امام‌زاده‌ها و بقاع متبرکه استان قزوین
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
محتویات |
منابع
با فتح قزوين به وسيله مسلمانان در سال 24 ه .ق مردم قزوين به اسلام گرويدند. و در طول قرون متمادى از اسلام دفاع نمودند.
نخستين مسجد با شكوه شهر در سال 192 ه .ق به فرمان هارون الرشيد بنا گرديد كه شالوده اصلى آن هنوز بر جاى مانده است.
در دوران صفويه با پايتخت قرار گرفتن قزوين به يكباره شاهد شكوفايى مذهبى در قزوين، از حضور عالمان بزرگ و فقهاء و فيلسوفان سترگ، بناء مساجد، مدارس دينى و بناهاى آرامگاهى چون شاهزاده حسين هستيم.
پس از انتقال پايتخت از قزوين به اصفهان اين شكوه ديرين با گذشت قرنها هنوز خود نمايى مىكند.
در حال حاضر استان قزوين داراى 1202 مسجد و حسينيه مىباشد.
مسجد ها و حسینیه ها
برخى از مساجد عبارتند از:
مسجد جامع كبير
مسجد جامع كبير در محله دباغان در شهر قزوين كناره غربى خيابان شهدا واقع است. مسجد جامع كبير از مهمترين مساجد قزوين و از مساجد منحصر به فرد ايران است. مسجد داراى رواقهاى متعدد است. هر رواق به نام امام جماعتى كه در آن ساليان طولانى اقامه جماعت كرده معروف است. شالوده اصلى مسجد در سال 192 ه .ق به دستور هارون الرشيد بنيان نهاده شده است.
مسجد حيدريه
مسجد حيدريه در گذر بلاغى در شهر قزوين و در محله پنبه ريسه قرار گرفته است. احتمالاً مسجد حيدريه همان جامع اصحاب ابوحنيفه باشد. امروز از اين مسجد فقط شبستان آن باقى است كه احتياج به تعمير اساسى دارد.
مسجد النبى
مسجد النبى از مساجد باعظمت و بزرگ قزوين و از بناهاى دوره صفويه است. مسجد النبى هر جمعه پذيراى انبوه نماز گزاران جمعه است.
مسجد سنجيده
مسجد سنجيده در محله دروازه رى قزوين قرار دارد. گويند آتشكده بوده و بعدها به صورت مسجد در آمد. اين مسجد داراى گنبد آجرى است.
مسجد سردار
مسجد سردار درمحله ديمج در خيابان تبريز قزوين قرار دارد. اين مسجد در كنار مدرسه سردار قرار دارد.
مسجد مسعوديه (شيخ الاسلام)
مسجد مسعوديه در جانب شرقى خيابان شهداى قزوين قرار دارد.
مسجد صالحيه
مسجد صالحيه بوسيله ملاصالح برغانى در دوره قاجاريه، در خيابان مولوى قزوين در جنب مدرسه صالحيه بنا شده است.
مسجد پنجه على
مسجد پنجه على از يادگارهاى دوره صفويه و در خيابان پيغمبريه قزوين قرار دارد.
مسجد امينىها
مسجد امينىها در خيابان مولوى قزوين قرار دارد و در سال 1275 ه .ق به وسيله حاج محمدرضا امينى ساخته شده است.
