ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

رده:آثار و بناهای تاریخی و گردشگری استان خراسان رضوی

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

ویرایش در تاریخ ‏۱۴ فروردین ۱۳۹۱، ساعت ۰۱:۲۳ توسط 172.16.1.19 (بحث)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به: ناوبری, جستجو


جاذبه‏هاى طبيعى و تاريخى

استان خراسان تا سال 1370 داراى 119 پارك عمومى و جنگلى بوده است. لازم به ذكر است كه تعدادى از اين پاركها داراى تأسيسات رفاهى و تفريحى مى‏باشند.

برخى از اماكن مهم ديدنى استان به شرح ذيل مى‏باشند:

ـ باغ ملى مشهد

باغ ملى قديمى‏ترين پارك مشهد است كه در مركز شهر كه به ارگ شهر معروف بود، ساخته شده است. از قديم محل گردش مردم و مسافران بوده است و شامل انواع درختان چنار كهن سال كه نشان دهنده قدمت و سابقه تاريخى پارك و شهر مشهد است مى‏باشد. مساحت اين باغ چهار هكتار است. در وسط آن حوض‏ها و آب‏نماها و فواره‏هاى متعدد وجود دارد. اين باغ متعلق به شخصى به نام حاجى حسين آقاملك مى‏باشد كه در سال 1345 شمسى به شهردارى واگذار شده است. باغ ملى هم از اين جهت كه داخل شهر و در محل ارگ سابق واقع است و هم از اين نظر كه داراى قدمت، فضاى سبز و لطافت هوا مى‏باشد، بسيار جالب و ديدنى است.

ـ پارك ملت مشهد

بزرگترين پارك شهرستان مشهد مى‏باشد كه در جنب ميدان آزادى قرار دارد. مساحت اين پارك 75 هكتار مى‏باشد و در سال 1345 تأسيس شده است. تأسيسات اين پارك شامل يك گلخانه به مساحت 2000 متر مربع و تأسيسات ورزشى از قبيل زمين فوتبال، واليبال، تنيس، بسكتبال و استخر شنا مى‏باشد. شهربازى اين پارك به مساحت 4 هكتار، داراى انواع وسايل بازى جهت كودكان مى‏باشد. اين پارك داراى يك مسجد به زيربناى 2000 متر مربع مى‏باشد. همچنين داراى يك باغ ميوه به مساحت 15 هكتار است. اين پارك در ابتداى مشهد، در مسير جاده قوچان قرار دارد.

ـ پارك وكيل‏آباد

اين پارك در فاصله 12 كيلومترى غرب مشهد، در دره‏اى با صفا قرار گرفته و يكى از ييلاقات نزديك شهر مشهد به شمار مى‏رود كه از قديم مورد توجه شهروندان مشهدى و ديگر مسافران مى‏باشد. خيابانهاى پارك توسط شهردارى با بلوكه سيمانى فرش شده و داراى تأسيسات و وسايل بازى كودكان و دو باب ساختمان قديمى مى‏باشد. باغ وحشى نيز در ابتداى پارك قرار دارد كه مسافران و شهروندان از آن ديدن مى‏نمايند. پارك وكيل‏آباد از محل قنات وكيل آباد، به مسافت 5 كيلومتر ادامه دارد. اين پارك داراى 70 هكتار فضاى سبز است و مالك آن حاجى حسين آقاملك بود كه در سال 1345 آن را وقف شهردارى نمود.

ـ غار مغان

در سمت جنوبى شهر مشهد به فاصله 30 كيلومترى در دره مغان، غارى است كه بسيار ديدنى است و داراى دهليزها و راههاى پرپيچ و خم مى‏باشد. در ميان اين غار كه در مسافتى بالاتر از قلعه خلج در دامنه كوه قرار گرفته، چشمه آبى است كه در وسط تابستان هم بى‏نهايت زلال و گواراست و هم به قدرى سرد است كه انسان طاقت ندارد دستش را مدتى در آن نگهدارد. در اين غار چاههاى متعددى وجود و در ميان اين چاهها پرندگان گوناگونى زندگى مى‏كنند.

ـ آب گرم معدنى شاهان گرماب

در 72 كيلومترى شهر مشهد در يك نقطه كوهستانى چشمه آب گرم معدنى وجود دارد كه در حدود دو زوج آب دارد. اين آب كه در حدود 45 درجه سانتيگراد حرارت طبيعى دارد تا فاصله 36 كيلومترى به حمامهاى دهات پيرامون خود آبگرم مى‏رساند. آب گرم شاهان كه داراى مواد معدنى و گوگردى مختلفى است براى معالجه بيماريهاى جلدى و روماتيسم، درد پا و درد كمر و دردهاى عضلانى بسيار مفيد است به طورى كه از نقاط مختلف كشور براى معالجه به اين نقطه مى‏آيند. در گذشته استخر بزرگى به طول 17 و عرض 8 متر براى استحمام همگانى به امر شاه سليمان صفوى ساخته شده بود و در پيرامون آن 12 محل براى رختكن وجود دارد. در اطراف اين بنا چند خانه و مسجد و دكان نيز ساخته شده است. از جمله مكانهاى دينى در هر استانى موزه‏ها مى‏باشند. موزه‏ها علاوه بر جنبه نمايشى و آموزشى، محل امنى براى حفظ و نگهدارى آثار تاريخى، طبيعى و فرهنگهاى ملى و قومى به شمار مى‏روند.

