مسائل اجتماعی در استان سیستان و بلوچستان

عمده‏ترين مشكل زاهدان كه زمينه‏ساز بسيارى از معضلات اقتصادى، فرهنگى و اجتماعى گرديده، بيكارى است.

در اين استان در سال 1375 تعداد 31173 نفر بيكار وجود داشته است. نرخ بيكارى در اين استان 9 درصد بوده است. اين ميزان در نقاط شهرى 9/6 درصد و در نقاط روستايى 6/10 درصد بوده است. بيشترين درصد بيكاران استان (17232 نفر) باسواد بوده‏اند. 296 نفر از بيكاران استان، داراى تحصيلات عالى بوده‏اند.

استاندار سيستان و بلوچستان، بيكارى را ناشى از دو عامل عمده مى‏داند. فرهنگ انتظار كار و القاء فرهنگ محروميت دو عامل عمده بيكارى استان مى‏باشند. فرهنگ انتظار كار يكى از آفتهاى بزرگ رشد بيكارى در جامعه مى‏باشد. مردم منتظر هستند تا زمينه كار و سرمايه فراهم گردد، آنگاه به كار رجوع كنند. القاء فرهنگ محروميت در بين مردم عامل مهم ديگرى در عدم خود باورى و ايجاد زمينه براى محروميت و در نهايت عدم استفاده از توانايى‏ها و امكانات بالقوه شده است.

مهمترين علل بيكارى در استان عبارتند از:

1ـ رشد سريع جمعيت و عدم تناسب بين فرصت‏هاى شغلى ايجاد شده و رشد جمعيت.

2ـ جوان بودن جمعيت استان و در نتيجه افزايش عرضه‏ى نيروى كار.

3ـ سطح پايين سواد در استان و در نتيجه سطح پايين مهارت‏ها و آگاهى‏ها.

4ـ فقر و محروميت شديد و تراكم بسيار كم جمعيت و در نتيجه فقدان توجيه اقتصادى سرمايه‏گذارى در استان.

5ـ دور بودن استان از مراكز و محورهاى اصلى توسعه كشور و مقرون به صرفه نبودن ايجاد واحدهاى توليدى و صنعتى.

6ـ عدم برنامه‏ريزى دقيق در خصوص مبادلات مرزى و در نتيجه ايجاد مشاغل كاذب و پر درآمد و عدم رغبت و تمايل به كارهاى توليدى.

7ـ عدم بهره بردارى درست و مناسب از ظرفيت‏ها و توان‏هاى بالقوه استان و در نتيجه محدوديت ظرفيت ايجاد اشتغال.

مسئله بيكارى در استان سبب گسترش مسئله قاچاق انواع كالا در اين استان شده است. بنزين، نفت و گازوئيل يكى از مهمترين كالاهايى است كه در سيستان به صورت قاچاق خريد و فروش مى‏شود. 20 ليتر بنزين در زاهدان 1500 تومان، در زابل 2000 تومان و سر مرز افغانستان 3000 تومان به فروش مى‏رسد.

قاچاق و مبادله سوخت، آرد، چاى و لوازم صوتى يكى از عمده‏ترين راه‏هاى كسب درآمد مردم استان است. در زابل بخش قابل توجهى از خانوارها به كار قاچاق كالا مى‏پردازند.

قاچاق مواد مخدر يكى از عمده‏ترين مشاغل مردم اين استان است. به گونه‏اى كه اين منطقه را بهشت قاچاقچيان مواد مخدر نام نهاده‏اند.

بر اساس آمار رسمى در سال 1377 مقدار 11680 كيلو مواد مخدر توسط نيروى انتظامى استان كشف گرديده است.

از لحاظ مقدار مواد مخدر كشف شده اين استان مقام سوم را پس از خراسان و كرمان داراست.

مسئله عدم امنيت يكى ديگر از مسائل اجتماعى استان است. آدم ربايى و راهزنى توسط اشرار در اين منطقه سبب شده كه جهانگردان كمترى از اين ناحيه ديدن نمايند. اين پديده در شهرستان زابل شايع‏تر مى‏باشد.

يكى ديگر از مسائل اجتماعى اين استان مسئله مهاجرت افاغنه به اين استان است. منطقه زابل همان قدر كه سرمايه داران و جهان گردان را به خاطر سابقه ناخوشايند از خود مى‏راند، پذيراى افغان‏هاى مهاجرى است كه به ايران پناه مى‏آورند.

حضور نزديك به 100 هزار افغان در اين استان مشكل اشتغال را مضاعف نموده است. مسؤلان كشور نيز هنوز نتوانسته‏اند مانع ورود آنان به ايران شوند.

بر طبق آمار رسمى، در سال 1375 تعداد 133179 نفر افغانى در اين استان ساكن بوده‏اند.

يكى ديگر از مسائل اجتماعى در اين استان، طلاق مى‏باشد.

در سال 1377 تعداد 437 واقعه طلاق در اين استان به ثبت رسيده است كه در مقايسه با سال 70 حدود 4/37 درصد افزايش داشته است.

نسبت طلاق به ازدواج در سال 77، 5/4 درصد بوده است كه نسبت به سال 70 روند نزولى داشته است. اين نسبت در سال 1370، 2/5 درصد بوده است.