جشن‌ها و اعیاد در استان یزد

عید فطر

در استان يزد نماز عيد فطر به طرز باشكوهى برگزار مى‏شود. مساجدى كه در يزد نماز عيد فطر در آنها برپا مى‏شود عبارتند از: مسجد ملا اسماعيل، مسجد جامع و مسجد امير چخماق.

بعضى‏ها هم براى خواندن نماز عيد فطر به امام زاده جعفر مى‏روند و پس از خواندن نماز از مردم با شربت و شيرينى پذيرايى مى‏شود.

در ساير شهرها و روستاهاى اين استان، صبح روز عيد «صلات» مى‏كشند. طريق صلات كشيدن به اين ترتيب است كه سه نفر از اهالى محل كه قرآن را خوب مى‏خوانند اول صبح عيد فطر به بالاى گلدسته مسجد مى‏روند و هر سه با صداى بلند هفت مرتبه مى‏گويند: «الصلاة الصلاة على العيد الفطر». با شنيدن صداى «الصلاة» مردم همگى به سمت مسجد به راه مى‏افتند.

يكى از امور واجب در اين روز پرداخت فطريه است و مردم قبل از اينكه نماز عيد را شروع كنند، فطريه خود را كنار مى‏گذارند.

كسانى كه شخص مستحقى را مى‏شناسند، به او مى‏دهند و در غير اين صورت فطريه خود را به مكان‏هاى مخصوصى پرداخت مى‏كنند تا صرف كمك به مستمندان شوند.

بعد از اتمام مراسم نماز عيد فطر، زن و مرد براى تبريك عيد به خانه بزرگ‏ترها مى‏روند. مردم وقتى به هم مى‏رسند روبوسى مى‏كنند و عيد را تبريك مى‏گويند و از خداوند مى‏خواهند كه نماز و روزه ماه رمضان‏شان را قبول كند.

جشن‏هاى ملى و مذهبى

استان يزد داراى بافت سنتى و مذهبى است لذا مردم اين خطه براى جشن‏ها و مراسم‏هاى مذهبى اهميت فوق العاده‏اى قايل هستند و شايد به همين دليل اين استان را دارالعباده مى‏نامند. اعياد مذهبى هم‏چون عيد غدير، عيد قربان، عيد مبعث، 17 ربيع الاول، نيمه شعبان و روزهاى تولد ائمه اطهار عليه‏السلام به طرز باشكوه و مفصل برگزار مى‏شود.

در اين ميان عيد غدير از اهميت ويژه‏اى برخوردار است. اين روز كه به عيد سادات شهرت دارد، تمامى مغازه‏ها در سطح استان تعطيل است و حتى نانوايى‏ها در اين روز دست از كار مى‏كشند و معتقدند هر كس امروز دست به كار بزند، دست او عقربك مى‏شود. در اين روز مردم به خانه سادات مى‏روند و مورد پذيرايى آنها قرار مى‏گيرند و هر كس بر حسب توان خود، به ميهمانان عيدى مى‏دهد.

عيد نوروز

نوروز از بزرگ‏ترين جشن‏هاى ملى ايران است كه از روزگار بسيار دور براى ما به يادگار مانده است. در استان يزد همه از بزرگ و كوچك به آداب و رسوم نوروز پاى‏بند هستند.

از چند روز به نوروز مانده جنب و جوش خاصى در مردم پديد مى‏آيد و همه در فكر تهيه لباس نو و خانه تكانى، تميز كردن و ... هستند. شب جمعه آخر سال اكثر مردم به قبرستان مى‏روند و براى اموات خود فاتحه و خيرات هديه مى‏كنند. لحظه تحويل سال از بهترين لحظات به شمار مى‏رود و عقيده مردم اين استان بر اين است كه سرنوشت يك سال به همين لحظه بستگى دارد.

عده‏اى تحويل سال را در مساجد هستند و دعا مى‏خوانند و گروهى نيز نزد زن و فرزند خود مى‏مانند، چون عقيده دارند كه انسان در موقع تحويل سال نبايد از خانه و خويشان خود دور باشد والا تمام يا قسمتى از سال را دور از خانواده خود خواهد گذراند.

روز اول عيد، بزرگ خانواده در خانه مى‏نشيند و همه به ديدن او مى‏روند و نوروز را به او تبريك مى‏گويند، او هم متناسب با مقام و موقعيت خود سكه‏اى به هر يك از ديدار كنندگان مى‏دهد.

