ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

عزاداری‌های استان ایلام

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

عزادارى ماه محرم

مردم ايلام، همانند ساير مناطق كشور، ماه محرم را محترم مى‏شمرند و در جريان مراسم عزادارى، به سينه زنى، نوحه خوانى و تعزيه گردانى و در برخى‏نقاط به زنجير زنى مى‏پردازند.

بافرا رسيدن ماه محرم، استان يكپارچه غرق عزا مى‏شود و بر بام منازل و سر در مساجد و حسينه‏ها، پرچم‏هاى سبز، سياه و سرخ بر افراشته مى‏شود، بر تن نوزادانى كه اولين محرم را درك مى‏كنند، لباس سبز مى‏پوشانند. مردم لباس سياه به تن مى‏كنند و تا اربعين لباس سياه به تن دارند. در اين مدت از هر گونه مراسم شادى خوددارى مى‏نمايند.

عزادارى ماه محرم در ايلام، ازشب اول محرم آغاز مى‏شود و تا ظهر روز عاشورا ادامه دارد. از روز هفتم، عزادارى گسترده‏تر مى‏شود و شهر و روستا حال و هواى ديگرى پيدا مى‏كنند.

از هفتم ماه محرم به بعد، مردم ايلام حمام رفتن، اصلاح سر و صورت و حتى شانه كردن را مكروه مى‏دانند. از اين روز سفره‏هاى حضرت عباس عليه‏السلام در هر كوى و برزن بر پا مى‏شود. و در خيابان‏ها از عزاداران با چاى و شربت پذيرايى مى‏شود.

از شب هفتم رفت و آمد دستجات از حسينه‏ها و مساجد آغاز مى‏شود و شب تاسوعا و عاشورا خيابانهاى شهر مملو از جمعيت مى‏شود و اين عزادارى تا ظهر عاشورا ادامه مى‏يابد.

شب عاشورا در ايلام شب احياء است. در اين شب مردم تا سحر بيدار مى‏مانند و پس از پايان عزادارى عمومى به منازل همسايه‏ها مى‏روند در هر محله و كوچه‏اى چند منزل به پخت حليم مى‏پردازند و همسايه‏هاى ديگر شمع نذرى، چاى و شربت نذرى خود را در كنار ديگ‏هاى حليم بين عزاداران تقسيم مى‏كنند.

مردم ايلام بر اين باورند كه هر كس در شب عاشورا در پخت حليم امام حسين عليه‏السلامكمك كند، حاجتش برآورده خواهد شد. در اين شب زنان نيز در مجالس زنانه شركت كرده و خود را پريشان زده مى‏كنند.

صبح روز عاشورا، شهر يكپارچه عزا مى‏شود. دستجات عزادارى شكل مى‏گيرد. عزاداران بر شانه و پيشانى خود گل مى‏مالند. مراسم عزادارى در ظهر عاشورا با فريادهاى يا حسين به پايان مى‏رسد. در شام غريبان نيز مردم ايلام به عزادارى مى‏پردازند و از پخت و پز خود دارى مى‏كنند.

مجالس ترحيم

وقتى كه فردى از دنيا برود، پس از اجراى مراسم تدفين او، مراسم مختلفى برگزار مى‏شود. اولين شب پس از مرگ متوفى، بازماندگان به افراد نزديك شام مى‏دهند و پس از شام براى شادى روح متوفى فاتحه مى‏خوانند.اين مراسم را «شوشيم» (شب شام) مى‏گويند.

در برخى از نقاط استان در رثاى فرد متوفى مراسم «پرسه» برگزار مى‏شود. اين مجلس براى زنان و مردان جداگانه انجام مى‏شود. در مجلس مردان، فاتحه خوانى برقرار است. در مجلس زنانه، زنان ناله و بى تابى مى‏كنند. زنانى كه به متوفى نزديكترند، صورت خود را مى‏خراشند. به گونه‏اى كه خون برگونه هايشان جارى مى‏شود و گريبان چاك مى‏دهند. زنان ديگر نيز دسته دسته به جمع عزاداران ملحق مى‏شوند و با صدايى رسا و آهنگ حزين در رثاء فرد متوفى مى‏خوانند.

