دوران جمهوری اسلامی در استان همدان

دوران جمهوری اسلامی

مردم همدان، مانند ساير مردم ايران، از 15 خرداد 1342 دوشادوش و همگام با مردم ديگر شهرها نهضت امام خمينى را دنبال نمودند و تا پيروزى انقلاب و بعد از آن لحظه‏اى درنگ ننمودند.

با دستگيرى حضرت امام خمينى(ره)، تا حدودى مردم ايران دچار دلهره و ترس شدند و فعاليتها رو به تحليل رفت. اما اعلاميه‏هاى حضرت امام و نوارهاى سخنرانى او از دهه 50 به بعد، به مردم ايران اميد بخشيد و دوباره آنها را به صحنه آورد و عليه فعاليتهاى رژيم اقدام نمودند.

در آبان 1350 قرار شده بود گروهى از خوانندگان و رقاصان زن در نهاوند به مناسبت جشن‏هاى 2500 ساله، برنامه اجرا نمايند. جوانان نهاوند از آيت الله عليمراديان منع آن را خواستند كه از اين كار جلوگيرى كند.

او نيز به شهربانى تلفن زد و آنها را تهديد كرد كه اگر اين برنامه اجرا شود، وضع خطرناكى پيش مى‏آيد. لذا اين برنامه در نهاوند اجرا نشد. در سال 1351 «خانه زن» كه محلى براى ترويج فساد و تخريب مظاهر مذهبى در نهاوند بود، به وسيله گروه ابوذر منفجر شد.

به دنبال آن عده‏اى از گروه ابوذر دستگير و شش نفر آنها در سحرگاه بهمن 1352 تيرباران شدند.

با اعدام عده‏اى از انقلابيون، مبارزات عليه رژيم شدت گرفت و رفت و آمد روحانيون نيز به استان همدان فزونى يافت و بزرگانى نظير حجج اسلام رى شهرى، عباس شيرازى، فلاح يزدى، فاكر خراسانى، حسن روحانى و موحدى قمى و اشكورى پس از سخنرانى در نهاوند ممنوع المنبر شدند.

در سال 1353 نيز مبارزات مردم ادامه يافت و ساواك يازده نفر از مردم همدان را دستگير و حبس نمود. اين امر موجب شد كه مردم در مقاومت خود مصمم‏تر باشند و با اراده‏اى راسخ عليه رژيم اقدام نمايند.

اما حادثه 19 دى در قم، نهضت را وارد مرحله‏اى جديد نمود و تمام شهرهاى ايران يكپارچه تظاهرات و راهپيمايى و فرياد عليه رژيم شد. در همه شهرهاى ايران براى شهداى 19 دى مراسم برگزار كردند. علما و مردم شهرها اعلاميه دادند و حركت رژيم را محكوم نمودند. پس از واقعه 19 دى، در نهاوند مجلس بزرگداشتى برگزار شد، سپس مردم به خيابانها ريخته و شعار درود بر خمينى سر دادند.

مردم تويسركان در ضمن نامه‏اى به يكى از مراجع در قم، حوادث قم و كشتار مردم بى‏دفاع را محكوم و حمايت خود را از دستورات آيات و مراجع و حوزه علميه اعلام نمودند.

با شهادت آيت الله سيد مصطفى خمينى فرزند برومند امام خمينى نهضت اسلامى وارد مرحله جديدى شد. در اين دوره منزل آيت الله ملا على معصومى همدانى ملجأ و مأمن مردم همدان بود. وى هنگامى كه مردم همدان مى‏خواستند براى شهادت آقا مصطفى مراسم ترحيم برگزار كنند و شهربانى آنها را به نحوى مانع مى‏شد، شهربانى را تهديد كرد كه ما اعلان مى‏كنيم كه شهربانى مانع برگزارى مجلس ترحيم شده است.

سرانجام مردم همدان نيز مجلس ترحيمى تشكيل دادند و با رهبر خود ابراز همدردى نموده و حمايت خود را از او اعلام نمودند.

