ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

وضع سواد در استان مازندران

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

وضع سواد

سرزمين مازندران از روزگاران ديرين مهد علم و دانش بوده و دانشمندان بسيارى از آن برخاسته‏اند. بعد از اسلام به خصوص از زمان علويان مدارس علمى فراوانى تشكيل و دانش دوستان بسيارى را جذب خود كردند. در اين عصر مساجد نيز از مراكز مهم درس و بحث و سوادآموزى به ويژه آموزش قرآن به حساب مى‏آمدند. اولين مدرسه در ناحيه طبرستان (مازندران فعلى) در شهر آمل حدود سالهاى 302 ه .ق توسط ناصر كبير از حكمرانان علوى طبرستان بنا گرديد كه خود وى نيز مدتى در آن به تدريس شعر، ادب، فقه و حديث پرداخت.

گسترش فرهنگ و ادب و آموزش مسائل اعتقادى و دينى در عصر علويان به ويژه در دوره ناصر كبير، داعى كبير و داعى صغير بوده است و متأسفانه درگيرى‏هاى جانشينان بعدى از رونق كار فرهنگى كاسته است. از جمله مدارس مهم قرن 5 و 6 مدرسه رويانى آمل است.

در قرن پنجم خواجه نظام‏الملك نيز براى مبارزه فكرى با اسماعيليان مدرسه نظاميه آمل را تأسيس كرد.

سالهاى سال مساجد و مدارس دينى كانون تعليم و تربيت بود و روحانيان شهرهاى مازندران و استادان قرآن به كار آموزش مشغول بوده‏اند. حتى در روزگار ما (قرن 14 و 15 هجرى) بقاياى آن سبك آموزشى باقى بوده كه با به وجود آمدن نظام جديد تحصيلى از اواخر دوره قاجار و گسترش آن در عصر پهلوى از رونق افتاده و امروزه به تاريخ سپرده شده است.

ملاخانه‏هاى شمال ايران (مكتب‏خانه‏ها) در ميان مردم معروف بوده‏اند و ملا كه به بچه‏هاى مردم قرآن و احكام آموزش مى‏داده است، از ناحيه مردم تأمين معيشتى مى‏شده و به طور كلى نظام تحصيلى مردمى بوده و هزينه‏اى براى دولت مركزى نداشته است. در تمام شهرهاى مازندران و حتى در روستاها اين ملاخانه‏ها توسعه زيادى داشته‏اند و در كنار آنها مدارس علوم دينى كه علاوه بر علوم دينى طبيعيات، طب، رياضيات و ... را آموزش مى‏داده‏اند در واقع دوره عالى همان مكتب خانه به حساب مى‏آمده‏اند.

بعد از تشكيل نظام آموزشى كلاسيك و نظام يافته كه به اواخر دوره قاجاريه و بيشتر به دوره پهلوى برمى‏گردد، مازندران نيز مانند ساير نقاط كشور از مدارس جديد بهره‏مند شد و به دليل فرهنگ دوستى مردم رشد و توسعه مدارس سريع بود و تا جايى كه دولت‏ها موافقت مى‏كردند، مردم پى‏گير تشكيل مدارس بوده‏اند.

نكته قابل توجه اينكه قبل از انقلاب اسلامى، به دليل تعصبات مذهبى مردم استان مازندران از ادامه تحصيل دختران خود در سطوح عالى غالبا جلوگيرى مى‏كردند زيرا مى‏ديدند كه به طور معمول زمينه‏ساز بى‏حيايى و بى‏حجابى دختران پاك دامن آنها خواهد بود. ولى به بركت انقلاب اسلامى اين مانع برطرف شد و امروزه دختران نيز مانند پسران در تمام سطوح تحصيلى فعال هستند.