در برخى‏مناطق، زنانى كه از راه دور مى‏آيند، در نزديك خانه متّوفى دور هم حلقه مى‏زنند و با نظمى خاص، در حالى كه بر سر و سينه مى‏كوبند پيش مى‏روند. زنان فاميل نيز دايره وار به سوى آنان حركت مى‏كنند و پس از سينه زنى وارد خانه مى‏شوند و مويه مى‏كنند.

از ديگر مراسمى كه در رثاى شخصيت‏هاى بزرگ در استان ايلام برگزار مى‏شود مراسم چمر است. مراسم چمر را سه تايك هفته بعد از مرگ متوفى انجام مى‏دهند. در اين مدت پيكهايى را به طوايف مجاور مى‏فرستند و آنها را براى شركت در مراسم دعوت مى‏كنند. در مراسم چمر، آهنگ عزا بوسيله ساز و دهل نواخته مى‏شود. به اين آهنگ چمرى مى‏گويند. براى انجام مراسم چمر، زمين مسطحى را در نظر مى‏گيرند.

محوطه را به صورت دايره وار در نظر مى‏گيرند. در اطراف آن سياه چادرهايى بر پا مى‏كنند و با گليم و نمد و قالى آنها را مفروش مى‏كنند. در اين مراسم، اسبى را با لوازم شخص متوفى تزئين مى‏كنند كه به آن كتل مى‏گويند و عكس متوفى را نيز بر ستون بلندى نصب مى‏كنند كه به آن تا تريانه مى‏گويند.

در روز برگزارى مراسم، با بالا آمدن آفتاب، سرناو دهل به صدادرمى آيد و مراسم چمر آغاز مى‏شود. مردان و زنان جداگانه برروى خط دايره وار ى در عرصه چمرگاه صف مى‏بندند. زنان بعد از مردان صف مى‏بندند و پارچه‏اى سياه را جلوى خود مى‏گيرند. نوازندگان سرنا و دهل مى‏نوازند. مردان و زنان صاحب عزا به استقبال مدعوين مى‏روند. دختر بزرگ خانواده يا زن جوان فرد متوفى، كيسوان بلند و بافته خود را مى‏برد و از مچ مى‏آويزد. با به صدا در آمدن ساز عزا، زن گيسو بريده و چند زن ديگر از نزديگان متوفى، در حالى كه با ناخن صورت خود را مى‏خراشند به استقبال زنان از راه رسيده مى‏روند و در اين هنگام سربند خود را به عقب مى‏زنند كه موى آنها نمايان شود، زنان ار راه رسيده، روسرى (سربند) آنها را به حالت اول بر مى‏گردانند و سر بند خود را عقب مى‏زنند، صاحبان عزا سربند آنها را به حالت اول بر مى‏گردانند و خود سربند را عقب مى‏زنند و اين كار تكرار مى‏شود و با آرامى از پشت و از ميانه به صف زنان مى‏پيوندند.

مردان صاحب عزا نير، با آمدن مدعوين مرد، اسب آنان را مى‏گيرند و در جايى نگهدارى مى‏كنند و مردان هم به هنگام وارد شدن به صف مردها مى‏پيوندند. مردان و زنان همراه با صداى ساز و دهل، پاها و شانه‏هاى خود را به آرامى تكان مى‏دهند. مراسم چمر تا هنگام ظهر ادامه مى‏يابد و در هنگام ظهر از مدعوين پذيرايى به عمل مى‏آيد. سپس تا تاريك شدن هوا مراسم چمر ادامه مى‏يابد.

اين مراسم از يك تا سه روز انجام مى‏شود. در آخرين روز مراسم، مردان و زنان گرد تريادنه و كتل جمع مى‏شوند و پس از شيون بسيار، پير مردان قوم، كتل را باز مى‏كنند و مراسم پايان مى‏يابد. در ايلام در زمان رحلت جانگذاز رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، حضرت امام خمينى مراسم چمر برگزار شد و اكثريت مردم ايلام در اين مراسم شركت نمودند.



منابع