ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

پیشینه مذهبی استان قم

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

(تفاوت بین نسخه‌ها)
پرش به: ناوبری, جستجو
جز (۱ نسخه)
 
سطر ۱: سطر ۱:
 +
 +
ناحيه قم در گذشته به صورت قلعه و روستا بوده است و در بسيارى از اين قلعه‏ها و روستاها حتى تا قرن سوم هجرى آتشكده‏هايى روشن بوده است. براى نمونه در جمكران كه دوازده محله داشت در هر محله آتشكده‏اى وجود داشت.
 +
 +
در ابرشتيجان شانزده آتشكده وجود داشت. در ممجان نيز آتشكده‏اى بود كه مسلمانان بعدها آن را خراب كردند و جاى آن اولين مسجد را در قم بنا نهادند. در مزديجان آتشكده كهنه و ديرينه‏اى بود كه «بيرون تركى» امير قم در سنه 288 ه .ق، پس از تصرف اين قريه، آتشكده را خراب و آتش آن را فرونشاند. آتشكده بزرگ قم كه امروز بازمانده‏هاى آن بر روى تپه‏اى معروف به «كل دختر»، در آستانه ورود به دشت قم از سمت جاده اراك قرار دارد، بنابر نقل افسانه‏ها، به دست كيخسرو ساخته شده است.
 +
 +
بنابراين به طور قطع قبل از اسلام مردم قم مانند ساير نقاط ايران زرتشتى بوده‏اند. علاوه بر اين، تعدادى يهودى نيز در قم زندگى مى‏كردند.
 +
 +
با فتح ايران توسط مسلمين، قم نيز در سال 22 ه .ق به دست ابوموسى اشعرى فتح گرديد (برخى نيز فتح قم را به احنف بن قيس نسبت مى‏دهند).
 +
 +
مسلمانان عرب اشعرى پس از ورود به قم و سكنى گزيدن در اين سرزمين، نقش مهمى را در پذيرفتن اسلام و گرايش ساكنان اين منطقه به تشيع ايفا نمودند كه در اين ميان، موسى بن عبدالله بن سعد اشعرى نقش برجسته‏اى به عهده داشت.
 +
 +
به طور كلى مردم قم در اواخر قرن اول هجرى، دين اسلام را همراه با مذهب تشيع به طور قطع پذيرفته بودند. حقيقت يا نزديك به حقيقت اين است كه وقتى اشعريها و ديگر قبايل عرب به قم آمدند؛ يا بهتر بگوييم، به قم پناه آوردند (همانطور كه جمعى از آنان، به نقاط ديگر ايران هم مهاجرت كردند يا پناه بردند) مردم قم كه به احتمال قوى بسيارى از آنان، دين مبين اسلام را پذيرفته بودند، پس از آنكه، اطمينان پيدا كردند كه از ناحيه ميهمانان؛ ناراحتى و آسيبى به شهرشان نخواهد رسيد؛ آنان را پذيرفتند و در اكرامشان كوشيدند و زمين و آب و بذر در اختيارشان گذاشتند. رفته رفته در اثر مرور زمان اين اقوام مهاجر جزء ساكنان اصلى شدند و به زبان ايشان سخن گفتند و حتى زبان خود را فراموش كردند و به آداب و رسومِ مردم اصلى عمل كردند و اين امرى است كه شايد در عموم شهرهاى ايران، بلكه در عموم شهرهاى معروف جهان، كه افرادى از اقوام ديگر در آنها توطن اختيار كردند صدق بكند.
 +
 +
مردم قم به عنوان تنها شهرى كه قرنها با تشيع و ولايت همراه بود لحظه‏اى در طول تاريخ درخشان خويش از اهل بيت عليهم‏السلام جدا نگشته و در زير تمامى فشارها و خفقانها، نداى تشيع را سر داده و بى‏باكانه به دفاع از آن برخاستند.
 +
 +
محبت و علاقه مردم قم به خاندان اهل بيت عليهم‏السلام در تاريخ تشيع معروف بوده است تا جايى كه ائمه اطهار به تمجيد و تعريف قمى‏ها پرداخته و اين شهر را خانه خود دانسته‏اند.
 +
 +
در همين راستا، چند تن از نويسندگان معتبر از جمله ياقوت حموى همه مردم قم را شيعه دانسته و درباره آنان آورده است:
 +
 +
«و اَهْلُها كُلُّهُم شيعةٌ اماميه».
 +
 +
در حالى كه عموم مردم ايران پس از ورود اسلام، پيرو مذهب اهل سنت بوده‏اند، مردم شهر قم پيرو مذهب شيعه و در ميان شهرهاى شيعه نشين از همه شاخص‏تر و از همه آن‏ها در اظهار عقايد خويش بى‏پرواتر بودند و به همين خاطر، از سوى برخى از نويسندگان معروف از جمله مقدسى و زكريا قزوينى در معرض تهمت غالى‏گرى قرار گرفته‏اند.
 +
 +
قم در آينه روايات
 +
 +
1ـ عن الرضا عليه‏السلام:
 +
 +
«اِنّ للجنّة ثمانيةَ ابواب و لاهل قم واحدٌ منها فطوبى لهم، ثمّ طوبى لهم، ثمّ طوبى لهُم.»
 +
 +
از امام رضا عليه‏السلام روايت شده كه فرموده‏اند:
 +
 +
«بهشت را هشت در است و يكى از آن درها براى مردم قم است خوشا به حال آنان، خوشا به حال آنان و خوشا به حال آنان».
 +
2ـ عن الصادق عليه‏السلام قال:
 +
 +
«اِنّ لَعلى قُم مَلكا رَفرَفَ عليها بجناحيه لايريدها جبار بسوء الاّ اذابَه‏الله كذوب الملح فى الماء. ثمّ اشار الى عيسى بن عبدالله فقال سلام‏الله على اهل قم، يسقى‏الله بلادهم الغيث و ينزل الله عليهم البركات و يبدّل‏الله سيئاتهم حسنات، هم اهل ركوع و سجود و قيام و قعود، هم الفقهاء العلماء الفهماء، هم اهل الدّراية و الرّواية و حسن العبادة.»
 +
 +
از امام صادق عليه‏السلام روايت شده است كه فرمود:
 +
 +
«به درستى كه بر قم فرشته‏اى مأمور است كه بالهاى خود را بر آن گسترده، هيچ جبار گردن‏كشى قصد سوئى درباره آنها نمى‏كند مگر آنكه خداوند مانند نمك كه در آب حل مى‏شود او را هلاك مى‏گرداند. پس اشاره فرمود به سوى عيسى بن عبدالله و فرمود سلام خداوند بر اهل قم، خداوند بلاد آنان را از باران رحمتش سيراب گرداند و بركاتش را بر آنان فرود آورد و بديهاى آنان را به خوبى مبدل گرداند. آنان اهل ركوع و سجود و قيام و قعود هستند. آنان فقيهان، عالمان و هوشمندانند. آنان اهل بينش و روايت و عبادت نيكو هستند».
 +
 +
3ـ از امام رضا عليه‏السلام روايت است كه فرموده است:
 +
 +
«اذا عَمَّت البلدانَ الفِتَنُ فَعَليكم بِقُم و حَواليها و نواحيها فانّ البَلاءَ مدفوعٌ عَنها.»
 +
 +
«هنگامى كه فتنه‏ها تمام شهرها را فرا گرفت بر شما باد كه به قم و حوالى و نواحى آن رو آوريد زيرا بلا از قم برداشته شده است.»
  