در اسفند 1356 مردم همدان، بانكهاى همدان را تهديد كردند و تعدادى از شيشه‏هاى بانكها را شكستند. در اين ماه مردم همدان خود را براى برگزارى مجلس ختم براى شهداى قم و تبريز، خود را آماده مى‏كردند و از سوى آخوند ملا على معصومى در اين باره اعلاميه‏اى صادر شد.

در روز اول فروردين 1357 مردم همدان در مسجد جامع تجمع كردند. در اين جلسه سه نفر از روحانيون به نامهاى سيد مجتبى صباح حسينى، سيد فاضل حسنى وركانه و شيخ حسين عندليب‏زاده سخنرانى كردند و عليه دولت و رژيم صحبت نمودند. پس از اتمام جلسه هر سه نفر دستگير و به شهرهاى ديواندره، مهاباد و پاوه تبعيد شدند.

پس از آن كه در تمام شهرهاى استان، اعلاميه‏هايى پخش شده بود، از سوى شهربانى، مأمورينى در محل‏هايى كه احتمال نصب اعلاميه وجود داشت، گمارده شدند و عده‏اى از عوامل توزيع اعلاميه را دستگير نمودند.

در روز دهم فروردين 1357 بازار همدان تعطيل شد و در مسجد جامع همدان مجلس يادبود شهداى تبريز برگزار شد. بعد از جلسه مأمورين، واعظ را دستگير نمودند. يكى از مأمورين شهربانى در اين روز توسط يكى از مردم همدان با چاقو مضروب شد و ضارب نيز دستگير شد.

در 31 مرداد 1357 مردم نهاوند اقدام به يك تظاهرات باشكوه نموده و در اين روز يك نفر از اهالى اين شهر به دست مأمورين رژيم به شهادت رسيد. در چهارم شهريور 1357 مردم همدان، همراه ساير هموطنان خود به خيابانها ريخته و عليه رژيم راهپيمايى نمودند. همزمان با تظاهرات مردم همدان، شهرهاى رشت، كرمانشاه، كاشان، قم، زنجان و چندين شهر ديگر نيز شاهد تظاهرات بودند.

در 28 مهر 1357، مردم همدان، ساختمان حزب رستاخيز را آتش زدند و مجسمه داريوش را تخريب نمودند.

در پنجم آذر 1357 تظاهرات همدان همچون شهرهاى اصفهان، يزد و كرمانشاه خونين شد و عده‏اى از مردم اين شهر كشته شدند. در روزهاى يازدهم و دوازدهم آذر نيز تظاهرات خونينى در همدان برپا شد و عده‏اى شهيد و مجروح شدند.

در روز نهم آذرماه 1357 در راه‏پيمايى كه به منظور گرامى داشت شهداى قم در تويسركان منعقد شده بود، با حمله مأموران رژيم شهيد اسماعيلى بيات مورد اصابت گلوله مأموران قرار گرفت و به شهادت رسيد.

روز بيستم آذر 1357 نيز در همدان يك سرباز وظيفه، استاندار را به گلوله بست و خود نيز شهيد شد.

در روز 21 بهمن ماه رژيم دستور داد يك گردان از تانكهاى تيپ زرهى كرمانشاه از راه همدان به تهران منتقل شود، حضرت آيت الله مدنى به اتفاق مردم كفن پوشيده و جلوى تانكها را سد كردند و در آنجا سخنرانى را آغاز نمودند و با اين سخنرانى بيش از پانصد نفر از مأموران نظامى، از فرمانده گردان تا نيروهاى گاردى تسليم عزم راسخ و بيان شيواى ايشان شدند و از رفتن منصرف شدند. مردم همدان يك لحظه از امام و رهبر خود جدا نشده و تا پيروزى انقلاب اسلامى همراه و همدوش ساير مردم ايران بودند.

در همدان نيروهاى هوايى براى نخستين بار در تاريخ نظامى ايران به مردم پيوسته و با اعلام حمايت از نهضت امام، نقطه اميد طاغوت را به يأس مبدل نمودند.