توزيع مساجد در سطح شهرهاى استان به شرح زير مىباشد:
مساجد شهر قزوين 95 باب
مساجد شهربوئين زهرا 5 باب
مساجد شهر اسفرورين 5 باب
مساجد شهر محمديه 5 باب
مساجد شهرالوند 15 باب
مساجد شهرتاكستان 15 باب
مساجد شهرآبيك 5 باب
مساجد شهراقباليه 9 باب
مساجد شهرشال 5 باب
ديگر مساجد شهرستان قزوين به شرح زير مىباشد:
مسجد آقا مير عبدالصمد خ مولوى
مسجد امام حسن عليهالسلام خ ملك آباد
مسجد امام حسن عسگرى عليهالسلام تهران قديم
مسجد امام حسين عليهالسلام اول بلوار
مسجد امام حسين عليهالسلام شيشه چى
مسجد امامزاده حسين عليهالسلام خ سلامگاه
مسجد امامزاده على عليهالسلام خ ملكآباد
مسجد اماميه منتظرى جديد
مسجد بلاغى خ بلاغى
مسجد پايگاه حسينى راهآهن
مسجد پيغمبريه خ پيغمبريه
مسجد تنور سازان خ شهداء
مسجد ثالث خ مولوى
مسجد حاج سيد جوادى بازار
مسجد حجتيه خ امام
مسجد حسينيه چهار راه انبياء خ پيغمبريه
مسجد خامه پزان خ شهداء، بازارچه
مسجد خانجان خان منتظرى جديد
مسجد راه چمن تهران قديم
مسجد زبيده خاتون خ شهداء
مسجد سبز خ مولوى
مسجد صاحب الزمان(عج) بازارچه خيابان شهداء
مسجد طاق بهلول اول راهآهن
مسجد على اكبر خ سلامگاه
مسجد كيالها بازار علافها
مسجد محسنيه خ پيغمبريه
مسجد محمد رسول الله(ص) اول دروازه رشت
مسجد محمديه كوچه محمديه
مسجد ملا مهدى خ مولوى
مسجد ملكى خ سعدى
مسجد ولى عصر خ ولى عصر
برخى از حسينيههاى استان عبارتند:
1ـ حسينيه بىبى شهر بانو، قزوين، تهران قديم
2ـ حسينيه امامزاده اسماعيل، قزوين، خ شهيد انصارى
3ـ حسينيه آمنه خاتون، قزوين، خ ملك.
هيئتهاى مذهبى
حدود 600 هيئت در استان قزوين به فعاليتهاى مذهبى اشتغال دارند. كه از اين هيئتها تعداد 160 هيئت داراى مجوز بوده و تحت پوشش سازمان تبليغات قرار دارند و از حمايت فرهنگى اين سازمان برخوردارند و اقلام فرهنگى از قبيل قرآن، مفاتيح، نواركاست، سيستم صوتى، انواع كتب سودمند به آنها داده مىشود.
هيئتهاى اين استان بر دو گونهاند:
الف) هيئتهايى كه گردانندگان آنها جوانان پر شورى هستند كه در سابقه جنگ و دفاع مقدس حضور داشتهاند و با تشكيل هيئتهاى مذهبى ضمن احياء فرهنگ جبهه و انتقال اين فرهنگ اصيل و آميخته سازى آن با فرهنگ عاشورا براى جوانان در تلاش هستند.
از جمله اين هيئتهاى مىتوان به هيئتهاى:
1ـ امامزاده اسماعيل، 2ـ انصار الحسين، 3ـ فاطميون، 4ـ مكتب الحسن، 5ـ متوسلين به حضرت رقيه عليهاالسلام، 6ـ مكتب الحسين، 7ـ ثار الله، 8ـ فاطميه، 9ـ انصار المجاهدين، 10ـ انصار المهدى، 11ـ محبان امام حسن عليهالسلام، 12ـ هيئت بىبى فاطمه، 13ـ مكتب الزهراء، 14ـ مكتب الزينب عليهاالسلام اشاره كرد.
ب) هيئتهايى كه سابقه 70 ساله نيز در قزوين دارند و تركيب هيئت امناء آنان از افرادى سرشناس مُسن و متشخصين قزوين مىباشد.
از جمله اين هيئتها مىتوان از هيئتهاى: 1ـ بنى فاطمه، 2ـ انصار العباس، 3ـ جامعه حسينى، 4ـ جامعه محمدى، 5ـ هيئت جعفرى، 6ـ فدايان حسينى، 7ـ دو طفلان مسلم، 8ـ متوسلين به حضرت اباالفضل(ع)، 9ـ امامزاده سيد محمد را نام برد.
امامزاده و بقاع متبركه
شاهزاده حسين
آستانه شاهزاده حسين را مدفن حسين فرزند امام رضا عليهالسلام دانستهاند. اين آستانه در شهر قزوين، از مشهورترين و با شكوهترين اماكن زيارتى آن شهر و از توجه و اعتقاد كامل مردم آن ديار برخوردار است.
اين بناى رفيع امروزه همچون مرواريدى درون صدف قزوين مىدرخشد و مشتاقان و عاشقان بسيارى را در تمام ايام سال به ويژه ايام عزادارى ائمه اطهار و اعياد مذهبى به سوى خود مىخواند.