بر اساس آمار سال 1375 از كل جمعيت 2319486 نفرى بالاى 6 سال استان مازندران 1873934 نفر (8/80 درصد) (982769 مرد و 891165 زن) با سواد و 445552 نفر (2/19 درصد) (169872 مرد و 275680 زن) بى‏سواد بوده‏اند كه در مقايسه با نرخ باسوادى كل كشور (51/79 درصد) از ميزان باسوادى بالايى برخوردار بوده است. از جمعيت 1073581 نفرى بالاى 6 سال شهرى، 932252 نفر (8/86 درصد) (487541 مرد و 444711 زن) با سواد و 141329 نفر (3/13 درصد) (51843 مرد و 89486 زن) بى‏سواد بوده‏اند.

همچنين از 1245905 نفر (613257 مرد و 32648 زن) جمعيت بالاى 6 سال مناطق روستايى، 941682 (6/75 درصد) (495225 مرد و 446454 زن) با سواد و 304223 نفر (4/24 درصد) (118029 مرد و 186194 زن) بى‏سواد بوده‏اند.

البته با كمال تأسف هنوز هم در بعضى نقاط روستايى كوهستانى افراد لازم‏التعليم از نعمت مدرسه محروم‏اند و فقط نهضت سوادآموزى خدمات محدود آموزشى ارائه مى‏دهد.

از كل جمعيت با سواد اين استان 2/36 درصد (678194 نفر) داراى تحصيلات ابتدايى، 1/27 درصد (508110 نفر) داراى تحصيلات راهنمايى، 3/24 درصد (455728 نفر) داراى تحصيلات متوسطه، 5/0 درصد (8839 نفر) داراى تحصيلات پيش‏دانشگاهى، 1/6 درصد (114696 نفر) داراى تحصيلات عالى، 1/0 درصد (2563 نفر) داراى تحصيلات حوزوى و 4 درصد (75614 نفر) داراى تحصيلات سوادآموزى بوده‏اند.

آموزش

در سال 1375 تعداد 329746 دانش‏آموز در مقطع ابتدايى در 2550 آموزشگاه با 13187 كلاس مشغول تحصيل بوده‏اند. بنابراين نسبت دانش‏آموز به كلاس 25 نفر بوده است.

در مقطع راهنمايى 234014 دانش‏آموز شامل 118104 پسر و 115910 دختر در 1367 آموزشگاه با 7679 كلاس مشغول تحصيل بوده‏اند. به طور متوسط در هر كلاس راهنمايى 30 دانش‏آموز متراكم بوده است.

دانش‏آموزان مقطع متوسطه 170891 نفر (79817 پسر و 91074 دختر) بوده‏اند كه در 544 آموزشگاه با 5217 كلاس مشغول تحصيل بوده‏اند. نسبت دانش‏آموز به كلاس 33 نفر بوده است.

در هنرستان‏هاى اين استان نيز 18852 نفر (14962 پسر و 13890 دختر) مشغول تحصيل بوده‏اند.

در مجموع اين استان داراى 50 هنرستان (4 هنرستان كشاورزى، 24 هنرستان بازرگانى و حرفه‏اى و 22 هنرستان فنى) بوده است كه داراى 276 كلاس بوده‏اند.

در نقاط شهرى اين استان 142697 دانش‏آموز ابتدايى وجود داشته كه در 571 دبستان با 4810 كلاس مشغول تحصيل بوده‏اند. نسبت دانش‏آموز به كلاس در اين مقطع 30 نفر بوده است.

دانش‏آموزان راهنمايى اين نقاط 120759 نفر بوده‏اند كه در 403 آموزشگاه با 3451 كلاس مشغول تحصيل بوده‏اند. بنابراين در هر كلاس راهنمايى شهرهاى اين استان 35 نفر مشغول تحصيل بوده‏اند.

همچنين در نقاط شهرى 133977 نفر در مقطع متوسطه 361 دبيرستان با 3936 كلاس مشغول تحصيل بوده‏اند. در نقاط روستايى اين استان 187049 دانش‏آموز ابتدايى، 113255 دانش‏آموز راهنمايى و 36914 دانش‏آموز متوسطه وجود داشته است.



منابع