موسیقی در استان کرمانشاه
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
سرزمين كرمانشاه سرزمين موسيقى كردى است. آنان از هنگام تولد تا مرگ با موسيقى همراه هستند. اولين نوايى كه كودكان كرد با آن آشنا مىشوند موسيقى است و به هنگام كوچ با نواى موسيقى راه را بر خود همراه مىسازند.
در جم خانههايشان صداى دلنواز تنبور و دف و طبل بلند است و به هنگام مرگ با نواى سوزناك چمرى اين جهان فانى را وداع مىگويند اين آميختگى با موسيقى سبب گرديده است كه موسيقىدانان و آوازه خوانان بزرگى از ميان آنان برخيزد.
موسيقى كردى از لحاظ آوازها و نغمهها در استان كرمانشاه از قدمت و غناى فراوانى برخوردار است و از نظر تنوع در سبك و فرم و ريتم يكى از غنىترين و پربارترين موسيقىهاى رايج در ايران است.
موسيقى استان با الهام گرفتن از طبيعت بكر و فرهنگ پربار ادبى و عرفانى از ويژگى خاص برخوردار است و انواع موسيقى ملى، حماسى و سنتى در اين منطقه رايج است.
تحقيقات انجام شده ثابت مىكند كه موسيقى كردى ابتدا منحصرا رزمى و حماسى بوده است. قديمى ترين نواسازان كرد بيت خوانهاغالبا بيسواد بودهاند كه از قرنها پيش داستانهاى پهلوانى و رزمى را به شعر و تصنيف تبديل مىكرده و با دهل و سرنا مىنواختهاند. بعدها، نواها و ريتمها و آهنگهاى بزمى نيز وارد موسيقى كردى شده است.
كوتل موسيقى عزاست كه با دهل و سرنا اجرا مىشود در حالى كه براى مراسم شادى و جشن و عروسى انواع آهنگهاى ريتميك و ساز و آوازى وجود دارد و همراه با آن رقص و پايكوبى انفرادى و دسته جمعى انجام مىگيرد كه به آن «هه ل په ركه» يا چوبى مىگويند.
موسيقى تنبور كه ويژگيهاى عرفانى دارد با اشعار عرفانى ناب نواخته مىشود. آوازهاى غير مذهبى كردان بر پايه مضامين عاطفى پهلوانى و ملى ساخته و پرداخته مىشود و رقصها و پايكوبىهاى منطقه علاوه بر زيبايى و تحرك از جنبههاى حماسى و قهرمانى قومى برخوردار است.
انواع سازهاى محلى منطقه عبارتند از: دوزله، شمشال، دف، تنبور، ساز و دهل، طبل، دايره. دوزله، سازى است بادى كه از استخوان بال پرندهاى موسوم به دال ساخته مىشود. از اين ساز در مراسم عروسى و عزا استفاده مىكنند. شمشال، نوعى ساز بادى است از فلز، كه شبيه نى مىباشد و مانند نى نواخته مىشود. طبل، از دو كاسه چوبين و پوست گوسفند ساخته مىشود. از اين ساز در جشنها و عزاها استفاده مىكردند. دايره، از يك حلقه چوبى كه پوست نازك گوسفند بر روى آن كشيدهاند ساخته مىشود. از ميان سازهاى فوق تنبور در اين استان جايگاهى خاص دارد. از ميان تنبورنوازان كه نوعا از ميان اهل حق برخاسته و در جم خانهها به پا خاستهاند مىتوان از حاج نورعلىالهى جيحون آبادى، سيدلطفالله شاه ابراهيمى و فرزند وى سيدامرالله شاه ابراهيمى نام برد.
تنبور نوازى كلاسيك امروز تا حدود بسيار زيادى مرهون تعاليم شاه ابراهيمى مىباشد. از ميان بزرگان موسيقى در دوره معاصر در كرمانشاه مىتوان به عباسخان و ميرزا عبدالله ناظم الطرب، طاهرخان معينى، درويش عبدالله، ابوالحسن ميرزاى دولتشاهى، پرويز دولتشاهى، على ناظرى، شهرام ناظرى، درويش حسن خراباتى و ... اشاره كرد.
همچنين در اين استان تار، سه تار، كمانچه، ويلن، نى، فلوت، سنتور، پيانو، تنبك و دف توسط نوازندگان ماهرى نواخته مىشود.