درباره نسب اين امامزاده در بين مورخين اختلاف است. امام رافعى در كتاب «التدوين فى ذكر اخبار قزوين» درباره نسب اين امامزاده آورده است:
«در اين گورستان مزارى منسوب به فرزند على بن موسى الرضا عليهالسلام است كه در خردسالى در گذشته است.»
در كتاب «النقض» كه در قرن ششم هجرى نگاشته شده آمده است:
«اهل قزوين شيعه و سنى به زيارت ابوعبدالله حسين، ابنالرضا، روند.»
اما محدثين آمدن على بن موسى الرضا عليهالسلام را به قزوين صحيح نمىدانند و اخبار صحيح نيز دال بر آن است كه امام عليهالسلام از راه اهواز به خراسان رفتهاند. بنابراين، خبر مندرج در تدوين رافعى كه حمدالله مستوفى و ديگران را آن نقل كرده و مشعر به آمدن امام رضا عليهالسلام به قزوين و همچنين در گذشت فرزندى از او به نام حسين مىباشد صحيح به نظر نمىرسد.
امامزاده در قرن هشتم و نهم داراى بنايى عظيم بوده است. زيرا صندوق روى آن كه در آغاز قرن نهم ساخته شده است، از نفايس هنرى ايران محسوب مىگردد و چنين صندوقى اقتضاى آبادانى بقعه را مىنمايد.
بخشهايى از بناء امامزاده در دوره صفوى بنا و تعمير شده است. سر در جنوبى صحن از آثار زينب بيگم دختر شاه طهماسب صفوى است. برخى از ديگر بناهاى امامزاده همچون ايوان آينه كارى بزرگ كه هر بينندهاى را به سوى خود مىخواند، از آثار دوره قاجاريه مىباشد. از وقايع مهم در اين امامزاده مىتوان از تحصن دوازده روزه مردم در دوران مشروطيت و بست نشينى مردم در سال 1287 ه .ق ناشى از فشارهاى دولت را نام برد.
امامزاده اباذر
امامزاده اباذر در ارتفاعات شمال شرقى قزوين در ناحيهاى كوهستانى و خوش آب و هوا واقع شده است. با توجه به زيبايى و خوش آب و هوا بودن منطقه در تابستانها، گروه زيادى از مردم براى زيارت و استراحت چند روزه به آنجا مسافرت مىكنند.
امامزاده اباذر را از فرزندان امام جعفر صادق عليهالسلام دانستهاند. در كنار امامزاده، داخل بقعه در كنار در ورودى سنگ قبرى مكعب مستطيل قرار دارد. اگر چه نوشتهها روى سنگ قبر به علت آغشته شدن با شمع ناخوانا شده است، اما قبر را متعلق به صدرالدين احمد خالدى، ملقب به صدر جهان، وزير غازان خان دانستهاند.
در بالاى ورودى رواق كتيبههايى به خط زيباى كوفى به تاريخ سال 693 ه .ق وجود دارد. كتيبه ديگرى به تاريخ 1220 ه .ق در داخل بنا خودنمايى مىكند.
حاج عباسعلى كيوان از دانشمندان پر آوازه قزوين، بقعه را متعلق به شيخ نورالدين گيلانى دانسته است.
امامزاده زلان
امامزاده زلان در نزديكى روستاى نرجه، در حدود 6 كيلومترى تاكستان در فاصله يك كيلومترى جاده تاكستان ـ همدان و در سمت چپ جاده قرار دارد.
در داخل بناى امامزاده دو قبر قرار دارد كه به شاهزاده اسحاق و شاهزاده ابراهيم، برادران امام رضا عليهالسلام منسوب هستند. در داخل امامزاده هيچ گونه كتيبه و نوشتهاى وجود ندارد. از زيبايىهاى بنا مىتوان از گنبد آن نام برد كه در نوع خود از گنبدهاى جالب توجه قزوين محسوب مىشود.
امامزاده سلطان سيد محمد
امامزاده سلطان سيد محمد، در شهر قزوين در خيابان مولوى قرار گرفته است. در گذشته بناى امامزاده حرمى ساده و صندوق چوبى داشته است. اما در دوره اخير در حياط آن ايوانى بزرگ و در كنار آن اطاقى ساختهاند. همچنين داخل حرم را آينه كارى كردهاند. امامزاده سلطان سيد محمد را فرزند امام جعفر صادق عليهالسلامدانستهاند.
