منابع آب استان لرستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
استان لرستان يكى از استانهاى مرتفع و كوهستانى و پرآب ايران بوده و آبهاى سطحى آن تماما به رودخانههاى حوزه آبريز درياى عمان و خليج فارس متعلق مىباشد. وسعت اين حوزه 31384 كيلومتر مربع بوده و تقريبا شامل تمامى وسعت استان مىشود. مناطق كوهستانى لرستان از كانونهاى آبگيرى مطمئن و هميشگى ايران بوده و شاخههاى مهم رودخانههاى كارون و كرخه را تشكيل مىدهد.
مهمترين اين كانونهاى آبگير كوههاى بلند و پربرف اشترانكوه و گرين مىباشد. اين كوهستانها به علت ارتفاع زياد و ذخيره برف كافى در تمام سال رودهاى مهم اين منطقه را تغذيه مىنمايد. به علت موقعيت خاص جغرافياى استان، رودخانههاى آن عموما در درههاى عميق و فاقد دشت قابل توجه جريان مىيابند، لذا نقش عمدهاى در تغذيه آبى خود استان نداشته ولى در آبيارى هزاران هكتار از اراضى استان زرخيز خوزستان نقش حياتى و سازندهاى دارند. مهمترين رودخانههاى اين استان رودخانه كشكان، سزار و سيمره مىباشند.
به علت وضعيت خاص پستى و بلنديهاى استان لرستان و وجود مخازن غنى در طبقات آهكى و آبدهى چشمههاى كارسيتك (بين 200 ليتر در ثانيه تا 3 متر مكعب در ثانيه) اين استان حوضه آبريز علياى رودخانههاى كرخه و دز را تشكيل مىدهد و حدود 96 درصد سطح استان در محدوده حوضه آبريز رودخانههاى كرخه و دز قرار داشته و فقط سطح كوچكى از شرقىترين قسمت استان جزء حوضه آبريز اصفهان است.
در اين استان 23 رودخانه وجود دارد كه عمدهترين آنها عبارتند از: سزار، بختيارى، سيمره و كشكان.
رودخانههاى حوضه آبريز دز
مهمترين رودخانههاى اين حوضه شامل سزار و بختيارى مىباشد. رودخانه سزار از تلاقى دو رود تيره و ماربره تشكيل مىشود.
شاخههاى فرعى رود تيره عبارتند از: رودخانه سيلاخور، گلرود و سراب سفيد، شاخههاى فرعى رودخانه ماربره شامل دره تخت و كمندان مىباشد كه از ارتفاعات اشترانكوه سرچشمه مىگيرد. رودخانه بختيارى شامل شاخههاى فرعى دره دائى، انوج، هرگان و زالكى مىباشد. رودخانههاى سزار و بختيارى در محل تنگ پنج به هم متصل شده و رودخانه دز را تشكيل مىدهد.
حوضه آبريز كرخه
مهمترين رودخانههاى اين حوزه سيمره و كشكان مىباشد كه رودخانه سيمره از به هم پيوستن رودهاى گاماسياب، بادآور، قرهسو كه از استانهاى كرمانشاه و همدان سرچشمه مىگيرد، تشكيل يافته است. رودخانه كشكان شامل شاخههاى هر رود، دو آب الشتر، رودخانه خرمآباد و كاكاشرف مىباشد كه در محل افرينه رودخانه چولهول نيز به آن متصل مىشود و رودخانه ماديان كه زهكش دشت كوهدشت مىباشد به آن مىريزد.
رودخانه سيمره و كشكان در نزديكى دهكده سيد سيفالدين (دشت طرهان و رو مشكان) به هم متصل شده و رودخانه كرخه را به وجود مىآورد.
برخى از مناطق اين استان سيلخيز مىباشد كه با شناسايى آنها اقدام به احداث سدهاى تغذيهاى شده و مىشود. احداث اين گونه سدها ضمن مهار سيل باعث تقويت و تغذيه سفرههاى زيرزمينى هم مىشود. احداث سد خاكى و تغذيهاى خروسان ازنا با حجم مفيد 750 هزار متر مكعب و سد تغذيهاى چگنى با حجم مفيد 760 هزار متر مكعب در 25 كيلومترى خرمآباد از جمله سدهاى احداث شده در اين استان است.
علاوه بر رودخانهها، در اين استان يك درياچه به نام گهر و چندين تالاب وجود دارد.
درياچه گهر
اين درياچه بزرگترين درياچه آب شيرين استان لرستان مىباشد كه در منطقه حفاظت شده اشترانكوه به موازات رشته اصلى اشترانكوه واقع شده است. درياچه گهر از دو درياچه كوچك و بزرگ تشكيل يافته است، كه درياچه گهر كوچك بالاى آن سراب بزرگى است كه اطرافش را درختان بيد وحشى و ساير گونههاى جنگلى فرا گرفته است.
درياچه گهر بزرگ يا درياچه اصلى پايينتر از درياچه گهر كوچك به فاصله يك كيلومترى آن واقع شده اشت. درياچه گهر به علت اينكه زير پوشش گارد محيط زيست استان لرستان قرار دارد محيط مناسبى براى پرورش ماهيان سردابى است.
درياچه گهر حدود 5/2 كيلومتر طول و 500 متر عرض دارد، عميقترين نقطه آن 28 متر است. مساحت سطح آبى آن در حدود 100 هكتار مىباشد.
اشترانكوه به جز درياچه گهر تعداد زيادى چشمه دارد. اين چشمهها عبارتند از: گندمزار، گل گل، شاهزاده احمد، خير گل سرخ، چال ديمه، پنبهكار، قبردختر، سراب سفيد و سراب دارياب.
مهمترين تالابهاى استان عبارتند از: تالاب پل دختر كه در منطقه آهكى در شرق رودخانه كشكان و كبير كوه واقع شدهاند. تالاب سيلا خور در شمال غربى شهر دورود و تالاب بيشه دالان در جنوب شهرستان بروجرد قرار دارد.
آبهاى زير زمينى استان
ميزان آب به دست آمده ساليانه از منابع زيرزمينى دشتهاى استان از طريق چاههاى عميق چشمهها و قنوات حدود 5/1 ميليارد متر مكعب است كه بخشى از اين آب از طريق رودخانهها و نفوذ و تبخير خارج مىشود و برآورد مىشود حدود يك ميليارد متر مكعب را مىتوان با جلوگيرى از به هدر رفتن آبها و حفر چاههاى جديد در اختيار گرفت. در سال 1370 تعداد چاههاى عميق استان 1223 حلقه تعداد چاههاى نيمه عميق 1555 حلقه و تعداد قنوات در استان 1818 رشته بوده است.