موزه‏هاى موجود در استان خراسان عبارتند از:

كاخ ملك آباد ميدان ملك آباد، باغ ملك‏آباد

گنجينه نفايس و موزه قرآن بين درب خروجى موزه مركزى و صحن آزادى

موزه آرامگاه فردوسى مشهد، روستاى طوس، 25 كيلومترى مشهد

موزه آرامگاه نادر مشهد خيابان شهدا، چهارراه شهدا

موزه مركزى آستان قدس حرم مطهر، صحن امام

بطور خلاصه مهمترين مكانهاى ديدنى استان به تفكيك شهرستان عبارتند از:

شهرستان مشهد

آرامگاه امام محمد غزالى توس ـ مشهد

آرامگاه خواجه اباصلت جاده مشهد ـ فريمان

آرامگاه خواجه مراد راوى 12 كيلومترى جنوب غرب مشهد

آرامگاه شيخ طبرسى مشهد

آرامگاه فردوسى توس

آرامگاه نادر مشهد

امام‏زاده محمد خيابان طبرسى مشهد

امام‏زاده يحيى 90 كيلومترى مشهد

بقعه حر عاملى جنوب شرق صحن آستان قدس رضوى

بقعه خواجه ربيع 4 كيلومترى شمال مشهد

پارك ملت وكيل آباد مشهد

پارك وكيل آباد جاده مشهد به طرقبه

تفرجگاه اخلومد 84 كيلومتر جنوب غرب مشهد

تفرجگاه بند گلستان 4 كيلومترى طرقبه

تفرجگاه جاغرق 21 كيلومترى جنوب غرب مشهد

تفرجگاه چشمه گيلاس 50 كيلومترى شمال غرب مشهد

تفرجگاه زشك 50 كيلومترى غرب مشهد

تفرجگاه سد كارده كيلومتر 40 جاده كلات

تفرجگاه شانديز 38 كيلومترى جنوب غرب مشهد

تفرجگاه طرقبه دامنه كوه‏هاى بينالود

تفرجگاه كوه سنگى دامنه كوه‏هاى جنوبى مشهد

تفرجگاه ميامى 50 كيلومترى جاده مشهد ـ سرخس

تفرجگاه نغندر 11 كيلومترى طرقبه

چشمه گراب كيلومتر 49 جاده مشهد ـ نيشابور

حمام شاه مشهد

درياچه بزنگان كيلومتر 130 جاده مشهد ـ سرخس

غار زرى 9 كيلومترى جنوب غرب مشهد

غار كارده شمال غرب مشهد

غار مزدوران 2 كيلومترى شرق روستاى مزدوران مشهد

غار مغان جنوب غرب مشهد

غار هندل آباد 45 كيلومترى شهر مشهد

قلعه رباط شرف بين مشهد و سرخس

كاخ خورشيد كوه سنگى مشهد

گنبد خشتى مشهد

گنبد سبز مشهد

گنبد هارونيه توس

مجموعه آثار تاريخى كلات نادرى 180 كيلومترى شمال مشهد

مجموعه حرم امام رضا عليه‏السلام مشهد

مدرسه نواب مشهد

مدرسه سليمان خان مشهد

مدرسه غياثيه (خارگرد) روستاى خارگرد مشهد

مدرسه ميرزا جعفر مشهد

مسجد امام (شاه سابق) مشهد

مسجد گوهر شاد مشهد

مصلاى مشهد شرق مشهد

مقبره و مناره غزنوى 37 كيلومترى شهر مشهد

مقبره پير پالان دوز مشهد

ميل اخنجان 22 كيلومترى شمال مشهد

ويرانه‏هاى شهر قديمى توس حومه مشهد

شهرستان اسفراين

آرامگاه شيخ على اسفراينى اسفراين

امام‏زاده احمدرضا 40 كيلومترى غرب اسفراين

امام‏زاده شاه زاده جعفر روستاى كوشكى اسفراين

امام‏زاده شاه زاده زيد غرب اسفراين

امام‏زاده عبدالله كوران 30 كيلومترى غرب اسفراين

بقعه سيد محمد رشيد الدين 32 كيلومترى شمال شرق اسفراين

تپه باستانى سارمران غرب اسفراين

درختان تنومند قديمى اسفراين

شهر قديمى بلقيس 3 كيلومترى اسفراين

غار عبادتگاه روستاى گوريان

غار نوشيروان روستاى نوشيروان

