کتابخانه‌های استان خراسان رضوی
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
منابع
اگر كتاب و كتابخانه را بتوان يكى از برجستهترين آثار رونق يك فرهنگ و تمدن شمرد، بدون ترديد خراسان بزرگ يكى از رشد يافتهترين جوامع مدنى ايران، بلكه جهان بوده است. بخصوص از زمان رونق و رواج آئين حيات آفرين اسلام در سرزمين خاوران، و اهتمام ويژه اين دين الهى به امر انديشه و قلم و توصيه مؤكّد به كتابت و تدوين يافتههاى معنوى، كتابخانهها در كنار مدارس و مساجد ساخته شدند.
مسجد، مدرسه و كتابخانه، مثلث فرهنگى اسلام است، و هيچ يك از دو ديگر بيگانه و منفرد نيست.
تأمل در تاريخ كتابخانههاى خراسان، به خوبى نشان مىدهد كه تاريخ كتابخانهها هرگز از تاريخ جامعه پر فراز و نشيب خراسان به دور نبوده است. بدون ترديد در سدههاى سوم تا ششم بيشترين كتابخانه را تاريخ خراسان به خود ديده است.
پس از تهاجم طغاى و تاتار استقرار دولت صفوى، مىتوان گفت تعداد بسيار اندكى كتابخانه وجود داشت، ولى پس از حاكميت صفويه به خصوص در نواحى شيعهنشين بر تعداد مراكز فرهنگى خراسان افزوده شد.
از كتابخانههاى قديمى استان مىتوان از كتابخانه آستان قدس رضوى و كتابخانه گوهر شاد نام برد.
كتابخانههاى آستان قدس رضوى در قرن چهارم يا پنجم ه .ق و كتابخانه مسجد گوهر شاد در سال 1322 ه .ش تأسيس شده است.
در سال 1377 استان خراسان داراى 100 كتابخانه وابسته به وزارت ارشاد اسلامى بوده است.
اسامى برخى از فهرست كتابخانههاى استان خراسان:
نام كتابخانه و نام منطقهتعداد اعضاءتعداد كتب موجود مردزن
جمع1091614087254222
آشخانه2745096486
آقا نجفى قوچانى شماره (3)4625823431
شماره قوچان ويژه خواهران (2)34202901
قوچان شماره (1)40221717430
استاد احمد آرام بردسكن18550510307
استناد سعيدى بيرجند100375323913
اسلاميه1621376645
الغدير ـ نيشابور3534435006
نام كتابخانه و نام منطقهتعداد اعضاءتعداد كتب موجود مردزن
امام جعفر صادق چمن آباد61551782
امام خمينى(ره) (اسفراين)87869612058
امام خمينى(ره) (گزمه)25685110684
امام رضا عليهالسلام (خروين)121432219
بابك24322429
باجگيران1162648589
باقرالعلوم ـ ريوش1466014609
بجنورد738180219485
بحر العلوم ـ خليل آباد3824919608
بشرويه4795838773
بيرجند ويژه خواهران56403294
بيهقى ششتمد51914012
پرفسور صادقى973284138
تربت حيدريه ـ بهشتى69378718835
تربت حيدريه عبدلهى3223355294
تربت حيدريه كاشانى1391073245
جنگل1461972307
چايشلو1651077699
چناران52462313087
حاج ملا هادى سبزوارى122310015403
حاجى آباد زيركوه1181882145
خواف14143910160
نام كتابخانه و نام منطقهتعداد اعضاءتعداد كتب موجود مردزن
خوانشرف55925825
خوسف1852382812
درميان63582104
دكتر شريعتى سبزوار1480152917198
دكتر شريعتى ـ سرخس56642812768
دكتر شريعتى ـ نيشابور103591120942
رازو جرگلان112742323
رسالت زوارم261081802
رشتخوار971118816
رضوى مشهد4082403288
سرايان46343113548
سربيشه3639099555
شوسف1621502164
شهدازيبد1231094265
شهداى جغتاى1012574073
شهداى خضرى101115853
شهر آباد521351895
شهيد باتر ـ درود20412210457
شهيد باهنر صالح آباد5527647192
شهيد باهنر ـ كاخك126888558
شهيد بهشتى ـ بزغان461132510
شهيد بهشتى درگز77579012252