روز سيزده نوروز در بين مردم اين استان، روز شگون دارى نيست. مردم استان يزد اكثرا به روستاها مى‏روند و كسانى كه در روستاها جا و مكان يا فاميلى ندارند به اطراف شهر مى‏روند. مناطق تفريحى اين روز عبارتند از: طرز جان، ده بالا، منشاد، مهريز، چك چكو و ... .

جشن عروسى

مراسم ازدواج با خواستگارى آغاز مى‏شود. مادر يا كسان پسر براى پيدا كردن عروس به بهانه‏هاى مختلف به خانه دختر رفته و دختر مورد نظر خود را مى‏بينند. بعد از اينكه دختر مورد پسند آنها واقع شد، مراسم خواستگارى صورت مى‏گيرد.

مادر داماد براى مراسم خواستگارى به خانه عروس رفته، موضوع ازدواج پسرشان با دختر مورد نظر را مطرح مى‏كنند. آنگاه پدر و مادر عروس درباره داماد و خانواده داماد از اين و آن اطلاعاتى به دست مى‏آورند. وقتى آنها به نتيجه مثبتى رسيدند و رضايت دختر هم در اين مورد جلب شد به خانواده داماد اطلاع مى‏دهند و شبى را براى طى كردن مهريه تعيين مى‏كنند.

نزديكان داماد با اطلاع قبلى به خانه عروس رفته و مهريه را مشخص مى‏كنند و بعد هم يك مراسم صورى انجام مى‏گيرد و اطرافيان داماد و عروس به خانه عروس مى‏آيند و مهريه اعلام مى‏گردد. فرداى آن روز كسان داماد به شهر رفته و براى عروس خريد مى‏كنند.

ناگفته نماند كه براى خويشان نزديك عروس مثل پدر، مادر، برادر و خواهر يا شخص بزرگ آنها يك قواره پارچه كت و شلوار يا پيراهن و چادر خريدارى مى‏كنند.

پس از مراسم خريد مراسم عقد برگزار مى‏شود. شب عقد اقوام داماد، عروس را به حمام برده، لباس عروسى به تن او مى‏كنند و در موقع اجراى صيغه عقد، چادر سفيد به علامت خوشى در زندگى يا سفيد بختى به تن عروس مى‏كنند و او را روى يك صندلى رو به قبله مى‏نشانند و سفره عقد همراه آينه جلوى او گسترده مى‏شود، به طورى كه چهره عروس در آينه كاملاً مشخص است. عاقد به همراه پدر و مادر عروس و ديگر اقوام سر سفره عقد آمده و براى عروس صورت مهريه را مى‏خواند و سپس دفتر ازدواج را باز كرده و پدر عروس، اجازه امضا كردن را به دختر خود مى‏دهد. پس از اجراى صيغه عقد، همگى صلوات مى‏فرستند آنگاه مادر داماد، دست داماد را به دست عروس خود مى‏گذارد كه اين دست به دست دادن عروس و داماد در اتاق مجزاى ديگرى انجام مى‏گيرد. در اين حالت آينه را جلوى عروس و داماد گذاشته تا همديگر را خوب ببينند.

سپس داماد انگشترى را به دست عروس كرده، او را مى‏بوسد و عسل به دهان او مى‏گذارد. پدر، مادر، خواهر و كسان داماد و عروس به عنوان رونما هدايايى به عروس داده و مبارك باد مى‏گويند.

پس از مراسم عقد، عروس را به خانه بخت مى‏برند. بردن عروس يا بلافاصله بعد از عقد انجام مى‏شود و يا اينكه مدتى طول مى‏كشد. در روز عروسى، پدر عروس سفره نان و پنيرى به كمر عروس مى‏بندد و او را روانه خانه بخت مى‏نمايد. جلو در ورودى خانه داماد گوسفندى قربانى مى‏كنند و عروس وارد خانه داماد مى‏شود. در حجله داماد چادر عروس را برمى‏دارد و دو ركعت نماز مى‏خواند.

دو روز بعد خويشاوندان عروس و داماد هدايايى تحت عنوان «جا خالى» يا «در حجله گى» به خانه داماد مى‏برند.

سه روز بعد از عروسى، عروس و داماد به خانه پدر عروس دعوت مى‏شوند كه به آن پاگشا مى‏گويند.