حوادث سياسى از پيروزى انقلاب اسلامى تاكنون

1ـ كودتاى نوژه

در 18 تيرماه 1359 مقدمات كودتاى نظامى وسيعى [به نام نوژه] تدارك ديده شد. عده‏اى از امراى ارتش و نيروى هوايى با بسيج صدها تن نظامى و غير نظامى و بهره‏گيرى از هواپيماها و سلاح‏هاى پيشرفته موجود، قصد براندازى نظام را داشتند، اما با افشاى اطلاعات آنها، به سرعت سركوب شدند و قضيه پيش از شروع جدى از ميان رفت. بلافاصله ستاد مشتركى از سپاه و نيروى هوايى براى تعقيب و دستگيرى توطئه‏گران تشكيل شد و حدود 300 نفر از كسانى كه در ارتباط با كودتاچيان بودند دستگير شدند.

اين كودتا قرار بود در دو مرحله نظامى و سياسى اجرا شود. (در مرحله نظامى قرار بر اين بود كه هواپيماهاى نظامى از مقصد پايگاه هوايى همدان نسبت به بمباران مراكز حساس و بيت حضرت امام(ره) اقدام نمايند).

به رغم شكست كودتا، مشخص شد كه هنوز كشور و نيروهاى موجود در آن، به ويژه نيروهاى نظامى، دچار مشكلات و مسايلى هستند كه مى‏تواند اصل و اساس نظام را مورد تهديد قرار دهد. اين آزمونى هشدار دهنده براى رهبران انقلاب بود كه موجب داورى مجدد آنان درباره نيروهاى نظامى و تصفيه و اصلاح اين نيروها شد.

نماز جمعه

در همدان قبل از پيروزى انقلاب اسلامى نيز نماز جمعه برگزار مى‏شده است. در سال 1362 ه .ق حاج شيخ على دامغانى در مسجد حاج كلبعلى اقامه جمعه مى‏نموده است.

البته در آن زمان، نماز جمعه شكوه امروز را نداشته و تعداد نمازگزاران بسيار اندك بوده است. پس از پيروزى انقلاب، حضرت امام خمينى(ره)، آيت الله مدنى را به امامت جمعه و نمايندگى خويش در همدان منصوب نمود.

پس از شهادت آيت الله قاضى‏زاده در تبريز، وى از همدان فراخوانده شد و حجت الاسلام فاضليان مسئوليت امامت جمعه همدان را عهده‏دار شدند. پس از مدتى ايشان به امامت جمعه ملاير منصوب شده و حجت الاسلام و المسلمين موسوى همدانى به امامت جمعه و نمايندگى ولى فقيه در همدان منصوب شدند. ديگر ائمه استان عبارتند از:

اسد آباد: حجت الاسلام حسين جمالى زاده؛

بهار: حجت الاسلام اسد الله حيدرى؛

تويسركان: حجت الاسلام حسين ميرزايى نسب؛

رزن: حجت الاسلام حسن طاهرى پور؛

فامنين: حجت الاسلام غياث الدين طه محمدى؛

قروه درجزين: حجت الاسلام قربانعلى محمدى مطلق؛

قهاوند: حجت الاسلام ابراهيم احمدى رهبريان؛

كبودرآهنگ: حجت الاسلام احمد شجاعى؛

لاله‏جين: حجت الاسلام حبيب الله حاتم نيا؛

ملاير: حجت الاسلام سيد رضا فاضليان؛

نهاوند: حجت الاسلام عباسعلى مغيثى نيا؛

همدان: حجت الاسلام سيد ابوالحسن دبستانى (موسوى).

دفاع مقدس

با پيروزى انقلاب اسلامى و حملات دشمن به نهال نوپاى اسلامى و جريانات كردستان نيروى رزمى همدان در سال 58 جهت جلوگيرى از پيشروى آنان در جاده همدان ـ سنندج وارد عمل شد و شهر قروه را آزاد و در گردنه صلوات آباد با آنان درگير شد.

