علت بالا آمدن آب دريا سطح آن وسيع‏تر و يكى از تالاب‏هاى مهم و منحصر به فرد در شمال كشور است.

اين تالاب كه تعداد بسيار زيادى از پرندگان آبزى را به خود جلب مى‏كند از يك طرف به مرز تركمنستان و از طرف ديگر به درياى خزر متصل است.

ـ درياى خزر

درياى خزر با وسعتى حدود 438000 كيلومتر مربع به عنوان بزرگترين درياچه جهان به شمار مى‏رود. خليج گرگان در جنوب شرقى يكى از دو بريدگى مهم آن است.

وجود درياى خزر نقش تعيين كننده‏اى در آب و هواى ساحل شمال ايران دارد و زيبايى‏هاى بى‏نظير اين منطقه به موجوديت و حفظ شرايط زيستى اين دريا بستگى دارد.

منابع