  
 
{{منابع}}
 
{{منابع}}
 
[[رده:پیشینه مذهبی]]
 
[[رده:پیشینه مذهبی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۲۱:۲۴

ناحيه قم در گذشته به صورت قلعه و روستا بوده است و در بسيارى از اين قلعه‏ها و روستاها حتى تا قرن سوم هجرى آتشكده‏هايى روشن بوده است. براى نمونه در جمكران كه دوازده محله داشت در هر محله آتشكده‏اى وجود داشت.

در ابرشتيجان شانزده آتشكده وجود داشت. در ممجان نيز آتشكده‏اى بود كه مسلمانان بعدها آن را خراب كردند و جاى آن اولين مسجد را در قم بنا نهادند. در مزديجان آتشكده كهنه و ديرينه‏اى بود كه «بيرون تركى» امير قم در سنه 288 ه .ق، پس از تصرف اين قريه، آتشكده را خراب و آتش آن را فرونشاند. آتشكده بزرگ قم كه امروز بازمانده‏هاى آن بر روى تپه‏اى معروف به «كل دختر»، در آستانه ورود به دشت قم از سمت جاده اراك قرار دارد، بنابر نقل افسانه‏ها، به دست كيخسرو ساخته شده است.

بنابراين به طور قطع قبل از اسلام مردم قم مانند ساير نقاط ايران زرتشتى بوده‏اند. علاوه بر اين، تعدادى يهودى نيز در قم زندگى مى‏كردند.

با فتح ايران توسط مسلمين، قم نيز در سال 22 ه .ق به دست ابوموسى اشعرى فتح گرديد (برخى نيز فتح قم را به احنف بن قيس نسبت مى‏دهند).

مسلمانان عرب اشعرى پس از ورود به قم و سكنى گزيدن در اين سرزمين، نقش مهمى را در پذيرفتن اسلام و گرايش ساكنان اين منطقه به تشيع ايفا نمودند كه در اين ميان، موسى بن عبدالله بن سعد اشعرى نقش برجسته‏اى به عهده داشت.