با آغاز جنگ تحميلى، مردم هميشه در صحنه اين استان نيز همگام با ديگر مردم بپا خاسته كشور اسلامى با حضور يكپارچه خود در تمامى ابعاد جنگ از اعزام نيرو به جبهه، تا ارسال وسايل مورد نياز و انواع كمكهاى مردمى و اسكان و حمايت مادى و معنوى هموطنان جنگ زده و مقاومت قهرمانانه در مقابل بمباران ناجوانمردانه، هميشه و در همه حال حمايت و ايمان خود را به امام و انقلاب و جمهورى اسلامى به اثبات رساندند.

رزمندگان غيور اين استان در قالب لشكر انصار الحسين با حضور در عملياتهاى مختلف، همچون عمليات قلاويز ـ تنگه كروك (مطلع‏الفجر)، فتح‏المبين، بيت‏المقدس، رمضان، ثارالله، مسلم‏بن‏عقيل، والفجر2، طريق‏القدس، والفجر5، ميمك، بدر، قادر، ام‏الرصاص، والفجر8، صاحب‏الزمان(عج)، جزايرمجنون، كربلاى4، 5، 8 و عمليات‏مرصاد كه نيروى رزمى‏اين استان به عنوان اولين نيرو بامنافقين وارد نبرد گرديدو تعداد زيادى شهيد ومجروح برجاى گذاشت توانست نقش مؤثرى در دفع دشمنان اين مرز و بوم و نگهبانى از دستاوردهاى انقلاب اسلامى داشته‏اند.

همراه و همگام با مردم اين استان، طلاب و روحانيون نيز عازم جبهه‏هاى جنگ شدند.

از آغاز جنگ تحميلى تا پايان آن مردم اين استان تعداد 7107 نفر شهيد و 18493 نفر جانباز از نيروهاى نظامى، انتظامى، بسيج و سپاه تقديم انقلاب اسلامى نموده‏اند كه 66 نفر از شهداى استان از طلاب حوزه مى‏باشند.

اسامى تعدادى از سرداران شهيد استان عبارت است از:

رديفنام سردار شهيدنام شهرستانتاريخ شهادتمحل شهادت

1خسرو ارژنگىهمدان1360سرپل ذهاب

2تقى بهمنىهمدان10/2/60سرپل ذهاب

3عليرضا خزاعىاسدآباد11/6/60سرپل ذهاب

4فريدون عيوضىبهار23/2/61خرمشهر

5عليرضا حاج بابايىهمدان24/4/61كوشك

6امين الله باقرىبهار10/7/61سومار

7مهدى بهادر بيگىهمدان18/11/61فكه

8ابراهيم على معصومىرزن20/8/62سردشت

9بختيار جموراسدآباد16/11/64فاو

10ناصر عبدالهىرزن27/11/64فاو

11مصيب مجيدىهمدان26/12/64فاو

12حسين خادم پرهمدان1/6/65پيرانشهر

13محسن بوكندرزن29/10/65شلمچه

14عزت الله شعبانلوهمدان9/5/66فاجعه مكه

15حسين تاجوكملاير1/4/67ماووت

16هادى فضلىهمدان7/5/67مرصاد

17حميدرضا مكين آبادىهمدان25/3/69سردشت

ـ تأثيرات جنگ بر ساكنان

بيش از چند روز از شروع جنگ تحميلى نگذشته بود كه چهره استان همدان به علت خارج شدن و هجرت مردم استانهاى خوزستان، ايلام، كرمانشاه به اين استان و بوجود آمدن صف‏هاى طويل بيش از چند كيلومترى اتومبيل‏ها در مقابل پمپ بنزين دگرگون شده و مردم در هر كوى و برزن خبرهاى داغ جنگ را نقل مى‏كردند و در مدت كوتاهى شهرهاى استان همدان ميزبان صدها تن از هموطنان جنگزده گرديد كه بلافاصله ستادى بنام ستاد كمك رسانى به جنگ زدگان تشكيل گرديد و مردم استان تمامى همت خود را براى تأمين آب و ساير نيازمندى‏هاى اين هموطنان ستم ديده نمودند. شرارت دشمن كه در حملات هوايى از روز نخست جنگ با بمباران فرودگاه نظامى و بين المللى همدان آغاز شده بود همچنان ادامه داشت. دومين بمباران شهرستان همدان در روز قدس سال 1361 در تاريخ 25 تيرماه اين سال در محل استاديوم كه محل برقرارى نماز جمعه بود صورت گرفت كه تعداد زيادى از زنان و مردان تظاهر كننده شهيد و يا مجروح شدند. سپس محلات قلعه سبزى و سبد بافان و مراكز ديگر مورد حمله دشمن قرار گرفت و در تاريخ 15/1/64 شهر همدان مورد حمله موشكى هوا به زمين قرار گرفت.