امامزاده على
آرامگاه امامزاده على در روستاى شكر ناب از روستاهاى كهن قزوين قرار دارد. از قديمىترين بناهاى اين روستا، امامزاده آن مىباشد. در حرم امامزاده ضريحى چوبين قبر شريف را در بر گرفته است. تاريخ بناى بقعه به سال 884 ه .ق ضبط شده است.
امامزاده على اصغر و چنار خونبار
امامزاده على اصغر را فرزند امام موسى بن جعفر عليهالسلام دانستهاند. بناى امامزاده در نوع خود از امامزادههاى نمونه قزوين محسوب مىگردد. درخت چنارى در كنار مزار ديده مىشود كه شاخههاى آن پيچ در پيچ از بالاى صندوق امامزاده به اطراف كشيده شده است.
معروف است هر ساله روز عاشورا از آن درخت خونابهاى جارى مىشود. در زمان شاه سلطان حسين صفوى، ميرزا قومالدين به امر آن پادشاه به زرآباد، محل امامزاده رفته و رسالهاى درباره درخت خونبار نوشته است.
پس از او نيز مير رضا از دانشمندان خاندان تقوى به زرآباد رفته و ديدنىهاى خود را درباره چنار خونبار زرآباد به رشته تحرير در آورده است. امامزاده در زرآباد از توابع الموت رودبار در 65 كيلومترى شهرستان قزوين قرار دارد.
امامزاده على بن جعفر عليهالسلام
امامزاده على در كوى پنبه ريسه قزوين واقع شده است. بقعه داراى گنبدى كاشىكارى شده است. حرم بقعه بسيار ساده و صندوقى چوبى بر روى آن قرار دارد. على را از فرزندان امام جعفر صادق عليهالسلام دانستهاند.
امامزاده اسماعيل بن جعفر عليهالسلام
امامزاده اسماعيل در شمال غربى مسجد جامع قزوين قرار دارد. بقعه با گچبرى و آينه كارى زينت يافته است. گنبد امامزاده در سال 1300 ه .ش كاشىكارى شده است.
امامزاده اسماعيل
بناى امامزاده اسماعيل در كنار كوچه باريكى در پشت خيابان شهداء قرار دارد. امامزاده اسماعيل را از نوادگان امام صادق عليهالسلام دانستهاند. بناى امامزاده آجرين و داراى دو حياط در قسمت جنوبى و شمالى مىباشد. برخى از بناهاى امامزاده مانند گنبد در سال 1300 ه .ش به انجام رسيده است. قبر امامزاده در سردابه زيرين قرار دارد.
پيغمبريه
مقبره پيغمبريه را مرقد چهارتن از پيامبران بنى اسرائيل به نامهاى سلام، سلوم، سهولى و القيا دانستهاند. در گذشته برخى از يهوديان به زيارت بقعه مىشتافتند. اما اكنون زيارتگاه مسلمانان است. با وجود شهرت بقعه و زيارتگاه عمومى بودن آن، سند معتبرى درباره بقعه پيغمبريه وجود ندارد. بقعه در خيابان پيغمبريه قزوين واقع شده است.
امامزاده آمنه خاتون
امامزاده آمنه خاتون را دختر امام صادق عليهالسلام دانستهاند. مرقد ايشان در وسط گورستان پنبه ريسه واقع شده است. با توجه به سبك معمارى بخش اصلى بنا را مىتوان به دوره صفويه نسبت داد. در داخل مقبره چاه عميقى است كه مردم براى طلب حوائج خود، نامه به حضرت صاحب الزمان(عج) مىنوشتند و در چاه مىانداختند.
امامزاده حليمه خاتون
حليمه خاتون را دختر موسى بن جعفر عليهالسلام دانستهاند. بقعه دركوى در بكوشك انتهاى زرگره كوچه در شهر قزوين واقع شده است. ساختمان بنا از آجرى و سفيد كارى شده است. همچنين صندوق چوبى بر روى قبر قرار گرفته است.
آستانه شهيد ثالث
آستانه شهيد ثالث مدفن شيخ محمد تقى برغانى، فرزند ملا محمد ملائكه، مشهور به «شهيد ثالث» مىباشد. وى از علماء بزرگ اماميه است كه در سال 1263 ه .ق به وسيله پيروان فرقه ضاله بهائيه در محراب عبادت، در سپيده دمان به شهادت رسيد.
