عزاداری‌های استان اصفهان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
عزادارىها عزادارىها را به طور كلى مىتوان به دو دسته تقسيم نمود. يك دسته عزاداريهاى مذهبى كه در سوگ رحلت يا شهادت ائمه اطهار عليهمالسلام، مردم به نوحهسرايى و عزادارى مىپردازند.
دسته ديگر مجالس ترحيم است كه با از دنيا رفتن يكى از افراد خانواده، خويشان و بستگان به عزادارى مىپردازند.
محتویات |
عزادارى ماه محرم
از نيمه دوم ماه ذى الحجه مردم استان اصفهان خود را براى عزادارى ماه محرم آماده مىكنند و با شروع ماه محرم سراسر استان سياهپوش شده و از هر كوى و برزن، از خانهها و مساجد و حسينيهها و تكايا صداى مداحى و مرثيه سرايى به گوش مىرسد.
در اين ماه از شب اول محرم تا شب يازدهم محرم، در سراسر استان مجالس عزادارى برگزار مىشود. در پايان مراسم سخنرانى، به سينه زدن و زنجير زدن مىپردازند.
در روزهاى تاسوعا و عاشورا هييتهاى مذهبى در كوچهها و خيابانها به عزادارى مىپردازند و حال و هواى شهرها و روستاها به كلى عوض شده و همگان عزادارند.
استان اصفهان علاوه بر مراسم زنجيرزنى، سينهزنى، حمل علم و كتل، نخل گردانى، آذين بندى اماكن مذهبى، تعزيه خوانى، قمه زنى، انجام نذورات و ... كه در اكثر نقاط ايران رايج است، داراى مراسم ويژهاى است كه به اين استان يا بعضى شهرهاى آن اختصاص دارد.
از جمله اين مراسم مىتوان از مراسم سنگ زنى، چاووشان عزا، طوق گردانى، حمل شش گوشه، نهر علقمه، شط فرات، شير و فضه و جريده گردانى نام برد.
مراسم سنگ زنى در شهرضا شايع است، به اين ترتيب كه دسته عزادار سنگزن، به جاى زنجير زنى و سينه زنى، دو قطعه چوب به شكل نيم كره به دست مىگيرند. چوبها هر كدام به اندازه نارنج بزرگى است، و همه با حركتهاى منظم و هماهنگ چوبها را به سينه مىكوبند و بعد بالاى سر برده بر هم مىكوبند و حسين حسين گويان اين حركات را تكرار مىكنند.
مراسم چاووشان عزا
در شهر كاشان كه از نيمه دوم ماه ذى الحجه خود را براى محرم آماده كردهاند، شب اول محرم يا به عبارتى آخرين روز ذىالحجه، هيأتى به نام چاووشان عزا، با لباسهاى سياه به بازار شهر وارد شده و با سرودن شعرى، ورود ماه عزا را به اطلاع مردم مىرساند.
محرم شد حسين محمل به روى ناقهها بسته همه اسباب ماتم را به سوى كربلا بسته در شهر كاشان در مراسم عزادارى يك سرى نشانههايى را با خود حمل مىكنند. البته هر نشانه به هيئت خاصى تعلق دارد و در روز معينى به بازار آورده مىشوند.
در روز هشتم محرم هيئت شيخ رضا طوق شيخ رضا كه هديه آستانه قدس رضوى است را به بازار شهر مىآورد.
در روز ششم محرم، «شش گوشه» را كه نمادى از ضريح شش گوشه امام حسين عليهالسلاماست، را به بازار مىآورند و روز ششم محرم را به همين مناسبت روز شش گوشه مىنامند.
در روز پنجم ماه محرم، نهر علقمه را و در روز نهم، شط فرات را به ياد ابوالفضل العباس عليهالسلام به بازار شهر حمل مىنمايند.
يكى ديگر از نشانههاى عزادارى در كاشان «شير و فضه» است. اين نشانه، كه نمادى از يك شير نشسته و پيكر زخمى شهداى كربلا بر روى تختى روان است، يادآور شيرى است كه در روز عاشورا به حراست و حفاظت اجساد شهدا مشغول بوده است.
البته اين مراسم طوقگردانى، شيروفضه، نهرعلقمه و شط فرات و حمل شش گوشه اختصاص به كاشان ندارد و بلكه در بعضى جاهاى ديگر استان نيز رواج دارد. اما مراسم جريده گردانى اختصاص به شهر كاشان دارد كه در مراسم عزادارى ماه محرم آن را با خود حمل مىكنند.
در اكثر شهرهاى اصفهان از جمله در خمينى شهر، مهاباد و كاشان تا قبل از حكم آيت الله خامنهاى مبنى بر حرمت قمهزنى، مردم تيغ و قمه مىزدند.
مجالس ترحيم
در استان اصفهان آنگاه كه شخصى از دنيا مىرود در بعضى از مناطق از طريق بلندگو و در جاهايى مثل مهاباد، با سنج مردم را به تشييع جنازه دعوت مىكنند.
پس از مراسم تدفين، حاضرينِ در مراسم تشييع جنازه، براى دلدارى و تسكين بازماندگان، به در منزل متوفى رفته و به بازماندگان تسليت مىگويند.
عصر روز دوم مجلسى به عنوان ختم، در مسجد يا حسينيه محل تشكيل مىشود.
در روز هفتم نيز مراسمى به همين شكل برگزار مىشود و پس از اتمام مراسم، بر سر مزار مىروند. به همين شكل مراسم چهلم و سالگرد را نيز برگزار مىنمايند.
در بعضى مناطق پس از تدفين ميت، به مدت سه روز در منزل يا مسجد، مراسم سوگوارى برپا مىشده است. علاوه بر مراسم هفتم، مراسم پانزدهم نيز داشتهاند. البته امروزه بيشتر مراسم عزادارى در عصر به مدت دو الى سه ساعت برگزار مىشود و مراسم از سه روز به يك روز تقليل يافته است و مراسم پانزدهم نيز منحل شده است.
