ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

زبان و گویش مردم استان کهگیلویه و بویراحمد

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

گويش مردم در اين استان به لرى بويراحمدى معروف است كه با تفاوت آوايى جزئى در سراسر استان وسيله تكلم مشترك آنهاست. اين گويش از گروه زبانهاى ايرانى جنوب غربى مى‏باشد. ساخت دستورى و واژگانى گويش لرى و فارسى نشان مى‏دهد كه هر دو از فارسى ميانه ساسانى كه خود دنباله فارسى باستان مى‏باشد، انشعاب يافته است. گويش لرى در اين استان با فارسى نو پيوند نزديك دارد، در عين حال داراى تحولات آوائى مخصوص خود مى‏باشد.

گويش لرى در اين استان به سه نوع تقسيم مى‏شود كه عبارتند از:

1ـ گويش طبيعى بهمئى

در اين گويش كشش كلمات آشكار است و تأكيد كلمات بر حروف گاف، واو و ى زياد مى‏باشد. مانند: گو او خوى؟ به معناى برادر آب مى‏خواهى؟

2ـ گويش بويراحمدى

در اين گويش كلمات آهنگين و با شتاب و مختصر بيان مى‏شود. حرف دال به ندرت تلفظ مى‏شود، مگر در اول كلمه واقع گردد و حرف جيم به تلفظ شين درمى‏آيد. مانند: پشتن ده و كمرم. يعنى سوگند به پنج تن.

3ـ گويش چرامى و بابوئى

اين گويش با زبان پارسى امروز نزديكى خاص دارد و تأكيد بر حروف خ، ر، ق زياد است و تلفظ حرف ح در كلمات آشكار نيست و دال واضح و صريح هم به تلفظ نمى‏آيد. مانند: حقيقتشه بخى راس ايگه. يعنى حقيقتش را بخواهى راست مى‏گويد.

در زير به تعدادى از اصطلاحات گويشى اين استان اشاره مى‏شود:

اُيره، ايْچه: اينجا

گتى: گفتى

خَردين، خَرَديت: خوردين

بَجك، بجه: بدو

خوسيدن: خوابيدن

بَرد: سنگ

رتى: رفتى

دى: مادر

بو: پدر

چه: چاه

شو: شب

در اين استان علاوه بر زبان لرى عده‏اى به زبان تركى قشقايى صحبت مى‏نمايند. گويش تركى قشقايى شاخه‏اى از زبان تركى ـ آلتايى مى‏باشد.

اين گويش بيشتر در شهر دو گنبدان رايج است.


منابع