فقت دژ (زادگاه انوشيروان) شمال شرق اسفراين

قلعه صعولك ارتفاعات آلاداغ در غرب اسفراين

قلعه قيصر حومه اسفراين ـ روستاى بيد

قلعه كهنه حسن آباد شمال شرق اسفراين

منطقه حفاظت شده سارى گل شمال شرق اسفراين

شهرستان كاشمر

آرامگاه شهيد مدرس كاشمر

امام‏زاده سيد حمزه شمال كاشمر

امام‏زاده سيد مرتضى 5 كيلومترى كاشمر

برج على آباد 42 كيلومترى كاشمر

غار آتشگاه خليل آباد كاشمر

غار سير بردسكن كاشمر

قلعه آتشگاه 12 كيلومترى شمال غرب كاشمر

مناره فيروز آباد فيروز آباد كاشمر

شهرستان نيشابور

آتشكده نيشابور نيشابور

آرامگاه شيخ عطار نيشابور

آرامگاه عمر خيام نيشابور

آرامگاه فضل بن شاذان حومه نيشابور

آرامگاه نظام الملك بكروى نيشابور

امام‏زاده محمد محروق نيشابور

بقعه قدمگاه 25 كيلومترى نيشابور

چشمه خم تركان قدمگاه نيشابور

چشمه شاهان گرماب شمال غرب نيشابور

چشمه گرماب طاقانكوه 44 كيلومترى نيشابور ـ سبزوار

مسجد جمعه نيشابور

مقبره كمال الملك نيشابور

شهرستان شيروان

آرامگاه تيمورى 6 كيلومترى شيروان

امام‏زاده حمزه رضا 6 كيلومترى شيروان

بقعه شيخ رشيدالدين محمد 44 كيلومترى جنوب غرب شيروان

غار پوستين دوز 6 كيلومترى شمال شرق روستاى لوجلى

غار كافر قلعه 5 كيلومترى جنوب غرب روستاى گلبان

منطقه حفاظت شده گلول 70 كيلومترى شهر شيروان

ييلاق اوغاز 45 كيلومترى شمال شرق شيروان

ييلاق زوارن 28 كيلومترى جنوب غرب شيروان

ييلاق گلبل نامانلو 70 كيلومترى شمال شرق شيروان

شهرستان سبزوار

آرامگاه پيراستير 15 كيلومترى سبزوار

آرامگاه پير مراد سبزوار

آرامگاه حاج ملاهادى سبزوارى سبزوار

آرامگاه شاه طهماسب (گنبد سبز) سبزوار

آرامگاه مولانا حسين كاشفى سبزوار

امام‏زاده بى‏بى عليه خاتون روستاى باشتين در 40 كيلومترى غرب سبزوار

امام‏زاده سلطان حسين روستاى آزادوار سبزوار

امام‏زاده سيد حسين روستاى آزاد منجير

امام‏زاده سيد حسين و سيد اسماعيل روستاى بهمن آباد سبزوار

امام‏زاده سيد على اكبر بخش داورزن سبزوار

امام‏زاده شعيب سبزوار

امام‏زاده هفت معصوم سبزوار ـ جوين

امام‏زاده يحيى خيابان اسرا و بيهق سبزوار

بقعه بيلدار باشى روستاى فسنفر سبزوار

بقعه سيد ناصر بن محمد روستاى چشم از توابع داورزن سبزوار

مدرسه شريعتمدار سبزوار

مدرسه فخريه سبزوار

مدرسه فصيحيه سبزوار

مسجد پامنار سبزوار

مسجد جامع چشم دهستان چشم

مسجد جامع فريومد فريومد سبزوار

مقبره ابن ابى طيب سبزوار

مناره خسرو گرد 10 كيلومترى غرب سبزوار

شهرستان تايباد

آرامگاه خواجه عبدالله 55 كيلومترى شهرستان تايباد

آرامگاه شاه زاده قاسم تايباد

آرامگاه مولانا زين الدين ابوبكر تايباد

برج يا مناره كرات روستاى كرات

مسجد غياثيه شاهرخ تايباد

مسجد مولانا تايباد

شهرستان بجنورد

آيينه خانه مفخم بجنورد

امام‏زاده سلطان سيد عباس بجنورد

چشمه بابا امان 11 كيلومترى شرق بجنورد