در طول مدت جنگ شهرستان نهاوند به صورت مداوم مورد حمله موشكى دشمن قرار داشت و شهرستان اسد آباد، ملاير و تويسركان نيز در اواخر جنگ بمباران شد كه در اين حملات تعداد 786 نفر از مردم بيگناه اعم از زن، مرد، كودك به شهادت رسيدند. عليرغم تمامى شرارت‏هاى دشمن سيل كمك‏هاى جنسى و اعزام نيرو از اقشار مختلف مردم حزب الله اين استان به سوى جبهه‏هاى نبرد حق عليه باطل، تا پايان جنگ ادامه يافت.

مشاركت سياسى

با نگاهى به آراء شركت كنندگان در انتخابات مختلف مشخص مى‏شود كه حضور مردم همدان در انتخابات رياست جمهورى سير نزولى داشته است و مشاركت مردم كمتر شده است. هر چند كه فراوانى آراء بيانگر افزايش رأى دهندگان مى‏باشد اما درصد شركت كنندگان در انتخابات بيانگر كاهش مشاركت مردم مى‏باشد. در دوره اول رياست جمهورى 496264 نفر به پاى صندوقها حاضر شدند كه جمعيتى در حدود 78 درصد واجدين شرايط را شامل مى‏شدند.

در دوره دوم رياست جمهورى تعداد آراء استان به 526571 نفر افزايش يافته است. در اين دوره هر چند كه تعداد آراء نسبت به دوره قبل حدود 6 درصد افزايش يافته است اما درصد مشاركت در اين دوره كاهش يافته است. در اين دوره 76 درصد واجدين شرايط در انتخابات شركت داشته‏اند. در دوره سوم رياست جمهورى 533618 نفر در انتخابات شركت كرده‏اند. در اين دوره ميزان مشاركت مردم افزايش يافته است. در اين دوره 77 درصد واجدين شرايط در انتخابات شركت كرده‏اند. در دوره چهارم رياست جمهورى (دوره دوم رياست جمهورى آيت الله خامنه‏اى) تنها 468958 نفر در انتخابات شركت كرده‏اند. در اين دوره تعداد مطلق آراء نيز حدود 12 درصد كاهش يافته است. درصد مشاركت مردم نيز به 62 درصد تقليل يافته است. به عبارتى در اين دوره حدود 38 درصد واجدين شرايط در انتخابات شركت نكرده‏اند. ميزان مشاركت مردم در اين دوره نسبت به دوره اول رياست جمهورى (رياست جمهورى بنى صدر) حدود 16 درصد كاهش داشته است. در دوره پنجم رياست جمهورى تعداد مطلق آراء اندكى افزايش يافته و به 524496 نفر رسيده است ولى درصد مشاركت در اين دوره هم كاهش داشته است. در اين دوره تنها 60 درصد واجدين شرايط در انتخابات شركت كرده‏اند. لازم به ذكر است كه اين دوره، اولين انتخابات پس از ارتحال حضرت امام(ره) بوده است.

در دوره ششم رياست جمهورى هم تعداد مطلق آراء و هم ميزان مشاركت كاهش يافته است. در اين دوره از 939357 نفر واجدين شرايط، تنها 508856 نفر يعنى حدود 54 درصد در انتخابات شركت نموده‏اند. لازم به ذكر است كه در ششمين انتخابات رياست جمهورى بالاترين ميزان مشاركت در اين استان به شهرستان كبودر آهنگ و كمترين ميزان مشاركت به شهرستان ملاير اختصاص داشته است. درصد مشاركت در كبودر آهنگ 7/78 درصد و در ملاير 3/50 درصد بوده است. در اين دوره 1/48 درصد شركت كنندگان به آقاى هاشمى رفسنجانى و 8/40 درصد به آقاى توكلى رأى داده‏اند.

