ناهمواری‌های استان بوشهر
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
در سراسر سواحل جنوبى خليج فارس از جمله سواحل استان بوشهر، رشته كوههايى كم و بيش مرتفع، مناطق باريك ساحلى را از نواحى داخلى ايران جدا مىكند.
ناهموارىهاى اين مناطق جزء نواحى پست زاگرس جنوبىاند كه ارتفاع آنها نسبت به زاگرس بلند، كمتر است و قوس چينها نيز بسيار ملايم و باز، بتدريج به ناوديس و طاقديسها ختم مىشود و جلگههاى ساحلى منطقه، بر چنين ساختمانى منطبق مىباشند.
استان بوشهر از لحاظ پستى و بلندى به دو قسمت جلگهاى و كوهستانى تقسيم مىشود:
1ـ قسمت جلگهاى:
اين قسمت در امتداد خليج فارس قرار گرفته و از شمال و شمال غربى در ناحيه ديلم به سوى جنوب و جنوب شرقى تا دره مُند كشيده شده است.
عرض جلگه به حدود 140 كيلومتر مىرسد، پس از آن جلگه باريك و كم عرض مىشود تا جايى كه در حد فاصل استان بوشهر و منطقه هرمزگان، كوهها مشرف به درياست و جلگه مزبور از رسوبات رودهاى دالكى، مُند، اهرم و شاهپور شكل گرفته كه در بين آن، شهرها و ديگر مراكز جمعيتى منطقه قرار دارد.
2ـ قسمت كوهستانى:
قسمت كوهستانى استان بوشهر از دو رشته عمده تشكيل مىشود كه به موازات هم سرتاسر طول استان بوشهر را طى مىكنند. رشته اصلى آن بيشتر محدوده شمالى و شرقى اين استان را در بر گرفته و دنباله رشته كوههاى زاگرس است.
اين ارتفاعات از ناحيه «ماهور» در شهرستان كازرون شروع شده و از شمال شرقى برازجان و شمال غربى ناحيه اهرم و خورموج مىگذرد و در شمال دهستان درگاه به وسيله رود مُند قطع مىشود. سپس در ساحل جنوبى رودخانه مجددا ادامه پيدا كرده و از مرودشت عبور مىكند و به تدريج به ارتفاعات «ليتو» در شمال خنج از توابع شهرستان لار منتهى مىشود.
اين ارتفاعات «گچ ترش» نام دارد و معروفترين قلل اين رشته عبارتند از:
ـ ارتفاعات خورموج در ناحيه خورموج به بلندى 1800 متر؛
ـ كوه گيسكان در شرق برازجان به ارتفاع 2600 متر؛
ـ كوه سياه در دشت پلنگ به ارتفاع 1500 متر؛
ـ كوه بزبز در شرق برازجان واقع است و 1420 متر ارتفاع دارد.
ـ ارتفاعات بوشكان در ناحيه اهرم كه دامنه شرقى آن تا حدود فراشبند امتداد دارد و در آنجا به ارتفاعات «مخابر» محدود مىشود.
ـ ارتفاعات پازنان و كوه معروف هدا در ناحيه دارالميزان.
بخش ديگرى از رشته كوههاى استان كه در حاشيه خليج فارس قرار گرفته كه هر چه به سوى جنوب پيش مىرود به دريا نزديكتر شده تا جايى كه به داخل دريا نيز كشيده مىشود.
اين ارتفاعات در ناحيه سفلى دهستان ثلاث از كرانه دور مىشوند و به ارتفاعات گاوبندى در شهرستان لار منتهى مىگردند. اين رشته كوه به نام «نوكند» معروف است.
به دنبال ارتفاعات نوكند در سواحل تنگستان به رشته كوه كا (كارتنگ) قرار گرفته كه مهمترين قله آن «درانگ» نام دارد كه ارتفاع آن 1223 متر است.
قله كلات بوربال به بلندى 830 متر در ناحيه جنوبى تنگستان و قله كچور به ارتفاع 1603 متر در ناحيه كنگان نيز در اين منطقه قرار دارند.
جزاير
جزيره خارك
اين جزيره در فاصله 57 كيلومترى شمال غربى بوشهر و 38 كيلومترى بندر گناوه قرار دارد. طول تقريبى آن 8 كيلومتر و عرض آن 4 تا 5 كيلومتر و جزيرهاى مرجانى است.
جزيره خارك به واسطه سواحل عميق براى ايجاد لنگرگاه از مزيتهاى نسبى ويژهاى بهرهمند است. امروزه كارشناسان اين جزيره را به عنوان مركز تأسيسات عظيم نفت برگزيدهاند.
جزيره خاركو
در شمال شرقى جزيره خارك قرار دارد و داراى تأسيسات عظيم بارگيرى نفت خام است.
جزيره شيف
در شمال بندر بوشهر قرار دارد و جزيرهاى ماسهاى است.
جزيره عباسك
بين بندر بوشهر و جزيره شيف قرار دارد و خالى از سكنه است.
جزيره ام الكرم و نخيلو
اين دو جزيره خالى از سكنه و در حدود ناحيه بردخون قرار دارد.
جزيره گرم
اين جزيره مقابل بردخون و ديّر در خليجفارس است و داراى درختان جنگلى به نام گرم است.
جزاير قساف، مرغى، ته ماد و چراغى
اين جزاير در مقابل ناحيه بردخون قرار دارند و خالى از سكنهاند.
جزيره فارسى
اين جزيره در جنوب غربى جزيره خارك قرار دارد و طول آن 8 كيلومتر و عرض آن نيز در حدود 4 كيلومتر است.
