دوره پهلوی اول در استان زنجان

واقعه كشف حجاب

پس از به قدرت رسيدن رضاشاه و مستحكم نمودن حكومتش او سياستهاى ضد دينى و ملى خود را آشكار كرد و در يك روند تاريخى اين حركت را كه از دوره قاجاريه آغاز شده بود سرعت بخشيد.

وى پس از سفر به تركيه و ديدن مظاهر تمدن غرب آخرين گام را برداشت و سرانجام در يك تصميم نا باورانه در روز 17 دى ماه 1317 ه .ش كشف حجاب را اعلام نمود.

در روز 17 دى ماه 1317 در مراسم جشنى كه در دانشسراى عالى تهران، با حضور شاه براى اعطاى ديپلم به فارغ التحصيلان برگزار گرديد و در اين مراسم رؤساى مدارس و همسران صاحب منصبان و همسر و دختران شاه بدون حجاب ظاهر شدند و اين روز به نام «روز آزادى زن و كشف حجاب» نام گذارى شد.

رضاشاه طى سخنانى اظهار داشت كه:

«بسيار سرور است از اينكه مى‏بيند زنان به حقوق و مزاياى خود نايل شده‏اند.»

به دنبال اين واقعه به تمامى شهرها و استانهاى كشور و همچنين زنجان (خمسه) موضوع كشف حجاب زنان اعلام شد و به دنبال آن در زنجان مأمورين حكومتى موظف شدند كه با برپايى جشن‏هايى رؤساى ادارات، نظاميان و بازاريان را مجبور سازند با زنان خود بدون حجاب در اين محافل حضور پيدا كنند و از سوى ديگر مأمورين شهربانى در خيابان‏ها چادر و روسرى را از سر زنان به غارت مى‏بردند.

وزارت داخله، حكومت خمسه، نمره 110، تاريخ: 20/2/1315، محرمانه

اداره حكومت خمسه عطف به مرفوقه نمره 650 راجع به اين كه مأمورين در جلوگيرى از استعمال روسرى و چارقد بانوان دستور اكيد داده شده و معروضه اول كه ابتداى كشف حجاب يك عده از بانوان به واسطه دشوارى ترك عادت قديمه روسرى استعمال مى‏كردند و اخيرا به واسطه اقدام انعقاد جشنهاى متواتره و جديت مأمورين روسرى مبدل به كلاه شده و اگر ندرتا مشاهده مى‏شود مأمورين با دستورات اكيدى كه دارند فورا جلوگيرى مى‏نمايند و در خصوص استعمال چارقد هم يك عده نسوان بى بضاعت هستند كه استطاعت تهيه لباس و كلاه را ندارند كشف حجاب نموده‏اند چارقد به سر ندارند با صورت باز و متروك نمودن اين قضيه هم موكول به مقدارى لباس است براى آنها از هر محلى كه مقتضى باشد.

رئيس شهربانى ياور شيخ الاسلامى

همزمانى اعلام كشف حجاب در زنجان با ايام محرم، مقاومت مردم و علما در مقابل اين پديده زشت را دو چندان نمود و خطباء و علماء زنجان از فرصت ايام عاشورا و عزادارى سالار شهيدان اباعبدالله الحسين عليه‏السلام استفاده كرده و در منابر به مبارزه با اين پديده پرداختند.

اين مقاومت سبب گرديد كه حكومت زنجان رسما ناتوانى خود را در اجراى رفع حجاب به حكومت مركزى ابزار كند و علت آن را نيز مقاومت علماء ذكر كند.

كابينه رياست وزراء، نمره 139 28/12/14

رياست وزارت بعد از ورود دائما مراقب موضوع نهضت بانوان هستم و تا حدى هم اجرا شده است ولى با استحضار كاملى كه از روحيه علما و اهالى زنجان داريد پيشرفت كامل آن مستلزم فشار است. متأسفانه وسيله اجرا در زنجان منحصر به شهربانى با عده نفرات خيلى كم است كه حتى خود رئيس شهربانى حضورا از عادات اهالى در دهه عاشورا خصوصا كه تصادف به موضوع رفع حجاب كرده، صريحا اظهار نگرانى مى‏كند در اين صورت مقتضى است امر فرماييد يك عده از پاسبانهاى شهربانى طهران با يك عده بيست نفرى سرباز، با يك نفر صاحب منصب آزموده موقتا مأمور زنجان و طبق تعليمات حكومت مراقب انتظامات باشند وبعد از دهه عاشورا مراجعت نمايند والا با اين ضعف شهربانى اتفاقات اخير اين دو سه ساله ممكن است نظاير پيدا كند و بالضروره مراتب را به عرض رسانيدم كه در آتيه مسؤول نباشم.

27/12/14، نمره 5208 منظم حكومت خمسه

مقاومت علماء و مردم سرانجام، نخست وزير را مجبور ساخت تا طى حكمى فرمان تقويت نظميه زنجان و تبعيد عالمان دينى و ديگر مردمى را كه با كشف حجاب به مخالفت بر خواسته بودند صادر كند.

نمره عمومى 3، تاريخ: 4/1/15، رياست وزراء

حكومت نمره 5208 واصل به اداره كل شهربانى دستور داده شد كه نظميه زنجان را تقويت نمايند. هر يك از علما يا كسان ديگر در موضوع نهضت بانوان اظهار مخالفتى نمايند بدون ترديد توسط نظميه تبعيد نمايند. از طرف شهربانى كل بررسى نظميه زنجان دستور داده شده است.