در هفتمين دوره انتخابات رياست جمهورى ميزان حضور مردم به طور قابل توجهى افزايش يافته است و تقريبا با ميزان مشاركت در انتخابات دوره دوم رياست جمهورى برابرى مى‏نمايد. در اين دوره 2/76 درصد واجدين شرايط (770472 نفر) در انتخابات شركت نموده‏اند و 8/70 درصد شركت كنندگان به آقاى خاتمى رأى داده‏اند. در انتخابات هشتمين دوره رياست جمهورى مجددا حضور مردم كاهش يافته است در اين دوره هم آراء مطلق و هم درصد شركت كنندگان كاهش يافته است. در اين انتخابات 743550 نفر از واجدين شرايط يعنى 05/63 درصد در انتخابات شركت داشته‏اند كه نسبت به دوره قبل حدود 15/13 درصد از مشاركت مردم كاسته شده است. در اين دوره 8/74 درصد شركت كنندگان در انتخابات به آقاى خاتمى رأى داده‏اند.

همچنين آمار موجود نشان مى‏دهد كه مردم اين استان از انتخابات مجلس خبرگان استقبال خوبى نكرده‏اند. در سومين دوره انتخابات مجلس خبرگان كه در آبان 1377 برگزار شد تنها 478483 نفر يعنى جمعيتى كمتر از رأى دهندگان اولين دوره رياست جمهورى در انتخابات شركت نموده‏اند. در اين انتخابات ميزان مشاركت مردم 47 درصد بوده است.

در انتخابات مجلس شوراى اسلامى نيز در دوره‏هاى مختلف، مشاركت مردمى سير يكسانى نداشته است. در اولين دوره انتخابات مجلس شوراى اسلامى 5/62 درصد واجدين شرايط شركت داشته‏اند. ميزان مشاركت مردمى در دوره دوم مجلس شوراى اسلامى به 60 درصد و در دوره سوم به 65 درصد رسيده است. در دوره چهارم مجلس شوراى اسلامى تنها 8/53 درصد واجدين شرايط در پاى صندوقها حاضر شده‏اند. در دوره پنجم مجلس شوراى اسلامى مشاركت مردمى افزايش يافته و به 2/57 درصد رسيده است. در دوره اول مجلس شوراى اسلامى 375000 نفر، در دوره دوم 382000 نفر، در دوره سوم 521000 نفر، در دوره چهارم 505725 نفر و در دوره پنجم 566000 نفر در انتخابات شركت كرده‏اند.

در ذيل تاريخ تشكيل و خاتمه ادوار مجلس و نمايندگان مردم استان همدان از دوره اول تا دوره ششم مجلس شوراى اسلامى را مورد بررسى قرار مى‏دهيم: ـ دوره اول

دوره اول مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد 1359 گشايش يافت و افراد ذيل از استان تهران به مجلس راه يافتند:

1ـ على آقا محمدى همدان

2ـ سيد هاشم حميدى همدان

3ـ سيد كاظم اكرمى بهار و كبودرآهنگ (مياندوره‏اى ـ 1360)

4ـ محمد باقر انوارى رزن

5ـ محمد على حيدرى نهاوند

6ـ احمد زمانيان نهاوند (مياندوره‏اى ـ 1360)

7ـ فتحعلى صاحب الزمانى اسد آباد

8ـ على حمزه‏اى اسد آباد

9ـ مرتضى كتيرايى ملاير

10ـ اسماعيل مغزّى ملاير

11ـ سيد مصطفى كيائى تويسركان

اين مجلس به تاريخ 6 خرداد 1363 پايان يافت.

