ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

صنایع دستی در استان خوزستان

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

با اينكه ساكنان محلى خوزستان كمتر به تجارت و بازار گراييده‏اند و از سوى ديگر روستاييان نيز قسمت بزرگى از جمعيت اين استان را در بر گرفته‏اند، ولى صنايع دستى اين منطقه رونق چندانى ندارد و فقط محدود به چند صنعت نه چندان معروف است كه بهترين امتياز آن مصرف داخلى است.

كارهاى دستى خوزستان بيشتر بر اساس احتياجات بوده است. به همين دليل، با كاهش احتياجات، صنعتگران به حرفه‏هاى ديگر گراييده‏اند.

صنايع دستى موجود در خوزستان عموما از نظر كيفيت و ارزش هنرى در سطح متوسطى قرار دارند، ولى به علت تعداد نسبتا زياد نيروى شاغل، قابل حمايت‏اند.

با اين حال، علاوه بر دستبافى كه در اين استان و به ويژه در شوشتر، داراى سابقه نسبتا طولانى است و آثار با ارزشى از نمونه‏هاى گوناگون آن از ادوار مختلف به جاى مانده، محصولات نازك كارى چوب دزفول نيز از كيفيت ممتازى برخوردارند و به علت مناسب بودن قيمت، قابل عرضه در بازارهاى مختلف داخلى و خارجى‏اند.

صنايع دستى موجود در خوزستان علاوه بر دستبافى، شامل ساخت فرآورده‏هاى چوبى، نمدمالى، گيوه دوزى، ورشو سازى، سبد بافى، ساخت محصولات نقره‏اى، و قلمزنى روى طلا و نقره است كه در زير به شرح آنها مى‏پردازيم.

دستبافى

دستبافى در خوزستان بيشتر در دزفول، شوش، شوشتر، بهبهان و شادگان متداول است. در حال حاضر مهمترين مركز محصولات دستباف استان شهر شوشتر است. در دزفول نيز پارچه‏هاى نسبتا مرغوب و جالبى تهيه مى‏شوند.

دستبافى خوزستان مشتمل بر 6 رشته ملحفه‏بافى، سجاده‏بافى، چوخابافى، عبابافى، چفيه و مقنعه‏بافى و جاجيم‏بافى است كه توليد و عرضه اكثر آنها در فصل‏هاى مختلف متفاوت است.

خراطى و نازك كارى چوب

در حال حاضر خراطى چوب در دزفول و كمى در بهبهان رايج است. محصولات چوبى دزفول نه تنها نسبت به بهبهان، بلكه در مقايسه با مصنوعات چوبى برخى نقاط ديگر ايران نيز از كيفيت بهترى برخوردار است. محصولات چوبى خوزستان عبارت‏اند از: چوب قليان، زير قليان، پايه آباژور، شمعدان، چوب لباسى و نمكدان.

نمد مالى

كارگاههاى نمدمالى خوزستان بيشتر در بهبهان و دزفول قرار دارند. كارهاى عرضه شده بر اساس رفع نياز منطقه‏اند و به هيچ وجه نمى‏توان محصول آن را چيزى در حد عرضه كالاى هنرى به بازار كشور دانست.

ساخت و قلمزنى طلا و نقره‏جات

ساخت و قلمزنى طلا و نقره در اهواز، خرمشهر و آبادان صورت مى‏گيرد. صنعتگران آبادان صرفا به توليد زينت آلات طلا مى‏پرداختند. ولى كارگاههاى موجود در اهواز و خرمشهر (پيش از جنگ تحميلى)، علاوه بر تهيه و قلمزنى اين نوع محصولات، انواع فرآورده‏هاى نقره‏اى سياه قلم نيز توليد مى‏كردند.

صابئى‏ها از ديرباز به صورت موروثى به اين فعاليت اشتغال داشته‏اند.

محصولات آنها بيشتر شامل: انواع گردن بند، دست بند، مدال، قوطى سيگار، گلدان و انواع سرويسهاى چايخورى و ميوه خورى در اندازه‏هاى مختلف است.

سبد بافى

در خوزستان به سبب فراوانى درخت خرما و وجود نخلستانهاى متعدد، تهيه انواع سبد با استفاده از برگ و خوشه درخت خرما از ديرباز رايج بوده است.

اغلب زنان و مردان به هنگام فراغت و به صورت كار خانگى به بافت انواع سبد مى‏پردازند. توليد اين محصول بيشتر در خرمشهر و دزفول متداول است.

سفالگرى

سفالگرى در شهرهاى آبادان و شوشتر رواج دارد. در آبادان بيشتر ساخت گلدان (بدون تزيين) و در شهر شوشتر ساخت ظرفها و آجرهاى لعاب‏دار رونق دارد.

هم اكنون در اين استان 29 كارگاه صنايع دستى فعال با 3948 نفر كاركن در تحت پوشش سازمان صنايع دستى مشغول فعاليتند.