آداب ویژه ماه مبارک رمضان در استان هرمزگان
از ویکی اطلس فرهنگی ایران
در ماه مبارك رمضان مردم يكپارچه براى انجام تكاليف شرعى آماده مىشوند و در جهت به جا آوردن اين وظايف، هر گروه و جامعهاى آداب و تشريفات خاصى دارد.
در اين قسمت به آداب و رسوم ويژه اين ماه در استان هرمزگان اشاره مىشود و با توجه به كمبود منابع، با تاكيد بر آداب و رسوم مردم جزيره قشم به اين موضوع پرداخته مىشود.
ماه مبارك رمضان با رؤيت هلال ماه آغاز مىشود. امروزه مطبوعات و رسانهها خبر رؤيت هلال را به اطلاع مردم مىرسانند. هنوز عده زيادى از مردم بر اين اعتقادند كه خودشان ماه را ببينند و براى اين منظور مردم قشم اغلب از فراز منارههاى مساجد و تپهها و بلندىها اطراف به آسمان نگاه مىكنند و به جستجوى ماه مىپردازند. كسى كه هلال ماه را مىبيند به نزد امام جمعه يا شيخ شهر مىرود و رؤيت هلال ماه را به اطلاع او مىرساند. پس از اينكه رؤيت ماه براى امام جمعه اثبات شد، از بلندگوها و مساجد شهر به اطلاع مردم رسانده مىشود.
با آغاز ماه مبارك، روزهدارى مردم نيز آغاز مىشود. در گذشته براى بيدار شدن هنگام سحر، افرادى به نام جارچى، در محلات مىگشتند و بر طبل مىكوبيدند و شيپور مىزدند و درب بعضى از منازل را مىزدند و بدين ترتيب مردم را براى سحرى بيدار مىكردند. امروزه نيز در برخى نواحى اين رسم وجود دارد و جارچىها با كوبيدن بر طبل خود مردم را بيدار مىكنند.
در جزيره قشم مردم بر اين عقيدهاند كه دختران و پسران خردسال نيز بايد روزه بگيرند تا از همان اوان كودكى به روزهدارى عادت كنند و در جزيره قشم روزه كله گنجشكى مرسوم نيست و مردم به آن اعتقادى ندارند.
در ماه مبارك رمضان برنامههاى خاصى در مساجد برگزار مىشود. معمولاً در بعدازظهرها بعد از نماز ظهر و شبها بعد از اقامه نماز تراويح در مساجد مجلس سخنرانى برپا مىشود و واعظين درباره سيره نبوى به ايراد سخنرانى مىپردازند. يكى از برنامههايى كه در مساجد برگزار مىشود چاوشخوانى است.
چاوشخوانى به صورت گروهى انجام مىگيرد. در ايام رمضان هر شب در مساجد اهل سنت نماز تراويح اقامه مىگردد و سپس يك جزء قرآن قرائت مىشود.
قرآنخوانى شبانه به صورت دورخوانى با حلقه زدن به دور هم در مسجد هر محله و در منازل شهر و روستا توسط گروهى از جوانان و با حضور معلمين قرآن اجرا مىشود و هر شب يك تا سه جزء را ختم مىكنند. هر فردى كه در اين دورخوانى، سوره يس را قرائت نمود، بايد پس از ختم قرآن شيرينى تهيه كند و از جمع حاضر پذيرايى كند.
يكى از آداب پسنديده مردم اين استان در ايام رمضان ضيافت افطارى است. در ايام ماه مبارك، مردمى كه توانايى مالى دارند، ضيافتهاى افطارى برپا مىكنند و از عموم مردم دعوت مىشود. ميهمانان پس از تناول افطارى در نماز جماعت شركت كرده و براى ميزبان طلب غفران و رحمت مىنمايند.
با فرا رسيدن نيمه ماه رمضان، مردم به پيشواز ليالى قدر مىروند. مردم اين استان به ويژه قشم، شبهاى 21، 22، 25، 27 و 29 رمضان را شب قدر مىدانند و در اين شبها به مردم به عبادت و احياء و طلب مغفرت مىپردازند. در شب نوزدهم و بيست و يكم ماه مبارك مردم اين استان اعم از شيعه و سنى به سوگوارى و عزادارى مىپردازند و بر ابن ملجم لعن و نفرين مىفرستند.
يكى ديگر از آداب ويژه ماه مبارك در بخشهايى از اين استان، سنت اعتكاف در دهه آخر ماه مىباشد. براى اين منظور عدهاى از مردم در مسجد جامع شهر معتكف مىشوند و در آنجا به عبادت و راز و نياز با پروردگار خود مشغول مىشوند.
در شبهاى آخر ماه رمضان عمل خداحافظى با رمضان توسط مردان و زنان و در مساجد و منازل انجام مىشود. عمل خدا حافظى در مساجد به صورت گروهى بعد از نمازهاى واجب و نافله از بلندگوى پخش مىشود. در مناجات سحرى نيز كه صورت انفرادى دارد و از بلندگوى مساجد پخش مىشود، عمل خداحافظى انجام مىگيرد.
در بعضى مناطق مثل بستك از شب هفدهم رمضان مراسم الوداعخوانى به صورت گروهى در منازل و مساجد برگزار مىشود.
لازم به ذكر است كه معمولاً افطارى در اين استان شامل خوردنىهايى نظير حلواى كسترد پودر (اروت)، فِرِنى، آبگوشت، پلو، عدس، زولبيا، حليم، ژله، رشته، سمبوسه، سوگو، شير برنج و نانهاى محلى به نام نان خمير (نان كپك)، نان توشى، نان چوبه، نان ليهى، نان رخته، نان پكاره و نان تخم مرغى مىشود.
