ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

باورها در استان بوشهر

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

ویرایش در تاریخ ‏۲۹ مهر ۱۳۹۱، ساعت ۱۵:۵۵ توسط Kabir (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به: ناوبری, جستجو

باورهاى مردم استان بوشهر بعضى جنبه پزشكى و علمى و تجربى دارد و بعضى خرافات محض است. در اين قسمت به تعدادى از باورهاى رايج در ميان مردم اين استان اشاره مى‏كنيم:

ـ مردم معتقدند كه خوردن ماهى و ماست با هم، شخص را به بيمارى برص (پيسى) مبتلا مى‏كند. چون ماهى و ماست داراى طبع سرد هستند و با هم خوردن آنها خوب نيست.

ـ بعضى‏ها معتقدند تا چهل روز نبايد نوزاد را از خانه بيرون آورد.

ـ چاقو يا شيئى فلزى را زير بالش كودك و زائو مى‏گذارند تا جن زده نشود.

گذشته از اين به واسطه نقش بندرى نقاط اين استان و ارتباط دايمى آنها با ساير نقاط جهان و تماس نسبتا ناچيز با داخل فلات ايران، آداب و رسوم مردم اين خطه به آداب و رسوم ديگر نقاط ايران شباهت كمترى‏دارد و شايد به‏همين علت باشد كه در نظر ساير ايرانيان شگفت انگيز و عجيب و غريب جلوه مى‏كند. انواع رقص‏هاى عجيب و غريب و مفصل آفريقايى و عربى مانند رقص‏هاى ظريف، كودايى، لافتى و مراسمى از قبيل زار انحصارا در استان‏هاى ساحلى جنوب وجود دارد.

اين نوع اعتقادات و مراسم متداول در جنوب وسيله‏اى براى دفع بلايا و حوادث غير مترقبه و ابزارى براى تجلى و تظاهر تمامى آرزوها و تمايلات نهفته مردم اين حوالى است. در كمتر جايى به اندازه سواحل و جزاير جنوبى ايران مى‏توان رمال و دعا نويس و جادوگر پيدا كرد.

مراسم زار (ليوا)

درباره «زار» اطلاعات زيادى در دست نيست. گويا عقايد مربوط به بادهاى «زار» از راه حبشه در سرزمين‏هاى اسلامى راه يافته است. مراسم مربوط به پايين آوردن زار در جنوب ايران غير از آداب و رسومى است كه در آفريقا و يا جاهاى ديگر انجام مى‏شود، ولى در هر حال هنوز اين معتقدات رنگ و بوى آفريقايى خود را از دست نداده است.

اجراى مراسم معمولاً در شب‏هاى چهارشنبه برگزار مى‏شود. باباى زار عده‏اى را مأمور مى‏كند تا چوب خيزران به دست گيرند و دور آبادى و خانه‏ها بگردند.

با اين علامت، زارى‏ها آگاه مى‏شوند كه مراسم اجرا خواهد شد. زنان و مردان لباس‏هاى مخصوصى را مى‏پوشند، عطر مخصوص به خود مى‏زنند و خود را براى رقص و مراسم زار آماده مى‏كنند.

هفت روز قبل از اجراى مراسم، دواى مخصوصى كه معجونى است از كندرك، ريحان، گشته، زعفران، هل، جوز و زبان جوجه (گياهى است كه در كوه مى‏رويد) تهيه مى‏كنند.

باباى زار شخص بيمار را مدت هفت روز در حجاب و دور از چشم ديگران نگه مى‏دارد. بيمار نبايد زن، سگ و مرغ ببيند و به طور كلى چشم هيچ زنى چه محرم و چه نامحرم نبايستى بر وى بيفتد. (اگر بيمار زن باشد برعكس) فقط بابا و ماماى زار مواظب بيمار است.

در تمام مدت، معجون تهيه شده را بر تن بيمار مى‏مالند و مقدارى را هم به وى مى‏خورانند و مقدارى از آن را نيز بخور مى‏دهند.

در مجلس زار، باباى زار مريض را با چوب خيزران مى‏زند و عده‏اى هم كه معمولاً زنان و مردان سياه و خوش صدا هستند با دهل‏هاى كوچك و بزرگ خود مجلس را غنى و پربار مى‏سازند. قبل از شروع مجلس سفره مفصلى پهن مى‏شود كه در آن از انواع غذاها تا گياهان معطر جنوب، ميوه كُنار، خرما و گوشت و خون قربانى كه براى درمان بيمار لازم است، وجود دارد. خون سر سفره، خون حيوان قربانى شده براى بيمار است. شخص مبتلا تا خون نخورد، زار به حرف در نمى‏آيد. در هنگامى كه رقص و پايكوبى شروع مى‏شود، شخص مبتلا نيز با حركات موزون خود كم كم از حالت عادى خارج شده و از خود بيخود مى‏شود و در حالتى شبيه خلسه فرو مى‏رود. در اين حال ديگر لهجه‏ى باباى زار و شخص مبتلا لهجه‏ى فارسى و محلى نخواهد بود، بلكه به زبان هندى و عربى يا سواحلى صحبت مى‏كنند. (اين در حالى است كه در حالت عادى هرگز نمى‏توانند هندى و يا سواحلى صحبت كنند).

وزن و آهنگ و ريتم موسيقى در مجلس نقش اساسى بر عهده دارد. شخص مبتلا حال خود را نمى‏فهمد.

در اين ميان تنها باباى زار مى‏تواند با وى حرف بزند. او از زار مى‏پرسد كه اهل كجاست و اسمش چيست؟ و براى چه اين مرد و زن را اسير كرده است؟ زار به زبان خودش و هندى، عربى يا سواحلى جواب مى‏دهد! آنگاه باباى زار مى‏خواهد كه زار مركب خود (شخص مبتلا) را رها كند.

مراسم زار، گاهى چندين شبانه روز به طول مى‏انجامد و شخص زار بعد از خلاص شدن، براى هميشه در جرگه اهل هوا در مى‏آيد و به زارى معروف مى‏شود و هميشه بايد لباس تميز و سفيد بپوشد و خود را مرتب بشويد و معطر كند، لب به مى نزند و هيچ كار خلافى نكند وگرنه زار دوباره آزارش مى‏دهد.

اين مراسم از گذشته تا به حال در سواحل و جزاير جنوب برگزار مى‏شود و در گذشته بسيار مفصل‏تر از امروز اجرا مى‏شده است.


منابع