به طور كلى مردم قم در اواخر قرن اول هجرى، دين اسلام را همراه با مذهب تشيع به طور قطع پذيرفته بودند. حقيقت يا نزديك به حقيقت اين است كه وقتى اشعريها و ديگر قبايل عرب به قم آمدند؛ يا بهتر بگوييم، به قم پناه آوردند (همانطور كه جمعى از آنان، به نقاط ديگر ايران هم مهاجرت كردند يا پناه بردند) مردم قم كه به احتمال قوى بسيارى از آنان، دين مبين اسلام را پذيرفته بودند، پس از آنكه، اطمينان پيدا كردند كه از ناحيه ميهمانان؛ ناراحتى و آسيبى به شهرشان نخواهد رسيد؛ آنان را پذيرفتند و در اكرامشان كوشيدند و زمين و آب و بذر در اختيارشان گذاشتند. رفته رفته در اثر مرور زمان اين اقوام مهاجر جزء ساكنان اصلى شدند و به زبان ايشان سخن گفتند و حتى زبان خود را فراموش كردند و به آداب و رسومِ مردم اصلى عمل كردند و اين امرى است كه شايد در عموم شهرهاى ايران، بلكه در عموم شهرهاى معروف جهان، كه افرادى از اقوام ديگر در آنها توطن اختيار كردند صدق بكند.

مردم قم به عنوان تنها شهرى كه قرنها با تشيع و ولايت همراه بود لحظه‏اى در طول تاريخ درخشان خويش از اهل بيت عليهم‏السلام جدا نگشته و در زير تمامى فشارها و خفقانها، نداى تشيع را سر داده و بى‏باكانه به دفاع از آن برخاستند.

محبت و علاقه مردم قم به خاندان اهل بيت عليهم‏السلام در تاريخ تشيع معروف بوده است تا جايى كه ائمه اطهار به تمجيد و تعريف قمى‏ها پرداخته و اين شهر را خانه خود دانسته‏اند.

در همين راستا، چند تن از نويسندگان معتبر از جمله ياقوت حموى همه مردم قم را شيعه دانسته و درباره آنان آورده است:

«و اَهْلُها كُلُّهُم شيعةٌ اماميه».

در حالى كه عموم مردم ايران پس از ورود اسلام، پيرو مذهب اهل سنت بوده‏اند، مردم شهر قم پيرو مذهب شيعه و در ميان شهرهاى شيعه نشين از همه شاخص‏تر و از همه آن‏ها در اظهار عقايد خويش بى‏پرواتر بودند و به همين خاطر، از سوى برخى از نويسندگان معروف از جمله مقدسى و زكريا قزوينى در معرض تهمت غالى‏گرى قرار گرفته‏اند.

قم در آينه روايات

1ـ عن الرضا عليه‏السلام:

«اِنّ للجنّة ثمانيةَ ابواب و لاهل قم واحدٌ منها فطوبى لهم، ثمّ طوبى لهم، ثمّ طوبى لهُم.»

از امام رضا عليه‏السلام روايت شده كه فرموده‏اند:

«بهشت را هشت در است و يكى از آن درها براى مردم قم است خوشا به حال آنان، خوشا به حال آنان و خوشا به حال آنان». 2ـ عن الصادق عليه‏السلام قال:

«اِنّ لَعلى قُم مَلكا رَفرَفَ عليها بجناحيه لايريدها جبار بسوء الاّ اذابَه‏الله كذوب الملح فى الماء. ثمّ اشار الى عيسى بن عبدالله فقال سلام‏الله على اهل قم، يسقى‏الله بلادهم الغيث و ينزل الله عليهم البركات و يبدّل‏الله سيئاتهم حسنات، هم اهل ركوع و سجود و قيام و قعود، هم الفقهاء العلماء الفهماء، هم اهل الدّراية و الرّواية و حسن العبادة.»

از امام صادق عليه‏السلام روايت شده است كه فرمود:

«به درستى كه بر قم فرشته‏اى مأمور است كه بالهاى خود را بر آن گسترده، هيچ جبار گردن‏كشى قصد سوئى درباره آنها نمى‏كند مگر آنكه خداوند مانند نمك كه در آب حل مى‏شود او را هلاك مى‏گرداند. پس اشاره فرمود به سوى عيسى بن عبدالله و فرمود سلام خداوند بر اهل قم، خداوند بلاد آنان را از باران رحمتش سيراب گرداند و بركاتش را بر آنان فرود آورد و بديهاى آنان را به خوبى مبدل گرداند. آنان اهل ركوع و سجود و قيام و قعود هستند. آنان فقيهان، عالمان و هوشمندانند. آنان اهل بينش و روايت و عبادت نيكو هستند».

3ـ از امام رضا عليه‏السلام روايت است كه فرموده است:

«اذا عَمَّت البلدانَ الفِتَنُ فَعَليكم بِقُم و حَواليها و نواحيها فانّ البَلاءَ مدفوعٌ عَنها.»

«هنگامى كه فتنه‏ها تمام شهرها را فرا گرفت بر شما باد كه به قم و حوالى و نواحى آن رو آوريد زيرا بلا از قم برداشته شده است.»



منابع