چشمه بش قارداش 8 كيلومترى جنوب بجنورد

غار بيدگ بجنورد

غار سيد صادق بجنورد

غار كنه گرم 50كيلومترى‏بجنورد،روستاى حسن‏زو،

غار گنج كوه روستاى جندى شهرستان بجنورد

مقبره بابا توكل شمال شرق بجنورد

منطقه حفاظت شده سالوگ بجنورد

شهرستان تربت حيدريه

آتشكده بازه هور رباط سفيد تربت حيدريه

آرامگاه شيخ ابوالقاسم 3 كيلومترى جنوب شرق تربت حيدريه

بقعه شاه سنجان 25 كيلومترى تربت حيدريه، ده سنگان

مزار قطب الدين حيدر تربت حيدريه

مقبره شيخ حيدر تربت حيدريه

شهرستان طبس

آرامگاه سپهسالار روستاى چهارده طبس

ارگ طبس طبس

امام‏زاده حسين طبس

امام‏زاده طبس 3 كيلومترى شمال غرب طبس

بقعه شيخ ابو نصر ايراوه‏اى 110 كيلومترى شمال طبس

مسجد جامع طبس

مناره كبير گلشن دهكده گلشن

شهرستان گناباد

آتشكده گناباد روستاى گيسور

آرامگاه جغتين گيسور گناباد

امام‏زاده احمد (زار بيمرغ) روستاى بيمرغ در 25 كيلومترى گناباد

امام‏زاده سلطان محمد عابد گناباد

بقعه سلطانى بيدخت گناباد

غار فاس گناباد ـ قائن

مسجد جامع گناباد

شهرستان قاين

آرامگاه شيخ ابوالمفاخر قاين

بقعه بوذر جمهر 6 كيلومترى قاين

غار خدنگ قاين

مسجد جامع قاين

شهرستان قوچان

چشمه گرماب قوچان 5 كيلومترى شمال شيروان به قوچان

غار آبله حدفاصل قوچان ـ مشهد

غار برده رستم حدفاصل قوچان ـ مشهد

شهرستان سرخس

غار بزنگان جنوب غرب بزنگان سرخس

غار مزدارند شمال شرق مزدارند

مقبره لقمان بابا 3 كيلومترى سرخس

شهرستان خواف

مسجد گنبد سنگان

مسجد ملك زوزن دشت زوزن

شهرستان تربت جام

آرامگاه خواجه عزيزالله 1كيلومترى جنوب‏شرق شيخ‏جام

آرامگاه شاه قاسم انوار 24 كيلومترى غرب تربت جام

آرامگاه ميرغياث الدين 17 كيلومترى جنوب‏غرب تربت جام

مجموعه تربت شيخ جام خانقاه شيخ الاسلام تربت جام

شهرستان بيرجند

امام‏زاده زيد بن موسى روستاى آفرين بيرجند

غار جنشت جنوب شرق بيرجند

شهرستان چناران

برج تاريخى رادكان رادكان

شهرستان درگز

مسجد نادرى (كبود گنبد) 138 كيلومترى سرخس

از لحاظ امكانات گردشگرى، اين استان در سال 1377، داراى 70 هتل، 71 هتل آپارتمان و 468 مهمانپذير بوده است.

از هتل‏هاى استان، تنها 3 هتل در شهرهاى اسفراين و قوچان و نيشابور بوده‏اند و ساير هتلها كه شامل هتل لوكس، 2 هتل چهار ستاره، 15 هتل سه ستاره، 20 هتل دو ستاره و 24 هتل يك ستاره مى‏باشند، در شهر مشهد واقع بوده‏اند.

مهمانپذيرهاى استان نيز اكثرا (427 مورد) در شهر مشهد واقع هستند. پس از مشهد، شهر بجنورد با 9 مورد داراى بيشترين مهمانپذير مى‏باشد.

در سال 1377 تعداد 10495 جهانگرد از جمهورى‏هاى آسياى ميانه، از اين استان ديدن نموده‏اند كه نسبت به سال 1376، اين تعداد 37 درصد و نسبت به سال 1375، 5/45 درصد كاهش داشته است.

بيشترين تعداد جهانگرد از جمهورى ازبكستان با 8707 نفر بوده است.

نام برخى از هتلهاى استان عبارتند از:

1ـ هتل هما مشهد

2ـ هتل الغدير مشهد

3ـ هتل زيتون مشهد

4ـ هتل نگين مشهد

5ـ هتل خاور مشهد

6ـ هتل بلوار مشهد

7ـ هتل سخاوت مشهد

8ـ هتل كوه نور مشهد

9ـ هتل آپارتمان آلاله مشهد

10ـ هتل آپارتمان صدرا مشهد

11ـ هتل آپارتمان مرواريد مشهد

12ـ هتل آپارتمان مهدى مشهد

13ـ هتل بزرگ طرقبه مشهد

14ـ مهمان‏سراى جهانگردى بجنورد

15ـ هتل مقدم بيرجند

16ـ مهمان‏سراى جهانگردى بيرجند

17ـ مهمان‏سراى جهانگردى سبزوار

18ـ مهمان‏سراى جهانگردى گناباد

19ـ هتل ارم نيشابور

20ـ هتل كربلا نيشابور

21ـ هتل كاكتوس شيروان

22ـ مهمان‏سراى جهانگردى قوچان

23ـ مهمان‏سراى جهانگردى اسفراين

24ـ هتل رضا طبس

25ـ هتل بهمن طبس

26ـ مجتمع توريستى شهردارى درگز

27ـ هتل صارمى درگز

آثار و بناهاى تاريخى

آستان قدس رضوى

آستان قدس رضوى با شكوهترين ابنيه مقدس و تاريخى ايران و محل زيارت بسيارى از مسلمين جهان است. گويند هارون الرشيد در جمادى الاول سال 193 ه .ق در عمارت «حميد بن قحطبه» واقع در سناباد فوت كرد. جسد او را در باغى متصل به آن عمارت دفن كردند و بر گورش بقعه‏اى ساختند.

حدود ده سال بعد در آخر ماه صفر سال 203 ه .ق على بن موسى الرضا عليه‏السلام به دستور خليفه وقت مأمون، مسموم و شهيد شد و پيكر پاك آن حضرت را نيز در زاويه غربى همان بقعه‏اى كه براى هارون ساخته شده بود به خاك سپردند و از همان تاريخ حرم شريف رضوى مطاف اهل ايمان و ولايت شد. در سال 331 ه .ق «ابن حوقل» مشهد رضوى را زيارت كرده و از اعتكاف و بيتوته مؤمنين در آن خبر داده است.

در قرن چهارم هجرى «بوبكر شهمرد» سپهدار سامانيان، مشهد على بن موسى الرضا عليه‏السلام را آباد كرده و «سورى بن معتز» والى سلطان مسعود غزنوى در نيشابور، ملحقاتى بر مقبره افزوده و بر آن مناره‏اى ساخته و دهى خريده و بر آن وقف كرده است. در نيمه اول قرن ششم هجرى و در زمان سلطان سنجر سلجوقى «شرف الدين ابوطاهر قمى» بقعه را مرمت كرده و در سال 734 ه .ق بنا بر تعريف «ابن بطوطه»، حرم مطهر قنديلهاى نقره، پرده ابريشمى، فرشهاى گوناگون و درب نقره كوب داشته است. در دوره تيمورى كارهاى عمرانى زيادى در مجموعه حرم مطهر انجام گرفته است. شاهرخ تيمورى (807 ـ 850 ه .ق) به تشويق همسر ايرانى خود «گوهر شاد» موفق به انجام خدمات قابل ملاحظه‏اى شد و از جمله رواق دارالحفاظ و دارالسياده را ايجاد كرد و مسجد گوهرشاد در سال 821 ه .ق در مجاورت حرم مطهر ساخته شد. به همت امير على شير نوايى وزير سلطان حسين بايقرا نيمى از صحن عتيق (انقلاب فعلى) احداث گرديد.

در زمان صفويان نيز تأسيسات زيادى به مجموعه معمارى حرم مطهر اضافه شد، از جمله طلاكارى گنبد در عهد شاه طهماسب اول (930 ـ 984 ه .ق) صورت گرفت و به دستور شاه عباس اول صحن عتيق توسعه داده شد و طى سال‏هاى 1010 تا 1016 ه .ق گنبد مجددا طلاكارى شد.

شاه عباس دوم (1052 ـ 1077 ه .ق) گنبد را كه بر اثر زلزله سال 1084 ه .ق شكاف برداشته بود در سال 1086 ه .ق تعمير كرد و چندين مدرسه دينى در اطراف حرم مطهر ايجاد نمود. نادرشاه افشار (1148 ـ 1160 ه .ق) گلدسته طلا را تجديد بنا و مناره دوم صحن عتيق را احداث، و ايوان امير عليشير نوايى را طلاكارى كرد.

در دوره قاجاريه احداث صحن جديد در زمان فتحعليشاه آغاز شد و در زمان ناصرالدين شاه به پايان رسيد و ايوان آن طلاكارى شد و در دوران اخير و معاصر نيز جهت توسعه حرم مطهر و رفاه زائران بافت معمارى اطراف حرم مطهر دگرگون شده و در پى اقدامات فشرده معمارى فضاهاى زيادى بر مجموعه معمارى حرم مطهر اضافه شده است. اين بنا به شماره ثبت 140 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.

