ÌÓÊÌæ ÇÑÊÈÇØ ÈÇ ãÇ ÎÇäå  

جنگ جهانی اول در استان هرمزگان

از ویکی اطلس فرهنگی ایران

پرش به: ناوبری, جستجو

در آستانه جنگ جهانى اول، قرار داد 1907 مبنى بر تقسيم ايران به سه منطقه تحت نفوذ روس، انگليس و بى‏طرف بين دو دولت روسيه و انگليس بسته شد. بر اين اساس، دولت انگليس كه مدت سه قرن خليج‏فارس را درياچه انگليسى مى‏خواند، على‏رغم ادعاى عدم دخالت در امور داخلى ايران، اقدام به تشكيل پليس جنوب كرد.

در بيست و سوم تير ماه 1294 متفقين تصميم گرفتند در جلوگيرى از نفوذ آلمانها روس‏ها نيروهاى مستقر در انزلى را تقويت كرده و انگليسى‏ها نيز بندرعباس، بندر لنگه، هرمز، بوشهر و محمره را تصرف نمايند.

گرچه جنگ جهانى اول در سال 1918 خاتمه يافت ولى در اثر پيش آمد انقلاب كبير روسيه و عملياتى كه در نتيجه آن در جبهه ايران و قفقاز لزوم پيدا كرد، نيروهاى انگليس تا پايان سال 1920 در خاك ايران باقى ماندند.

در جريان جنگ جهانى اول (1918ـ1914 .م) دولت انگليس براى مقابله با خطر نفوذ شوروى و عثمانى در ايران و هندوستان و حفظ منافع خود، ظاهرا به بهانه كمك به ايجاد امنيت در ايران و فرو نشاندن درگيرى‏ها و اغتشاشات محلى نيرويى در ايران به وجود آورد كه اسپيار ناميده شد.

در 16 مارس 1916 ميلادى برابر با 1295 خورشيدى سر پرسى سايكس همراه با 3 نفر انگليسى و 3 نفر افسر و 20 درجه‏دار هندى و 25 نفر سواره از بخش مركزى نظام هند با دو توپ قديمى سر پر، از راه دريا وارد بندرعباس شد. هنگام ورود آنان 11 گلوله توپ شليك شد و بازار و گمرك ظاهرا تعطيل شد و فرماندار كل بنادر جنوب، ميرزا احمد خان دريا بيگى و شجاع نظام نايب الحكومه بندرعباس و نمايندگان كنسولگرى انگليس در بوشهر و بندرعباس و جمعى از مردم براى استقبال صف كشيده بودند در ميان استقبال كنندگان جز جمعى از ارامنه كه از ورود آنان شادمان بودند، بقيه مردم مخصوصا مردم محلى، بى‏تفاوت و آرام، تماشاگر جريان بودند. اسپيار پس از ورود به بندرعباس، اردويى در ناى بند 3 كيلومترى شرق بندرعباس آن روز برپا كردند و از داوطلبان خدمت شروع به ثبت نام نمودند و ظرف يك‏ماه حدود 300 نفر ثبت نام كردند. ثبت نام كنندگان و داوطلبان خدمت عمدتا تركيبى از عرب‏هاى مقيم بندرعباس و بلوچ‏ها و جوانان روستاهاى حوزه شرقى بندرعباس بودند.

اسپيار در طول 5 سال اقامت در ايران، در بسيارى از درگيرى‏هاى مسلحانه با اشرار و راهزنان شركت داشت. پايگاه‏هاى اصلى آنان در بندرعباس، سيرجان، كرمان، شيراز، اصفهان، يزد و تهران بود و در مسير راه بندرعباس تا سيرجان دو واحد اطلاعاتى نيرومند يكى در طارم از توابع شهرستان حاجى آباد و يكى در فين داشتند.

علاوه بر اين پاسگاه‏هايى در گنو، سزر، آب شيرين، آب ماه، گهلم برقرار كردند و بر اوضاع و احوال مناطق نظارت مى‏نمودند. اولين واحد نظامى اسپيار كه در ناى بند تشكيل گرديد رژيمان يا هنگ «احمد شاهى» نام داشت. هر چند كه جنگ جهانى اول در 1918 به پايان رسيد اما نيروهاى انگليسى تا سال 1920 در ايران باقى ماندند و در امور ايران دخالت مى‏كردند. دولت ايران در زمان وثوق الدوله پليس جنوب ايران را به رسميت شناخت و وثوق الدوله از خدمات و زحمات سر پرسى سايكس در اعاده نظم و امنيت قدردانى كرد.

پليس جنوب پس از استقرار در بندرعباس شروع به مطالعه و نقشه‏بردارى براى احداث راه شوسه بين شهرها نمودند. در «ناى بند» يك بارانداز چوبى جهت استفاده خودشان ساختند و يك جاده شوسه در اردوگاه به وجود آوردند. ناى بند را از آن جهت براى استقرار خود انتخاب كردند كه داراى چاه‏هاى آب شيرينى بود و آب مصرفى مردم شهر نيز از آنجا تأمين مى‏گرديد. اسپيار سرانجام در سال 1921 ميلادى برابر با 1300 خورشيدى منحل گرديد و افراد آن ايران را ترك گفتند.


منابع