نژاد و تیره در استان لرستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
با توجه به شواهد باستانى و تاريخى بسيار و نيز تحقيقات انجام شده توسط محققان و قومشناسان، اغلب مردم امروز لُرستان را بايد بازمانده اقوام كاسى دانست. هر چند نژاد اين مردمان را بايد تركيبى از نژادهاى گوناگون ايلاميان، ساميان، يونانيان، اروپاييان، روميان، اقوام بينالنهرين و مردمان شرق ايران دانست كه در دورههاى بعدى با تركها، تاتارها و اعراب آميخته شدهاند.
با اين وجود در ميان ساكنان امروزى لرستان در بسيارى از موارد به افراد و گروههايى برمىخوريم كه مشخصات جسمى و نژادى خويش را در شباهت به نژاد خاص اقوام كاسى و آريايى حفظ نمودهاند.
استان لرستان از دير باز محل سكونت ايلات متعدد بوده است. هم اكنون ايلات لرستان انسجام قبلى را از دست دادهاند و هر ايلى به اجزاى كوچكترى تجزيه شده است و در حال حاضر ايلات به صورت يك واحد سياسى ـ اجتماعى انسجام يافته عمل نمىكنند.
مهمترين ايلات استان لرستان در شهرستان خرمآباد پراكندهاند كه مشهورترين آنها ايلات دِرْكَوَنْ مىباشند.
ايلات دركون شامل سه ايل بهاروند، ميروقلاوند و چند طايفه كوچك چون شلووند و نجفوند مىباشند.
ايل بهاروند شامل طوايف مَرالى ون و كردلى ون مىباشد.
همچنين برخى از طوايف و تيرههاى مستقلى در شهرستان خرمآباد پراكندهاند كه با ايل بهاروند همبستگى نزديكى دارند كه عبارتند از طوايف:
رَشْنو، نجفون، كِرِفْوَنْ، شورادى،
شلووند و گوشهاى.
ايل قلاوند از شعب: مَتاوَن، شؤن وَن، ميرزا ون و تعدادى تيرههاى وابسته تشكيل شده است.
ايل مير از شعب:
مير آواس، مير عاليخانى، مير حسينعلى، مير تقى ون،
مير رضا و مير كريم تشكيل شده است.
ديگر ايلات شهرستان خرمآباد عبارتند از:
1ـ ايل پاپى كه از طوايف هادى و مناصر تشكيل شده است.
2ـ ايل چگنى كه از شعب ميرزاوند، سوزوار، شه كرم، ويس كرم، فلاون، رُكرُك، بداق، شيروان، احمدوك، رومونى، زهرا كار و نجميسَلى (نجمالدين سهلى) تشكيل شده است.
در منطقه چگنى برخى از طوايف غير چگنى مثل تيلاوى، امير، حيات غيبى و پير حياتى مستقر مىباشند.
3ـ ايلات و طوايف طرحان و رومشكان كه شامل طوايف: امرايى، سورى، آزاد بخت، كوشكى، آدينه وند، گراوند و برخى طوايف كوچك مثل كرونى، سادات بوالوفا، زرونى و غيره مىشوند.
4ـ ايل باجول ون (باجلان) كه شامل طوايف سگوند، دالوند، كاى رحمت (قائد رحمت)، يار احمد و آروان مىباشد.
5ـ ايل بيرانوند شامل طوايف آلاهينان و دشانيان مىگردد.
6ـ ايل دلفان كه شعب:
مير وَك، اِيْوَتْوَند، اولاد قباد، نيرالى (نورعلى)،
كاكاوند، سنجاوى، فلك الدين، چوارى و
كرمعلى را در بر مىگيرد.
7ـ ايل سلسله كه از طوايف حسن وند، كولى وند، يوسف وند تشكيل شده است.
8ـ طوايف مستقلى چون طايفه قلايى، طايفه گله دار و رُكرُك نيز در خرمآباد سكونت دارند.
9ـ طايفه سادات شامل تيرههاى: شهنشى وند، طاهر وند، قاسم وند، خلفوند، ندر وند، شهرخ وند و مرتضى وند مىباشد. در شهرستان بروجرد نيز طوايف و گروههاى مختلفى ساكن مىباشند. مهمترين طوايف اين شهرستان عبارتند از:
1ـ طوايف لرستانى ساكن بروجرد شامل طوايف: ساكى، جودكى، بيرانوند، كاكاوند، دالوند، يار احمدى، زيودار، لك، پير حياتى، پاپى كشورى، سادات، كر زبُر، امير، كائد رحمت و ديناروند.
2ـ طوايف محلى شهرستان شامل طوايف: روزبهانى، گودرزى، زندى، لَشنى، هراوند و بيمى.
3ـ طوايف بختيارى ساكن در بروجرد كه عمدتا از شعب چهار لنگ بختيارى مىباشند. در شهرستان اليگودرز نيز برخى از طوايف بختيارى سكونت دارند.
يكى از طوايف مهم بختيارى كه در اين شهرستان به سر مىبرند طايفه عيسوند مىباشد كه از شاخههاى گورويى، طهماسوند، عليرضاوند، مَمْ قلى وند، مراد وند، جافر وند، هيوند، گمار و كيرويى تشكيل شده است.
