صنایع دستی در استان خوزستان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
با اينكه ساكنان محلى خوزستان كمتر به تجارت و بازار گراييدهاند و از سوى ديگر روستاييان نيز قسمت بزرگى از جمعيت اين استان را در بر گرفتهاند، ولى صنايع دستى اين منطقه رونق چندانى ندارد و فقط محدود به چند صنعت نه چندان معروف است كه بهترين امتياز آن مصرف داخلى است.
كارهاى دستى خوزستان بيشتر بر اساس احتياجات بوده است. به همين دليل، با كاهش احتياجات، صنعتگران به حرفههاى ديگر گراييدهاند.
صنايع دستى موجود در خوزستان عموما از نظر كيفيت و ارزش هنرى در سطح متوسطى قرار دارند، ولى به علت تعداد نسبتا زياد نيروى شاغل، قابل حمايتاند.
با اين حال، علاوه بر دستبافى كه در اين استان و به ويژه در شوشتر، داراى سابقه نسبتا طولانى است و آثار با ارزشى از نمونههاى گوناگون آن از ادوار مختلف به جاى مانده، محصولات نازك كارى چوب دزفول نيز از كيفيت ممتازى برخوردارند و به علت مناسب بودن قيمت، قابل عرضه در بازارهاى مختلف داخلى و خارجىاند.
صنايع دستى موجود در خوزستان علاوه بر دستبافى، شامل ساخت فرآوردههاى چوبى، نمدمالى، گيوه دوزى، ورشو سازى، سبد بافى، ساخت محصولات نقرهاى، و قلمزنى روى طلا و نقره است كه در زير به شرح آنها مىپردازيم.
دستبافى
دستبافى در خوزستان بيشتر در دزفول، شوش، شوشتر، بهبهان و شادگان متداول است. در حال حاضر مهمترين مركز محصولات دستباف استان شهر شوشتر است. در دزفول نيز پارچههاى نسبتا مرغوب و جالبى تهيه مىشوند.
دستبافى خوزستان مشتمل بر 6 رشته ملحفهبافى، سجادهبافى، چوخابافى، عبابافى، چفيه و مقنعهبافى و جاجيمبافى است كه توليد و عرضه اكثر آنها در فصلهاى مختلف متفاوت است.
خراطى و نازك كارى چوب
در حال حاضر خراطى چوب در دزفول و كمى در بهبهان رايج است. محصولات چوبى دزفول نه تنها نسبت به بهبهان، بلكه در مقايسه با مصنوعات چوبى برخى نقاط ديگر ايران نيز از كيفيت بهترى برخوردار است. محصولات چوبى خوزستان عبارتاند از: چوب قليان، زير قليان، پايه آباژور، شمعدان، چوب لباسى و نمكدان.
نمد مالى
كارگاههاى نمدمالى خوزستان بيشتر در بهبهان و دزفول قرار دارند. كارهاى عرضه شده بر اساس رفع نياز منطقهاند و به هيچ وجه نمىتوان محصول آن را چيزى در حد عرضه كالاى هنرى به بازار كشور دانست.
ساخت و قلمزنى طلا و نقرهجات
ساخت و قلمزنى طلا و نقره در اهواز، خرمشهر و آبادان صورت مىگيرد. صنعتگران آبادان صرفا به توليد زينت آلات طلا مىپرداختند. ولى كارگاههاى موجود در اهواز و خرمشهر (پيش از جنگ تحميلى)، علاوه بر تهيه و قلمزنى اين نوع محصولات، انواع فرآوردههاى نقرهاى سياه قلم نيز توليد مىكردند.
صابئىها از ديرباز به صورت موروثى به اين فعاليت اشتغال داشتهاند.
محصولات آنها بيشتر شامل: انواع گردن بند، دست بند، مدال، قوطى سيگار، گلدان و انواع سرويسهاى چايخورى و ميوه خورى در اندازههاى مختلف است.
سبد بافى
در خوزستان به سبب فراوانى درخت خرما و وجود نخلستانهاى متعدد، تهيه انواع سبد با استفاده از برگ و خوشه درخت خرما از ديرباز رايج بوده است.
اغلب زنان و مردان به هنگام فراغت و به صورت كار خانگى به بافت انواع سبد مىپردازند. توليد اين محصول بيشتر در خرمشهر و دزفول متداول است.
سفالگرى
سفالگرى در شهرهاى آبادان و شوشتر رواج دارد. در آبادان بيشتر ساخت گلدان (بدون تزيين) و در شهر شوشتر ساخت ظرفها و آجرهاى لعابدار رونق دارد.
هم اكنون در اين استان 29 كارگاه صنايع دستى فعال با 3948 نفر كاركن در تحت پوشش سازمان صنايع دستى مشغول فعاليتند.