مسجد گوهرشاد

مسجد جامع گوهرشاد، عظيم‏ترين مسجد چهار ايوانى ايران است كه در اوايل قرن نهم هجرى، در زمينى به وسعت 9309 متر مربع ساخته شد. فرمان ايجاد مسجد را «گوهرشاد آغا» همسر شاهرخ تيمورى صادر كرد و مجرى آن، بايسنقر، فرزند گوهرشاد بود كه در آن دوران، سمت استاندارى خراسان را داشت. معمار مسجد «استاد قوام‏الدين شيرازى»، سازنده مسجد، خانقاه و مدرسه گوهرشاد هرات بوده كه بناى مسجد گوهرشاد را در سال 818 ه .ق آغاز و در سال 821 به اتمام رسانيد.

قصر خورشيد

قصر خورشيد با چشم‏اندازى دلپذير و پرشوكت درست در وسط شهر كلات و در يك ميدانگاه وسيع قرار گرفته است. بناى اين كاخ از دوره نادر شاه افشار است كه به احتمال زياد براى سكونت خود بنا كرده بود. نماى اين كاخ كه به شيوه معمارى هندى ساخته شده به شكل استوانه مى‏باشد. اين قصر شامل سه طبقه مى‏باشد طبقه همكف سه چهار پله از سطح خاك بالاتر است. اين طبقه قسمت اصلى بيوتات كاخ است كه از غرفه‏ها و اتاقهاى اندرونى متعددى تشكيل شده است. طبقه بالايى با سنگهاى استوانه‏اى و با داشتن 66 ستون سنگى، آنقدر شگفت‏انگيز است كه با بهترين نمونه معماريهاى باستان برابرى دارد. اين قصر متعلق به نيمه دوم قرن دوازدهم هجرى قمرى است كه به فرمان نادرشاه افشار ساخته شده است.

مسجد جامع گناباد

مسجد جامع گناباد بر طبق تاريخ كتيبه كوفى آن در سال 609 ه .ق ساخته شده است. اين مسجد از لحاظ دارابودن كتيبه كوفى و آجركاريهاى ظريف حائز اهميت مى‏باشد. اين بنا داراى ايوانهاى رفيع در جنوب و شمال و اطراف محوطه صحن مى‏باشد. اين مسجد عليرغم زمين لرزه‏هاى شديد و تعميرات مكرر در آن، همچنان شكل و تاريخ بناى اصلى خود را حفظ كرده است و هنوز يكى از بناهاى مشخص اواخر دوره خوارزمشاهيان به شمار مى‏رود.

مزار سلطان محمد عابد (كاخك ـ گناباد)

مى‏گويند بعد از شهادت امام رضا عليه‏السلام اين امامزاده و برادرش مردم را به گرفتن انتقام دعوت كردند؛ در نتيجه مورد آزار و اذيت مأمورين قرار گرفتند كه بالاخره در شرق قصبه كاخك سلطان محمد عابد را شهيد كردند. اين بنا توسط امير عبدالله تونى در اواخر دوره سلجوقى در روى يك سكو، ساخته شده و در دوره‏هاى تيمورى و صفوى مورد مرمت قرار گرفته است. لازم به ذكر است كه در كتاب فهرست بناهاى تاريخى و اماكن باستانى ايران، اين بقعه متعلق به زمان شاه طهماسب صفوى (960 ه .ق) ذكر شده است. اين اثر به شماره ثبت 385 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.

مقبره امامزاده حمزة بن موسى الرضا

در شش كيلومترى شمال غربى شيروان مقبره امامزاده حمزة بن موسى الرضا معروف به حمزه رضا قرار دارد كه ساختمان مقبره از آثار تاريخى و پرارزش دوره غزنويان است و مربوط به قرن پنجم هجرى قمرى مى‏باشد. اين بنا كه از آجر ساخته شده بسيار مستحكم بوده و به صورت چهار گوش و داراى ابعاد 16 متر در ضلع شمالى و جنوبى و 20 متر در ضلع شرقى و غربى و گنبدى نسبتا بلند مى‏باشد.

مناره فيروز آباد

مناره فيروز آباد يكى از قديمى‏ترين آثار باقيمانده از روزگاران پيشين است كه هم اكنون با ارتفاع 18 متر در 60 كيلومترى جاده بردسكن به كاشمر قرار دارد. البته گفته مى‏شود ارتفاع اصلى مناره 25 متر بوده است كه به مرور بر اثر زمين لرزه و باران و مسامحه در نگهدارى آن، از ارتفاعش كاسته شده است. اين مناره كه با شماره 91 آثار باستانى به ثبت رسيده است داراى كتيبه‏اى است به خط كوفى كه بيانگر آن است كه اين بنا متعلق به اواخر قرن هفتم هجرى بوده است. قسمت اصلى بدنه برج با آجرهاى ساده و به شكل زيبايى كه به اصطلاح معمارى 7 و 8 ناميده مى‏شود زينت يافته است.

