زبان و گویش مردم استان سیستان و بلوچستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
اگر چه بلوچستان در بخش شرقى ايران واقع شده است. اما زبان بلوچى به زبانهاى شرقى ايران شباهت ندارد بلكه به گروه غربى وابسته است.
در حقيقت اين زبان شباهت زيادترى به زبانها و لهجههاى تاتى، طالشى و گيلكى دارد تا به فارسى، بشاگردى، لارى و لرى.
گروه زبانهاى غربى ايران در حقيقت ادامه زبان پهلوى ساسانى و پهلوى پارتى است و زبان فارسى معاصر وابسته به پهلوى ساسانى است.
بيشتر لهجهها و زبانهاى ديگر ايرانى وابسته به زبان پهلوى پارتى مىباشند. اما زبان بلوچى در اين ميان وضعيت پيچيدهترى دارد گاهى به گروه نخست پهلوى ساسانى بسيار نزديك و گاه بسيار از آن دور شده و به گروه دوم پهلوى پارتى نزديك مىشود.
زبان بلوچى معاصر به دو گروه شمالى (سرحدى) و جنوبى (مكرانى يا مكورانى) تقسيم مىشود.
تفاوت اصلى اين دو لهجه در تلفظ و آهنگ زبان است در حالى كه يكى از آنان داراى آهنگ و تلفظ ايرانى است، ديگرى داراى تُن و تلفظ سندى و مولتانى است.
اين تفاوتها تنها در تلفظ است و در حقيقت هم مانند تفاوتى است كه در تلفظ بين فارسى رايج در ايران و افغانستان و تاجيكستان وجود دارد.
لهجههاى عمده بلوچى مورد استفاده در بلوچستان ايران عبارتند از:
دلگانى سراوانى، دشتيارى، سرحدى، تفتانى،
سربازى، لاشاى و جدگالى مىباشد.
برخى از واژههاى بلوچى
گويش بلوچى معادل فارسى گويش بلوچى معادل فارسى
روك: رفتن نندك: نشستن
رسك: رسيدن كيك: افتادن
زانك: داشتن گوشك: سخنگفتن
باندا: فردا كشك: كفش
اپس: اسب گد: ميشكوهى
پس: پدر مس: مادر
زهك: بچه
برخى از لهجههاى بلوچى
فارسىزاهدانىسراوانىايرانشهرىچابهارى
تشنهتناكتژنهتنهتينك
خرماحرماكحرماحرماناء
گرسنهگشنگگژنهتنهشديك
اينطورهمركچشهنچوانچو
نانناننانهرناننگن
