ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

صنایع دستی در استان گیلان

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

شرايط خاص آب و هوايى گيلان و موقعيت جغرافيايى و سابقه چندين هزار ساله مردم اين سرزمين درهنر و صنعت موجب شده است كه گيلان داراى صنايع دستى متنوع باشد. كشفيات باستانشناسى تپه مارليك (چراغعلى تپه) نشانگر فرهنگ، تمدن و هنر دستى مردم اين خطه از سرزمين ايران است.

هم اكنون صنايع دستى گيلان در رشته‏هايى مانند، سبدبافى و حصيربافى، مرواربافى، بامبوبافى، سفالگرى، نمدمالى، دستباف‏هاى ابريشمى، نخى و پشمى، قالى‏بافى، چموش‏دوزى، چوبكارى محدود گشته است و صنايع دستى به عنوان كالايى تزئينى قلمداد مى‏شود.

خانواده‏هاى روستايى در فصلهايى كه كار كشاورزى كمتر مى‏شود به توليد صنايع دستى چون حصير بافى، بامبو بافى، قالى بافى و دستبافهاى ابريشمى، نخى و پشمى مى‏پردازند و از اين راه صنايع دستى نقش مهمى در اقتصاد خانواده ايفا مى‏كنند.

برخى از مردم گيلان به شكل حرفه‏اى به توليد صنايع دستى مانند سفالگرى، حصير بافى، نمدمالى مى‏پردازند و از اين راه كمكهاى شايانى به اقتصاد استان و جلوگيرى از بى كارى مى‏كنند.

مهمترين صنايع دستى در گيلان عبارتند از:

1ـ سبدبافى و حصيربافى

سبدبافى و حصيربافى از صنايع دستى و خانگى بسيار رايج در گيلان است و توليد انواع سبدها و حصيرها در اكثر نقاط اين استان رواج دارد. مواد اوليه آن نى و سوف است كه به طور خودرو در باتلاق‏ها مى‏رويند. توليد كنندگان در فصل غير كشاورزى به توليد آن مشغول هستند در استان گيلان 700 كارگاه حصير بافى فعاليت دارد. مراكز مهم آن عبارتند از: خمام، بندرانزلى، گلشن، غازيان و جفرود.

فرآورده‏هاى حصيرى عبارتند از: حصير، زيرانداز، كلاه ساك و...

2ـ مروار بافى

مروار بافى عبارتند از: بافت اشياى مختلف نظير سبد، كيف، ميوه خورى و... با ساقه‏هاى تازه گياهان و چوب نازك درختان. مهمترين مراكز مروار بافى روستاهاى صيقلان و جمعه بازار از نواحى صومعه سرا و... مى‏باشند.

3ـ گليم و جاجيم

در مناطق نميران و حيران (آستارا و تالش) بيشتر معمول بوده و توليدات چندانى ندارد.

4ـ سفال سقف و سراميك سازى

اين صنعت در مناطق آستارا، سياهكل، لنگرود و رودسر بيشتر معمول بوده و توليدات آن سفال و ظروف مختلف سفالى مى‏باشد. اخيرا در اطراف فومن نيز جهاد سازندگى اقدام به ايجاد كارگاه‏هاى سفال سازى نموده است.

5ـ بامبو بافى

بامبو كلمه‏اى است احتمالا چينى و يا ژاپنى و از آنچه به عنوان بامبو نام برده مى‏شود همان نى خيزران است.

شروع كار بامبو بافى همزمان با متداول شدن كشت چاى در گيلان آغاز و رواج يافته است. بيشترين مراكز آن در لاهيجان (مخصوصا قريه ليالستان) است.

توليدات اين صنعت دستى، از تنوع زيادى برخوردار مى‏باشد كه شكلات خورى، ميوه خورى، جاى نان و لوستر از آن جمله است. مواد اوليه آن نى خيزران مى‏باشد كه به طور خودرو در مناطق باتلاقى و مرادبها مى‏رويد.

6ـ نمد مالى

نمد مالى بيشتر در اطراف رودبار و قاسم آباد رودسر معمول است و مواد اوليه آن پشم و رنگ مى‏باشد. مصرف عمده آن به عنوان زيرانداز است.

7ـ چارق دوزى

اين صنعت در اطراف فومن خصوصا در ماسوله بصورت توليد كفش چرمى (چموش) به اندازه‏هاى مختلف رواج دارد و مواد اوليه آن چرم مى‏باشد. توليدات اين صنعت در سالهاى اخير جنبه مصرفى خود را از دست داده و بيشتر حالت تزئينى به خود گرفته است.

8ـ جوراب بافى

در بيشتر مناطق كوهستانى استان معمول است، بخصوص در ماسوله رواج بيشترى دارد.

9ـ نازك كارى چوب (خرّاطى)

اين صنعت ضمن آنكه در بيشتر شهرهاى استان معمول است، ليكن در شهر رشت از موقعيت و فعاليت بيشترى برخوردار مى‏باشد. توليدات آن متنوع و شامل انواع ظروف، عصا و اشياء تزئينى است.

10ـ چادر شب بافى

چادر بافى، پارچه‏هاى بافته شده در اندازه‏هاى 2×2 متر است كه بيشتر در قاسم آباد رودسر بافته مى‏شود.

از ديگر صنايع دستى در استان گيلان مى‏توان مرواريد دوزى كه در سالهاى اخير رواج يافته، قلابدوزى، ابريشم بافى، شال بافى، الياف بافى و صابون سازى دستى رودبار را نام برد.

بر اساس آمار موجود، در سال 1377 تعداد 8227 كارگاه صنايع دستى در استان گيلان وجود داشته كه 9382 نفر در آنها مشغول به كار بوده‏اند.

بررسى تركيب صنعت خانگى استان گيلان در سال 1365 نشان مى‏دهد كه رايج‏ترين صنعت خانگى استان دوزندگى و بافندگى پوشاك است. اين صنعت خانگى با 7/52 درصد، بزرگترين سهم را در صنعت خانگى استان داشته است.

دومين صنعت خانگى مهم، توليد مواد غذايى است. حدود 2/17 درصد صنعت خانگى استان در رشته توليد مواد غذايى است.

سومين مقام را در صنعت خانگى سبد و حصير بافى دارا است. بيش از 4/15 درصد خانوارهاى داراى صنعت خانگى گيلان در سبد و حصير بافى فعاليت دارند.

قالى، قاليچه و گليم بافى و همانند آن با 2/4 درصد و ريسندگى الياف و پارچه بافى با 3/3 درصد مراتب بعدى را در صنعت خانگى استان دارا هستند.