ـ دوره دوم

دوره دوم مجلس شوراى اسلامى در 7 خرداد 1363 گشايش يافت و منتخبين استان همدان به شرح ذيل به دوره دوم مجلس راه يافتند:

1ـ على آقا محمدى همدان

2ـ سيد هاشم حميدى همدان

3ـ على مثبت فاضل همدانى بهار و كبودرآهنگ

4ـ ابوالفضل رحمانى اصل رزن

5ـ احمد زمانيان نهاوند

6ـ محمد باقر بهرامى اسد آباد

7ـ مهدى شاملو محمودى ملاير

8ـ محمد صالح احمدوند ملاير

9ـ غلامحسين رهبرپور تويسركان

اين مجلس در تاريخ 5 خرداد 1367 پايان يافت.

ـ دوره سوم

سومين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد 1367 افتتاح يافت و افراد ذيل به مجلس راه يافتند:

1ـ غلامحسين آقايى همدان

2ـ على آقا محمدى همدان

3ـ على مثبت فاضل همدانى بهار و كبودرآهنگ

4ـ احمد رهبرى رزن، فامنين و شراء

5ـ احمد زمانيان نهاوند

6ـ ذبيح الله صفايى اسد آباد

7ـ نادر كاووسى تويسركان

8ـ سيد كاظم ميرولد ملاير

9ـ عبدالله نوروزى ملاير

اين مجلس در تاريخ 6 خرداد 1371 پايان يافت.

ـ دوره چهارم

دوره چهارم مجلس شوراى اسلامى در 7 خرداد 1371 گشايش يافت و منتخبين استان بدينقرار به مجلس راه يافتند:

1ـ احمد حبيبيان همدان

2ـ سيد جلال ساداتيان همدان

3ـ على يعقوبى بهار و كبودرآهنگ

4ـ محمد مهدى مفتح رزن

5ـ محمد باقر بهرامى اسد آباد

6ـ احمد زمانيان نهاوند

7ـ عبدالله نوروزى ملاير

8ـ سيد كاظم ميرولد ملاير

9ـ سيد محمد نقبايى تويسركان

اين مجلس در تاريخ 6 خرداد 1375 پايان يافت.

ـ دوره پنجم

پنجمين دوره مجلس شوراى اسلامى در مورخه 12 خرداد 1375 آغاز شد و افراد منتخب زير از استان همدان به مجلس پنجم راه يافتند:

1ـ حميدرضا حاجى بابايى همدان

2ـ مرضيه حديدچى دباغ همدان

3ـ على يعقوبى بهار و كبودرآهنگ

4ـ محمد مهدى مفتح رزن

5ـ محمدرضا على‏حسينى عباسى نهاوند

6ـ ذبيح الله صفايى اسد آباد

7ـ الهه راستگو ملاير

8ـ حسن زمانى فر ملاير

9ـ مرتضى فضلعلى تويسركان

اين مجلس در تاريخ 6 خرداد 1379 پايان يافت.

ـ دوره ششم

ششمين دوره مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 7 خرداد 1379 آغاز شد و نمايندگان استان به قرار زير به مجلس راه يافتند:

1ـ ذبيح الله صفايى اسدآباد

2ـ رضا طلايى نيك بهار و كبودرآهنگ

3ـ محسن تركاشوند تويسركان

4ـ محمد پيران رزن

5ـ بيژن شهباز خانى ملاير

6ـ محمد كاظمى ملاير

7ـ محمدرضا على حسينى عباسى نهاوند

8ـ حميدرضا حاجى بابايى همدان

9ـ حسين لقمانيان همدان

ـ دوره هفتم

نمايندگان فعلى استان (دوره هفتم مجلس شوراى اسلامى):

1ـ محمد باقر بهرامى اسدآباد

2ـ رضا طلايى نيك بهار و كبودر آهنگ

3ـ مرتضى فضلعلى تويسركان

4ـ محمدمهدى مفتح رزن

5ـ حسن زمانى فر ملاير

6ـ محمدتقى كاويانى پور نهاوند

7ـ حميد رضا حاجى بابايى همدان

8ـ ابراهيم كارخانه‏اى همدان