برج على‏آباد (كاشمر)

در على آباد كاشمر بنايى بر روى قلعه‏اى به نام كوشك ساخته شده است. معمارى اين مناره آجرى به شيوه برج رادكان قوچان مى‏باشد. شكل مناره مانند برجى است كه منظره خارجى آن را 48 ترك آجرى تشكيل مى‏دهد و داراى 12 قاب آجرى مزيّن به اشكال لوزى است. گنبد آجرى آن مخروطى شكل و دو پوشه است. ارتفاع گنبد 18 متر مى‏باشد. شكل داخلى بنا هشت گوش و محيط داخلى آن 22 متر و محيط خارجى آن 42 متر است. تاريخ ساختمان اين مناره را در حدود قرن هفتم مى‏دانند. اين بنا به شماره 127 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.

امامزاده محمد محروق (نيشابور)

بقعه امامزاده محمد محروق داراى گنبد كاشيكارى و ايوانهاى بلندى مى‏باشد و در وسط باغ مشجرى قرار گرفته است. اين بنا از ابنيه زيباى قرن دهم هجرى به شمار مى‏رود. در زير گنبد، قبر امامزاده محمد محروق واقع شده است. كتيبه كاشى معرق ايوان، صندوق منبت‏كارى شده و در ورودى حرم از زمان شاه طهماسب اول مى‏باشد. در اين بقعه يكى از اولادان حضرت موسى‏بن جعفر عليه‏السلام نيز مدفون است. اين بنا به شماره 302 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.

بقعه قدمگاه (نيشابور)

بقعه زيبايى است از قرن يازدهم هجرى، به صورت هشت گوش با ايوانهاى بلند و طاقنماهاى دو طبقه، مزين به كاشيهاى هفت رنگ با گچبرى‏هاى زيبا كه در وسط باغ بزرگى قرار گرفته است. از كتيبه تاريخى آن چنين استفاده مى‏شود كه بنا به امر شاه سليمان صفوى در سال 1091 ه .ق ساخته شده است. علت وجه تسميه آن به قدمگاه به واسطه وجود يك پارچه سنگ است كه بر روى آن اثر دو قدم بزرگ منسوب به جاى پاى حضرت رضا ثامن‏الائمه عليه‏السلام ديده مى‏شود. اين بنا به شماره 236 در فهرست آثار باستانى به ثبت رسيده است.

اسامى مهمترين آثار تاريخى استان خراسان عبارتند از:

اسفراين

1ـ خرابه‏هاى شهر بلقيس كه در جنوب شهر قرار دارد و قسمتى از ارگ آن هنوز باقى مانده است؛

2ـ امامزاده احمدبن موسى، واقع در روستاى كوران؛

3ـ خرابه‏هاى اِستئين كه روزگارى شهرى پر رونق بوده است؛

4ـ قريه انوشيروان در بخش مركزى اسفراين.

بجنورد

1ـ آيينه خانه مفخّم، از بناهاى دوره قاجاريه؛

2ـ مقبره بابا توكل، در شمال شرق بجنورد؛

3ـ بقعه سلطان، در محلى به نام معصوم‏زاده در جنوب شهر؛

4ـ بابا امان، در مسير راه مشهد ـ بجنورد؛

5ـ بش قارداش، در هفت كيلومترى جنوب بجنورد.

بيرجند

1ـ مسجد جامع (مركز شهر)؛

2ـ آرامگاه سعدالدين حكيم نزارى؛

3ـ قلعه پايين شهر؛

4ـ ساختمان اكبريه؛

5ـ ارگ بيرجند؛

6ـ قلعه قديمى (خوسف)؛

7ـ قلعه فورگ؛

8ـ مقبره ابن حسام خوسفى؛

9ـ غار چِنشت.

تايباد (باخرز)

1ـ آرامگاه مولانا زين‏الدين ابوبكر؛

2ـ برج كرات در نزديك قريه كرّات.

تربت جام

1ـ مزار و خانقاه شيخ الاسلام، اين بقعه قسمتى از خانقاه شيخ احمد جامى عارف مشهور قرن پنجم بوده است؛

2ـ آرامگاه شاه قاسم انوار، در قريه لنگر، واقع در 24 كيلومترى غرب تربت جام.

تربت حيدريه

1ـ مسجد و مزار قطب الدين حيدر، سرسلسله فرقه متصوفه حيدريه؛

2ـ بازِه هور در رباط سفيد تربت حيدريه كه به صورت چهار طاقى است كه احتمالاً آتشكده‏اى از دوره ساسانى است؛

3ـ مسجد جامع رُشتخوار؛

4ـ مقبره شيخ حيدر در كدكن.

چناران

1ـ ميل رادكان به ارتفاع 25 متر؛

2ـ خرابه‏هاى شهر منيجان منسوب به منيژه دختر افراسياب.

خواف

1ـ مسجد گنبد؛

2ـ مدرسه غياثيّه خواف در خرگرد؛

3ـ مسجد ملك زوزن خواف واقع در زوزن.

