ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

موسیقی در استان آذربایجان شرقی

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

ویرایش در تاریخ ‏۱۹ شهریور ۱۳۹۱، ساعت ۱۶:۴۰ توسط Kabir (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به: ناوبری, جستجو

موسيقى بومى آذربايجان از روزگار كهن تا كنون در حيات «عاشيق‏ها» خلاصه مى‏شود.

عاشيق‏ها هنرمندانى هستند كه به طور خود ساخته از ميان مردم برخاسته‏اند و با هنر اصيل و نواى دلنشين ساز خود كه همراه با ترانه‏هاى دلپذير و متناسب با شرايط مراسم است، در عروسى‏ها و قهوه‏خانه‏ها به ترنم درمى‏آيند.

عاشيق‏هاى معاصر آذربايجان مالك گنجينه عظيم هنر و ادبيات تاريخى نياكان خويش‏اند و سروده‏هاى استادانه و زيباى خود را به انگيزه احساسى ناب و انسانى و حفظ امانت هنر عاشيقى در ميان مردم رواج مى‏دهند و در مجالس عروسى و جشن‏ها حاضر مى‏شوند و از اين راه معيشت روزانه خود را نيز تأمين مى‏كنند.

در آذربايجان كم‏تر دهكده‏اى را مى‏توان يافت كه جشن‏ها و عروسى‏هايشان بدون عاشيق برگزار شود.

حتى در مناطقى كه عاشيق نيست، فرسنگ‏ها راه پيموده مى‏شود تا عاشيقى به جشن دعوت شود و مجلس را با سخنان حكمت‏آموز و ترانه‏ها و منظومه‏هاى دلنشين خود گرمى و شور ببخشد. عاشيق ساز مى‏نوازد. ساز آلتى است شبيه تار، مركب از نُه سيم كه بر سينه مى‏نهند و مى‏نوازند. نام ابتدايى و قديمى آن «قوپوز» است كه چيزى شبيه كمانچه‏هاى كنونى بوده است. اكنون همراه هر عاشيق اغلب يك يا دو بالابانچى (نوازنده بالابان) و قاوالچى (دايره زن) نيز هست كه او را همراهى مى‏كند. گاهى نيز چند دسته عاشيق يك جا ظاهر مى‏شوند و هنرنمايى مى‏كنند.

عاشيق هنرمند مردم است و بايد در چندين هنر مهارت و استادى داشته باشد. هم شاعر است، هم آهنگساز، هم منظومه سرا، هم خواننده، هم نوازنده، هم هنرپيشه و هم داستانگو. به عبارت ديگر در اين عرصه‏ها خلاق است و هنرمندى است كه اين همه را با انگشتان ماهر و صداى دلنوازش اجرا مى‏كند.

در روزگاران گذشته، به اين هنرمندان علاوه بر اوزان و عاشيق، وارساق و يانشان هم مى‏گفتند و به هنرمندترين و شايسته‏ترينشان «دده» اطلاق مى‏شد كه از آن ميان مى‏توان به دده قاسم (قرن 13 ه .ق)، توراب دده (قرن 12 ه .ق)، دده ياديار (قرن 10 ه .ق)، كرم دده و مشهورتر از همه دده قورقودِ اسطوره‏اى اشاره كرد.

از عاشيق‏هاى معروف و قديمى آذربايجان مى‏توان: عاشيق عباس توفارقافلى، سارى عاشيق، عاشيق معصوم، عاشيق امراه، عاشيق قربان، عاشيق علعسگر را نام برد كه هر كدام از برجسته‏ترين هنرمندان زمان خود بوده‏اند.

از عاشيق‏هاى معاصر آذربايجان مى‏توان به: عاشيق اسد، عاشيق قشم، عاشيق جبى، عاشيق حسين جوان، عاشيق عبدالعلى، عاشيق رسول، عاشيق يداله، عاشيق حسن اسكندرى، عاشيق مشى، عاشيق عزيز شهنازى، عاشيق حسن نامور، عاشيق على، عاشيق اشرف و ده‏ها تن ديگر اشاره كرد.

تعدادى از اين افراد تحت پوشش اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامى استان به فعاليت هنرى خود ادامه مى‏دهند.

اين عاشيق‏ها در سال‏هاى اخير ضمن شركت در مراسم بزرگداشت دهه فجر و برنامه‏هاى موسيقى بومى، در خارج از كشور از جمله آلمان، فرانسه، اسپانيا، آذربايجان شركت كرده‏اند و معمولاً با استقبال پرشور شنوندگان مواجه شده‏اند.


منابع