نام كتابخانه و نام منطقهتعداد اعضاءتعداد كتب موجود مردزن
شهيد بهشتى ـ قاين23227814601
شهيد جعفر گمنام ـ شانديز481018149
شهيد رجايى ـ بجستان34626515051
شهيد رجايى تربت جام1555139814302
شهيد غفرانى فيضآباد1793659255
شهيد مدرس ـ كاشمر1794235221304
شهيد مدرس مشهد1611413177
شهيد مطهرى جاجرم34333112157
شهيد مطهرى ـ فريمان49447610641
شهيد مطهرى گناباد26033518126
شهيد هاشمى نژاد ـ بيدخت18417411507
شهيد هاشمى نژاد تايباد22943210025
صفىآباد971312136
طبس742122911168
طرقبه114927675
علامه امينى باخرز851611719
فاروج939010383
قائم(عج) ـ فردوس1083111123259
قندرآباد71812349
كدكن1024634113
كلات57804227
كندكلى56311653
نام كتابخانه و نام منطقهتعداد اعضاءتعداد كتب موجود مردزن
كوثر كاشمر ويژه خواهران (2)28203355
گناباد ـ جعفرى1481528145
لطف آباد531919740
مجتمع فرهنگى و هنرى زوزن73911955
محمود رضا ارعى ـ شيروان50146816391
مشهد ـ دكتر باهنر74964221842
مشهد ـ رجايى87148110154
مشهد ـ شريعتى27668845737
مشهد ـ شهرآرا3942753099
مشهد ـ طبرسى126378821524
مشهد ـ علامه طباطبايى832022738
مشهد ـ فردوسى62864122821
مشهد ـ مفتح24647110885
مشهد ـ نواب صفوى37929318881
مشهد ـ هجرت3521934386
ملك آباد64641695
نبوت لوجلى ـ سرحد14431320
نسل801873008
نوخندان27926710566
نهبندان1471174768
نيشابور ـ نظيرى1281173440
مأخذ: آمارنامه استان خراسان ـ 1377.
كتابخانه آستان قدس
درباره تاريخ ايجاد كتابخانه آستان قدس و اولين كتابهاى آن، تا قبل از دوره صفويه اطلاع روشنى در دست نيست.
اما از دوره صفويه يكى از كارهايى كه مورد توجه قرار گرفت توسعه كتابخانه آستان قدس بود. در اين دوره براى كتابخانه خازن و مدير تهيه شده و كتابها در اختيار علاقمندان قرار گرفته است.
اين كتابخانه به سبب در اختيار داشتن مجموعه قرآنها، كتابها و اسناد بسيار نفيس خطى، شهرت جهانى دارد.
علاوه بر كتابخانه مركزى آستان قدس، شعبات ديگرى نيز در شهر مشهد و ديگر شهرهاى كشور ايجاد نمودهاند.
در زير به مجموعه كتابخانههاى آستان قدس رضوى اشاره مىشود:
نام كتابخانهشهرستانتعداد كتبتعداد اعضاء خطىچاپىمردزن
جمعــ5121710060414061024115
آيت الله بروجردىبروجرد02361438503186
ملك تهرانتهران6537000
على بن موسى الرضا عليهالسلامرفسنجان061488650
مرتضوى رفسنجانرفسنجان24192819731568
علامه شيخ شوشترىشوشتر13339200
آيت الله مدرسكاشمر5751322390
هرندى كرمانكرمان365494433521983
امام صادق عليهالسلاممشهد0268041357460
جامع گوهر شادمشهد2433487136930
نام كتابخانهشهرستانتعداد كتبتعداد اعضاء خطىچاپىمردزن
حاج شيخ مجتبى قزوينىمشهد03727322161162
حاج شيخ هاشم قزوينىمشهد03488722011296
شيخ عباس تربتىمشهد02985015171163
مركزى و مركز اسنادمشهد37783453104145008341
مسجد الرضا عليهالسلاممشهد06017129611643
مروج يزديزد255200224951747
وزيرى يزديزد438312569831861426
مأخذ: آمارنامه استان خراسان ـ 1377.
همچنين در سال 1377، استان خراسان داراى 32 كانون پرورشى ثابت و 6 كانون پرورشى سيار بوده كه جمعاً داراى 372958 جلد كتاب مىباشند و تعداد اعضاء اين مراكز 35557 نفر مىباشد. از اين تعداد 19472 نفر دختر و 16085 نفر پسر مىباشند.