درگز

ـ مقبره شهرستانى، ابوالفتح محمد بن ابوالقاسم عبدالكريم، معروف به شهرستانى صاحب كتاب معروف المِلل و النَحَل.

سبزوار

1ـ مسجد جامع سبزوار؛

2ـ مسجد پامنار؛

3ـ منار خسروگرد، تنها اثر باقيمانده از شهر قديم بيهق؛

4ـ منار مسجد پامنار؛

5ـ آرامگاه حاج ملا هادى سبزوارى؛

6ـ امامزاده شعيب بن‏موسى بن جعفر در جنوب سبزوار؛

7ـ بناى قديمى ابن ابى‏الطيب معروف به پير حاجات.

سرخس

1ـ مقبره بابا لقمان، از عرفاى بزرگ قرن چهارم هجرى؛

2ـ رباط شرف در نزديكى روستاى شورلق؛

3ـ پل خاتون، مربوط به دوره تيموريان.

شيروان

از جمله مهمترين آثار تاريخى شيروان، بقعه امامزاده حمزه رضا در پنج كيلومترى غرب شهر مى‏باشد.

طبس

1ـ بقعه امامزاده حسين‏بن موسى؛

2ـ مدرسه دو مناره گلشن؛

3ـ ارگ طبس؛

4ـ حسينيه عمادالملكى معروف به حسينيه خان، جايگاه فعلى نماز جمعه؛

5ـ مزار پير حاجات مدفن احمد بن اسحاق.

فردوس

1ـ مدرسه عليا؛

2ـ مدرسه حبيبيه؛

3ـ مسجد جامع فردوس؛

4ـ مسجد كوشك؛

5ـ قلعه حسن آباد مى‏باشد (برخى از اين بناها در زلزله سال 1347 از بين رفته است).

فريمان

1ـ ميل اياز؛

2ـ بند فريمان در 12 كيلومترى جنوب شهر؛

3ـ شاهان گرماب؛

4ـ بناى قهندزى در فرهاد گرد.

قاينات

مهمترين اثر تاريخى اين شهرستان مسجد جامع قاين مى‏باشد كه ناصرخسرو از آن ياد كرده است و در سال 796 بازسازى شده است.

قوچان

1ـ آستانه شهر كهنه، مدفن امامزاده ابراهيم بن على بن موسى الرضا عليه‏السلام؛

2ـ تپه يام در نزديكى فاروج؛

3ـ تپه فتح‏آباد؛

4ـ تپه نادرى يا مرواريد تپه؛

5ـ مدرسه عوضيه يا مسجد جامع قوچان.

كاشمر

1ـ مناره فيروز آباد؛

2ـ برج على‏آباد؛

3ـ باغ مزار كاشمر؛

4ـ آرامگاه امامزاده حمزة بن موسى الكاظم عليه‏السلام؛

5ـ مقبره آيت الله سيد حسن مدرس.

گناباد

1ـ مسجد جامع؛

2ـ مقبره امامزاده سلطان محمد عابد در كاخك؛

3ـ جامع عتيق جويمند؛

4ـ آرامگاه جُغتاى و گور ميثور (از خوانين مغول).

مشهد

1ـ حرم مطهر حضرت رضا عليه‏السلام و صحنها و ايوانها؛

2ـ مسجد گوهرشاد؛

3ـ مسجد هفتاد و دو تن و حمام مجاور آن؛

4ـ آرامگاه شيخ بهايى؛

5ـ آرامگاه فردوسى؛

6ـ آرامگاه ربيع بن خثيم معروف به خواجه ربيع؛

7ـ آرامگاه خواجه اباصلت؛

8ـ آرامگاه خواجه مراد؛

9ـ مصلاى مشهد؛

10ـ مصلاى طرق؛

11ـ مقبره ارسلان جاذب؛

12ـ برج اَخَنجان؛

13ـ مقبره گوهر تاج؛

14ـ آثار نادرى و كلات نادر؛

15ـ عمارت كاخ خورشيد؛

16ـ مسجد كبود؛

17ـ كتيبه نادرى؛

18ـ آب انبارهاى قريه خِشت.

نهبندان

1ـ قلعه نهبندان؛

2ـ قلعه شاه ذر، كه بر فراز كوهى در شرق نهبندان قرار دارد؛

3ـ شهر لوت؛

4ـ آسيابهاى بادى.

نيشابور

1ـ بارگاه امامزاده محمد محروق؛

2ـ آرامگاه حكيم عمر خيام؛

3ـ مسجد جامع نيشابور؛

4ـ آرامگاه فريدالدين عطار؛

5ـ آرامگاه كمال الملك؛

6ـ بقعه قدمگاه؛

7ـ كاروانسراى نيشابور از دوره صفويه.

این رده در حال حاضر حاوی هیچ صفحه یا پرونده‌ای نیست.