ناهمواری‌های استان اردبیل
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
معروفترين و بزرگترين رشته كوههاى استان، سبلان و طالش مىباشد، كه از شمالىترين نقطه استان در ادامه رشته كوه قره داغ كه از استان آذربايجان شرقى به سمت شرق كشيده شده است، گذشته و به دره رودخانه قره سو و دره رود ختم مىشود.
شاخهاى از اين رشته كوه در آن سوى دره رود به كوههاى خروسلو و شاخهاى ديگر به كوههاى برزند (صلوات داغ) مىپيوندد كه اين كوهها نيز پس از عبور از شهرستانهاى بيله سوار و مغان در حدود شرقى استان به منتهى اليه شمالى رشته كوه طالش مىپيوندد.
سبلان از كوههاى بلندى چون گمش آباد، قوشه داغ، نرميق، سامانچه، اوغلان داغ، قير داغ، صومعه، بز داغ، ايريك داغ، قصر داغ، قزل گل و صائين گدوك تشكيل يافته است، كه بلندترين قله آن 4811 متر و همچنين قله حرم داغى 4650 متر و كسره داغ 4600 متر از مهمترين ارتفاعات به شمار مىروند.
يكى ديگر از رشته كوههاى استان اردبيل، طالش مىباشد كه بر خلاف كوههاى ديگر، به موازات كناره درياى خزر از شمال به جنوب كشيده شده است.
اين رشته كوه از منتهى اليه شرقى كوههاى برزند آغاز، و در سراسر حدود شرقى استان با افزايش تدريجى ارتفاع، به طرف جنوب كشيده مىشود و در خارج از حدود استان سرانجام به رشته كوه البرز مىپيوندد.
رشته كوه طالش در قسمتهاى مختلف خود به نامهاى پشتاسارا، بغرو و پلنگا نيز ناميده مىشود.
رشته كوه پلنگا در حوالى درياچه نئور از رشته اصلى منشعب و در سراسر شهرستان خلخال كشيده شده است.
بلندترين نقطه اين شاخه فرعى، قله 3322 مترى آغ داغ و كوههاى پلنگا ـ سهدى وازنو، از ديگر قلل آن مىباشد.
از قلل ديگر رشته كوه طالش مىتوان حصار بلاغى، عجم و شاه معلم را نام برد.
در ميان رشته كوهها و واحدهاى ناهموار ياد شده و در روند تكامل اين ناهموارىها، دشتهاى كوچك و بزرگ متعددى به وجود آمده است، كه امروزه بستر فعاليتهاى اقتصادى در استان اردبيل به شمار مىروند.
البته به جز دشتهايى كه در محل پس روى آب درياى خزر، در اثر تغييرات آب و هواى ديرينه زمين و حركات زلزله خيزى آن به علت كوهستانى بودن منطقه به وجود آمده است، دشتهاى موجود در اين استان از وسعت قابل توجهى برخوردار نمىباشند، و عموما به صورت جلگههاى كوچك و بزرگ آبرفتى پايكوهى به چشم مىخورند، كه از مهمترين آنها از نظر وسعت مىتوان به دشتهاى زير اشاره نمود:
دشت مغان
دشت مغان ايران تنها قسمت كوچكى از مغان بزرگ مىباشد، كه قسمت اعظم آن در خاك جمهورى آذربايجان قرار گرفته است.
اين دشت پر بركت و حاصلخيز در محدوده استان اردبيل 350 هزار هكتار وسعت دارد كه به وسيله كوههاى خروسلو از جنوب، رود ارس از شمال و مرز بينالمللى ايران و جمهورى آذربايجان از شرق محدود شده است.
اين دشت در آنسوى مرز تا ساحل درياچه خزر كشيده است.
دشت مغان پستترين منطقه استان محسوب مىشود و 1200 متر پايينتر از دشتهاى ديگر و در ارتفاع 100 مترى قرار دارد.
دشت اردبيل
دشت اردبيل در بين دامنههاى سبلان و رشته كوه طالش و بزقوش قرار دارد. اين دشت با وسعتى حدود 95 هزار هكتار، در ارتفاع 1350 مترى از سطح دريا واقع شده است.