بعد از شهادت وى جسدش را به طور امانت در قزوين دفن نمودند. اما وقتى كه بنا بر وصيت او خواستند جنازهاش را به كربلاء منتقل كنند، جسد او را تازه و غرق خون يافتند. لذا مردم قزوين جمع شدند و مانع از انتقال جنازه به كربلا شدند. پس از حادثه نبش قبر و منع مردم از حمل جنازه شهيد به كربلا، تمامى مردم شهر نذورات فراوان و مبالغ عظيمى جهت بناى آستانه شهيد گرد آوردند و بناى عظيمى را بنيان نهادند.
اين آستانه مباركه اكنون در غرب خيابان سلامگاه و كنار آستانه شاهزاده حسين واقع شده است. بناى آستانه از آجر است و با كاشىكارى تزيين گشته و از دو طبقه تشكيل مىگردد. طبقه تحتانى آن در زير زمين و قبر شهيد در آن قرار دارد. در كنار حرم شهيد، مسجدى معروف به مسجد شهيد ثالث كه درى از آن به سوى حرم شهيد باز مىشود قرار دارد.
آرامگاه شيخ احمد غزالى
آرامگاه شيخ احمد غزالى (برادر امام محمد غزالى) در كوچه امامزاده اسماعيل قرار دارد. در نزد مردم قزوين، اين آرامگاه به «امامزاده احمد» نيز مشهور است. غزالى در بين سالهاى 504 تا 527 در قزوين در گذشته است.
آرامگاه پير سفيد (مزار پيرسفيد)
آرامگاه پير سفيد كه به مزار پير سفيد نيز معروف است در شهر قزوين در محله پنبه ريسه، در ميان ميدانگاه و حمام ميرزا كريم قرار دارد. نام صاحب آرامگاه به طور دقيق معلوم نيست. اما با احتمال قوى به يكى از بزرگان صوفيه تعلق دارد و شايد آرامگاه «شيخ جمالالدين رشيق القطنى» باشد كه در محله پنبه ريسه در سال 650 ه .ق در گذشته است. از ديگر امامزادههاى استان قزوين مىتوان از امامزادهاى ذيل نام برد:
امامزاده احمد و محمود آبيك، روستاى حصارخردان
امامزاده اسماعيل رودبار، روستاى فلار
امامزاده اسماعيل رودبار، روستاى ملك
امامزاده ايوب يوشع رودبار، روستاى آيين
امامزاده بىبى شهر بانو قزوين، خيابان تهران قديم
امامزاده زبيده خاتون قزوين، خيابان شهداء
امامزاده سليمان تاكستان، روستاى نهاوند
امامزاده صالح تاكستان، روستاى نهاوند
امامزاده عبدالله تاكستان، روستاى فارسجين
امامزاده على اكبر قزوين، روستاى سگزآباد
امامزاده على النقى آبيك، روستاى زرجه بستان
امامزاده على قزوين، محله ملكآباد
امامزاده فضل تاكستان، روستاى فارسجين
امامزاده قاسم رودبار، روستاى آيين
امامزاده قاسم طارم سفلى، روستاى زاجكان
امامزاده كمال قزوين، ضياءآباد
امامزاده محمد رودبار، روستاى حسين آباد
امامزاده محمد طاهر قزوين، روستاى آوج
امامزاده مقبره آقا سيد على تاكستان، روستاى شارين
امامزاده منور خاتون بوئين زهرا، روستاى دانسفهان
امامزاده موسى بن عباس طارم سفلى، يل آباد
امامزاده نجم الدين قزوين، روستاى بكندى
امامزاده ولى قزوين، ضياءآباد
امامزاده ويس (قيس) قزوين، روستاى نياق
امامزاده هيجده تن رودبار الموت، روستاى گاز رفان
اماكن دينى اقليتها
ارامنه قزوين
ارامنه قزوين در دوران مشروطه مدرسهاى به نام «رفيع» براى خود در خيابان طالقانى بنا كردهاند و در سال 1936 ميلادى شخصى به ياد بود دختر خردسالش كليساى بزرگى به نام «واركانيان مقدس» بنا كرده است.
آشوريان قزوين
آشوريان قزوين تاريخچهاى بيش از 70 سال دارند كليساى آنان روبروى مدرسه «رفيع» واقع شده و فعاليت دارد.
